11 November 2010

Γιγάντιες «φυσαλίδες» στην καρδιά του Γαλαξία

(ΒΗΜΑ, 9/11/201)

Ένα ζευγάρι από γιγάντιες «φυσαλίδες» που εκπέμπουν ακτίνες γάμμα περιβάλλει την καρδιά του Γαλαξία μας, αποκάλυψε διαστημικό τηλεσκόπιο της NASA. Η άγνωστη ως σήμερα δομή εκτείνεται σε απόσταση 50.000 φωτός και, αν και αόρατη, καταλαμβάνει το μισό ορατό ουρανό.

Αν και η φύση των φυσαλίδων παραμένει άγνωστη, οι ερευνητές εικάζουν ότι θα μπορούσαν να δημιουργήθηκαν είτε από τη μαύρη τρύπα που είναι γνωστό ότι κρύβεται στην καρδιά του δικούς μας γαλαξία, είτε σε έναν παροξυσμό σχηματισμού νέων άστρων πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια. Η ανακοίνωση έχει γίνει δεκτή για δημοσίευση στο Astrophysical Journal.

Καλλιτεχνική αναπαράσταση
Άγνωστη πηγή ενέργειας

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Fermi της NASA ανακάλυψε τις δύο σφαιρικές περιοχές καταγράφοντας τη λάμψη τους στην περιοχή των ακτίνων γάμμα, οι οποίες μεταφέρουν περισσότερη ενέργεια από κάθε άλλη μορφή φωτός.

Οι δύο σφαίρες εκτείνονται από τον αστερισμό του της Παρθένου μέχρι τον αστερισμό του Γερανού, απόσταση που αντιστοιχεί στο μισό του ουρανού. Οι δύο δομές έχουν επίσης ασυνήθιστη θέση, καθώς βρίσκονται εκατέρωθεν του γαλαξιακού δίσκου. «Αυτό που βλέπουμε είναι δύο φυσαλίδες που εκπέμπουν ακτίνες γ οι οποίες εκτείνονται 2.500 έτη φωτός βόρεια και νότια του γαλαξιακού κέντρου» αναφέρει ο Νταγκ Φίνκμπεϊνερ του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian, ο πρώτος που εντόπισε τις φυσαλίδες.

Η εκπομπή ακτίνων γάμμα οφείλεται σε ηλεκτρόνια που συγκρούονται με φωτόνια σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός. Όμως η πηγή αυτών των ηλεκτρονίων υψηλής ενέργειας παραμένει άγνωστη. «Οι φυσαλίδες φαίνεται πως έχουν καλά ορισμένες άκρες. Το σχήμα και οι εκπομπές της δομής υποδηλώνουν ότι σχηματίστηκε ως αποτέλεσμα μιας μεγάλης και σχετικά γρήγορης απελευθέρωσης ενέργειας, η πηγή της οποίας παραμένει μυστηριώδης» αναφέρει ανακοίνωση της NASA.

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η ενέργεια αυτή απελευθερώθηκε από υλικό που έπεσε κάποτε μέσα στη μαύρη τρύπα του Γαλαξία. Αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις για μια τέτοια δραστηριότητα στο γαλαξία μας, όπως τον βλέπουμε σήμερα, οι αστρονόμοι έχουν καταγράψει πίδακες ακτινοβολίας και σωματιδίων, οι οποίοι τροφοδοτούνται από σύννεφα αερίου καθώς χάνονται σε μαύρες τρύπες άλλων γαλαξιών.

Μια άλλη εξήγηση είναι ότι η ενέργεια των φυσαλίδων προκλήθηκε από μια ξαφνική και μαζική ανάφλεξη νέων άστρων κοντά στο γαλαξιακό κέντρο, από την οποία σχηματίστηκαν ολόκληρα αστρικά σμήνη. Όπως σχολίασε ο Ντέιβιντ Σπέργκελ, μέλος της ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο Πρίνστον, «όποια κι αν είναι η πηγή ενέργειας που κρύβεται πίσω από τις φυσαλίδες, σίγουρα συνδέεται με πολλά βαθιά ερωτήματα στην Αστροφυσική».