Γιατί «Φανερός Δείπνος»;

της Τατιάνας Ραπακούλια, "Αόρατη Μελάνη", 27/4/2017

Με αφορμή ένα ερώτημα που τέθηκε στο facebook, θέλω να γράψω εδώ την απάντηση με μορφή ποστ, ώστε να μπορεί καθένας να τη δει και να σχολιάσει.

Πριν 6 χρόνια, ήμουν τότε πρόεδρος της Ένωσης Αθέων, πολλά άτομα εξέφρασαν την επιθυμία να μαζευτούμε Μεγάλη Παρασκευή να φάμε σουβλάκια. Εμένα δεν μου έκανε αίσθηση αυτό, μου φάνηκε μάλλον ανόητο, να πω την αλήθεια. Προσπάθησα μάλιστα να το αποφύγω, είδα όμως ότι πολλά άτομα το ήθελαν, και ότι πολλά από αυτά ήταν άτομα αξιόλογα, μορφωμένα, συγκροτημένα, ψαγμένα, άτομα που εκτιμούσα! Δεν ήταν τίποτε επιπόλαιοι, αντιδραστικοί ή κάφροι, δεν ήθελαν να προκαλέσουν ούτε να ενοχλήσουν, ήθελαν όμως να σπάσουν τη νηστεία. 

Σκέφτηκα λοιπόν ότι, για να το θέλουν τόσοι άνθρωποι, και αξιόλογοι άνθρωποι, και μια που δεν βλάπτει κανέναν, εγώ ως πρόεδρος οφείλω όχι μόνο να το σεβαστό αλλά και να το στηρίξω, ασχέτως αν δεν συμμερίζομαι την ανάγκη τους.

Έτσι οργάνωσα τον πρώτο Φανερό Δείπνο, και του έδωσα αυτό το όνομα γιατί μου φάνηκε διασκεδαστικό το λογοπαίγνιο με τον Μυστικό Δείπνο και δηλωτικό του σκοπού της εκδήλωσης: να κάνουμε ακριβώς αυτό που οι Χριστιανοί δεν κάνουν, και να το κάνουμε φανερά, όχι κρυφά.

Αυτό το φανερά κι όχι κρυφά νομίζω ότι τελικά έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Ως γνωστόν ελάχιστοι από όσους δηλώνουν Χριστιανοί νηστεύουν τη μεγάλη εβδομάδα, κανείς όμως δεν το κάνει θέμα, δεν βγαίνουν στις ειδήσεις ούτε θεωρείται αυτό προκλητικό. Η πρόκληση εδώ ήταν μάλλον ακριβώς το φανερό του θέματος, ότι βγήκαμε και το είπαμε, ότι δώσαμε και τίτλο στην εκδήλωσή μας που να δείχνει τι ακριβώς κάνουμε. Ότι απέχουμε από τη νηστεία λόγω θέσης και άποψης, όχι από απλή αδιαφορία. 

Για ποιον λόγο όμως να το κάνουμε αυτό; 

Όπως είπα, εγώ δεν ένιωθα την ανάγκη να το κάνω. Προσπάθησα όμως να αφουγκραστώ την ανάγκη των άλλων, να την κατανοήσω, να καταλάβω γιατί ήθελαν τόσο πολύ να το κάνουν αυτό. Το σκέφτηκα πολύ και κατέληξα σε κάποια συμπεράσματα, τα οποία πιστεύω ότι δεν απέχουν πολύ από την πραγματικότητα. 

