25 March 2014

Πότε θα διδαχθούν τα παιδιά την αλήθεια για το 21;

του Νίκου Δήμου, protagon.gr, 24/3/2014


Δεν ξέρω αν θα γίνει ποτέ αυτό – σίγουρα όχι σύντομα. Σήμερα πάντως ένα βιβλίο που θα έγραφε τα αληθινά συμβάντα του 21 θα καιγότανε στην πυρά και ένας καθηγητής που θα το δίδασκε, θα έχανε τη δουλειά του.
Ας πούμε μερικές ιστορικά εξακριβωμένες αλήθειες:
Η επανάσταση ξεκίνησε όχι από τους ηρωικούς αρματολούς και κλέφτες (αντίθετα αυτοί και μέσα στον Αγώνα πολεμούσαν σαν μισθοφόροι για αμοιβή και λάφυρα) αλλά από φιλήσυχους αστούς εμπόρους που ζούσαν έξω από την Ελλάδα. Το κίνημα άρχισε από αστούς αλλά το αγκάλιασε ο λαός. Όμως, όπως γράφει ο Σκαρίμπας: «Το Πατριαρχείο το αφόρισε.  Οι Πρόκριτοι και οι Ιεράρχες το χλεύασαν. Ο Καποδίστριας του γύρισε τις πλάτες. Ο Κοραής μας το μυκτήρισε». Η αρχή ήταν πολύ δύσκολη και το τέλος ολέθριο.
Η Εκκλησία όχι μόνο δεν πρωτοστάτησε στον Αγώνα αλλά τον πολέμησε με κάθε τρόπο. Αφόρισε τον Ρήγα Φεραίο, εναντιώθηκε στις «σατανικές» απόψεις για ελευθερία, ισότητα και δημοκρατία που έρχονταν από την Δύση και τελικά αφόρισε και την ίδια την επανάσταση. Φυσικά κανείς δεν ήταν στην Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όχι μόνο δεν σήκωσε το λάβαρο (που φτιάχτηκε μετά από 50 χρόνια) αλλά έβριζε τον επαναστάτη Παπαφλέσσα ως «εξωλέστατον».
Η επανάσταση του 21 απέτυχε ολοκληρωτικά. Μετά την εισβολή του Ιμπραήμ δεν είχε μείνει ούτε μία επαναστατική εστία. Ελευθερωθήκαμε μόνο χάρη στην απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων – και την δράση τους στην ναυμαχία του Ναβαρίνου. (Ήταν η πρώτη – και η καλύτερη –«ανθρωπιστική επέμβαση» της ιστορίας).
Η επανάσταση απέτυχε επειδή οι Έλληνες πολεμούσαν περισσότερο μεταξύ τους, παρά με τους Τούρκους. Ο – ήδη τόσο απών – Κωστής Παπαγιώργης, την είχε χαρακτηρίσει: «πανεθνικό εμφύλιο, ο οποίος κατ’ ευφημισμόν βαπτίσθηκε επανάσταση από τους ιδεολόγους ιστορικούς».
Στην Επανάσταση έγιναν πράξεις θηριωδίας εκ μέρους των Ελλήνων. Στην κατάληψη της Τριπολιτσάς σφάχτηκαν πάνω από 30.000 άμαχοι – ανάμεσά τους πολλοί Εβραίοι που ήταν αμέτοχοι στον αγώνα. Λόγος: το πλιάτσικο. Λέει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματα: «το ασκέρι όπου ήταν μέσα, το ελληνικό, έκοβε κι σκότωνε από Παρασκευή ως Κυριακή, γυναίκες παιδιά και άντρες, 32.000, μία ώρα ολόγυρα της Τριπολιτσάς». (Αντίθετα οι Τουρκαλβανοί υπερασπιστές της πόλης έφυγαν αλώβητοι μετά από συμφωνία. Που σημαίνει ότι ο Κολοκοτρώνης είχε τον έλεγχο του στρατού του και άρα επέτρεψε τη εθνοκάθαρση).
Και όσοι δεν συμπαθούν τους Αλβανούς θα έπρεπε να ξέρουν πως μερικοί από τους πιο γενναίους οπλαρχηγούς και καπεταναίους μας ήταν Αρβανίτες που δεν μιλούσαν καν τα ελληνικά. Κι όταν ο Μαυροκορδάτος έβγαλε λόγο στα πληρώματα του Ελληνικού στόλου χρειάστηκε μεταφραστή γιατί δεν κατάλαβαν λέξη (το γράφει ο Παπαρρηγόπουλος).
Θα έχουμε ωριμάσει ως έθνος, όταν τα σχολικά μας βιβλία συμπεριλάβουν αυτές (και άλλες) δύσκολες αλήθειες. Όταν θα πάψουν να αποσιωπούν ή να μυθολογούν. Έτσι θα πραγματώσουμε το Σολωμικό ρήμα,  που ταυτίζει το αληθές με το εθνικό.


Υστερόγραφο για το 1821
protagon.gr, 25/3/2014

Το τελευταίο μου άρθρο ξεσήκωσε θύελλα σχολίων και αντιδράσεων.  Ίσως είναι χρήσιμες ορισμένες διευκρινήσεις.
1. Έγραψα ένα κείμενο 400 λέξεων, όχι ιστορική πραγματεία. Άρα δεν ήταν δυνατό να  είναι πλήρες.
2. Σκοπός του άρθρου δεν ήταν βέβαια «να απαξιώσει την ελληνική επανάσταση» (όπως γράφτηκε) αλλά να επισημάνει μερικές σημαντικές αλήθειες που δεν περιλαμβάνονται στην διδασκαλία της και μερικούς μύθους που επιβιώνουν ενώ έχουν διαψευσθεί.
3. Συνδέθηκε το κείμενο του άρθρου με το «Ποτάμι». Μα αυτά που γράφω στο άρθρο, τα έγραφα και πριν γεννηθεί ο Σταύρος Θεοδωράκης. Στηρίζω το Ποτάμι, αλλά διατηρώ το δικαίωμα να έχω τις δικές μου απόψεις.
4. Άκουσα ότι οι απόψεις μου δεν ήταν τεκμηριωμένες. Δύο φορές, σε σχόλια έδωσα βιβλιογραφία και την παραθέτω πάλι εδώ:

«Η Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000» από πολλούς ιστορικούς υπό την εποπτεία του Βασ. Παναγιωτόπουλου, σε 10 τόμους, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, 2003 (Εκεί και εκτενής βιβλιογραφία).«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» – Εκδοτική Αθηνών, τόμος ΙΒ, 1975 (αναφέρονται όλα, αλλά εθνοπρεπώς …μακιγιαρισμένα).Νίκος Γ. Σβορώνος, «Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας», μετάφραση Αικατερίνη Ασδραχά, εκδόσεις Θεμέλιο, 1999Τρία βιβλία του Κωστή Παπαγιώργη:«Εμμανουήλ Ξάνθος: Ο Φιλικός» Καστανιώτης, 2005. «Τα καπάκια: Βαρνακιώτης, Καραϊσκάκης, Ανδρούτσος» Καστανιώτης, 2003.«Κανέλλος Δεληγιάννης» Καστανιώτης, 2002. –Γιάννη Σκαρίμπα: «Το 21 και η Αλήθεια» Κείμενα, 1971Έχω υπόψη μου και τις ιστορίες Βακαλόπουλου, Κολιόπουλου, Βουρνά, Richard Clogg, Hobsbawm. Για τη στάση της εκκλησίας πριν την Επανάσταση Πασχάλη Κιτρομηλίδη: «Ελληνικός Διαφωτισμός», ΜΙΕΤ. Απομνημονεύματα αγωνιστών, κυρίως του Φωτάκου.
5.  Όσο για τα θέματα της εκκλησίας ή των οπλαρχηγών ακολούθησα τα συγγράμματα των πιο έγκυρων ιστορικών μας.
6. Με κατηγόρησαν για μονομέρεια κι ότι έγραψα μόνο τα αρνητικά. Αλλά αυτά είναι που  αποσιωπώνται. Τα θετικά και ένδοξα τα ακούμε σε όλους τους πανηγυρικούς. Όλο το κείμενο ήταν αντίδραση στην πατριδοκαπηλία των επετείων. Οι σημερινές σχολικές γιορτές είναι εξίσου εθνοκαπηλικές με εκείνες της εποχής μου.
7. Άλλοι, αντίθετα, είπαν ότι τα θέματα αυτά είναι γνωστά και δεδομένα – και δεν πρόσθεσα κάτι καινούργιο. Οι αντιδράσεις όμως έδειξαν ότι για πολλούς δεν ήταν καθόλου δεδομένα. Όπως και για τα παιδιά του σχολείου.
8. Η εμπαθής (μερικές φορές υστερική) υποδοχή ενός άρθρου, που έφτασε να γίνει τηλεοπτική είδηση (!) σε πολλά δίκτυα, απέδειξε ότι δεν είμαστε σε θέση να συζητήσουμε ψύχραιμα την άλλη άποψη. Το παίρνουμε προσωπικά. Άρα είχα δίκιο: χρειάζεται άλλος τρόπος διδασκαλίας και πρόσληψης της ιστορίας στη χώρα μας. Η κριτική σκέψη απουσιάζει. Η επιμονή σε μύθους μας εμποδίζει να βλέπουμε σωστά – ακόμα και την σημερινή πραγματικότητα.
9. Δεν αγαπάει περισσότερο την πατρίδα του αυτός που την ζητωκραυγάζει – αλλά αυτός που την νοιάζεται, την πονάει και κρίνοντάς την, θέλει να την κάνει καλύτερη.