Πιστεύω ότι πολλοί Έλληνες έχουν ανατραφεί ως Χριστιανοί ορθόδοξοι και έχουν εξαναγκαστεί να τηρούν τα έθιμα, είτε τους άρεσε αυτό είτε όχι, κυρίως σε παιδική κι εφηβική ηλικία, αλλά πολύ συχνά και ως ενήλικες, λόγω της κοινωνικής πίεσης, άλλοτε εντονότερης κι άλλοτε ηπιότερης αλλά πάντα υπαρκτής. Το γεγονός αυτό νομίζω ότι έχει δημιουργήσει μέσα τους μια αντίδραση, περισσότερο ή λιγότερο έντονη, μια ενόχληση που συσσωρεύεται και με τα χρόνια γίνεται έως και αγανάκτηση, μια ανάγκη εκτόνωσης. Πιστεύω επίσης ότι πολλοί Έλληνες που έπαψαν να είναι Χριστιανοί, ζώντας σε μια χώρα όπου ο χριστιανισμός είναι πανταχού παρών, αισθάνονται μονίμως περιθωριοποιημένοι, αγνοημένοι, πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Το γεγονός αυτό γίνεται φανερό σε μικρά πράγματα, όπως αν θελήσεις να φας ένα σουβλάκι την Μεγάλη Παρασκευή: τα περισσότερα σουβλατζίδικα είναι κλειστά. 

Σαφώς δεν είναι κάτι πολύ σημαντικό, υπάρχουν άλλα πράγματα πολύ σημαντικότερα - όπως οι εικόνες στα δικαστήρια, τα θρησκευτικά στα σχολεία, ο αγιασμός και η προσευχή, η καταγραφή του θρησκεύματος στο ληξιαρχείο και τόσα άλλα πράγματα ουσίας που διεκδικούμε να αλλάξουν - ενώ αυτό είναι κάτι πολύ μικρό αλλά και πολύ φανερό, που έρχεται εκεί που δεν το περιμένεις, στη μέρα της αργίας σου, όπου βλέπεις καθαρά πώς η βούληση των πολλών καθορίζει και τη δική σου ζωή. 

Για όλους αυτούς τους λόγους, κατάλαβα ότι αυτή η τόσο μικρή και τόσο απλή πράξη, όπως το να φας κάτι μη νηστίσιμο σε μια μέρα μεγάλης νηστείας, ήταν για τους ανθρώπους αυτούς μια πράξη απελευθέρωσης. Με μηδενικό κόστος και βλάβη, ένα μικρό αλλά σημαντικό για εκείνους κέρδος. Έτσι λοιπόν οργανώθηκε ο πρώτος Φανερός Δείπνος. Λένε πολλοί ότι δεν είναι αθεϊστικό, είναι αντιχριστιανικό. Πράγματι είναι, αλλά όχι όπως το εννοούν αυτοί. Δεν στρέφεται κατά των Χριστιανών, αλλά κατά της επιβολής του Χριστιανισμού. Είναι μια δήλωση αντίθεσης στο Χριστιανικό εθιμοτυπικό, μια δήλωση άρνησης συμμετοχής, μια δήλωση αποστασίας. Απλή, μικρή και ανώδυνη, αλλά αρκετά ισχυρή μέσα στον απλό συμβολισμό της. Αυτό λοιπόν είναι ο Φανερός Δείπνος: ούτε λίγο ούτε πολύ, μια δήλωση αποστασίας.

Και ένας ευχάριστος τρόπος να περάσουμε με καλή παρέα τη μέρα της αργίας μας.

Σημείωση:

Αναφέρθηκε επίσης ότι ο Φανερός Δείπνος προωθεί την κρεοφαγία, πράγμα που δεν ισχύει. Το μόνο πράγμα που προωθεί είναι η αποχή από τη νηστεία. Από εκεί και πέρα καθένας μπορεί να φάει ό,τι θέλει - κρέας, ψάρι, μπρόκολα και κουνουπίδια και φακές αλάδωτες αν του κάνει κέφι. Αρκεί να του κάνει κέφι και να μην το τρώει καταναγκαστικά, επειδή αν δεν το κάνει "ο Χριστούλης θα κλαίει" και όλοι θα τον κοιτάνε σαν ένοχο εσχάτης προδοσίας.