30 September 2010

Οι μυθοπλασίες περί Ησαΐα...

Ησαΐας 20,2-4: 2 τότε ἐλάλησε Κύριος πρὸς ᾿Ησαΐαν υἱὸν ᾿Αμὼς λέγων· πορεύου καὶ ἄφελε τὸν σάκκον ἀπὸ τῆς ὀσφύος σου καὶ τὰ σανδάλιά σου ὑπόλυσαι ἀπὸ τῶν ποδῶν σου· καὶ ποίησον οὕτως πορευόμενος γυμνὸς καὶ ἀνυπόδετος. 3 καὶ εἶπε Κύριος· ὃν τρόπον πεπόρευται ὁ παῖς μου ῾Ησαΐας γυμνὸς καὶ ἀνυπόδετος τρία ἔτη, τρία ἔτη ἔσται εἰς σημεῖα καὶ τέρατα τοῖς Αἰγυπτίοις καὶ Αἰθίοψιν· 4 ὅτι οὕτως ἄξει βασιλεὺς ᾿Ασσυρίων τὴν αἰχμαλωσίαν Αἰγύπτου καὶ Αἰθιόπων, νεανίσκους καὶ πρεσβύτας, γυμνοὺς καὶ ἀνυποδέτους, ἀνακεκαλυμμένους τὴν αἰσχύνην Αἰγύπτου.
Με λίγα λόγια, ο Ησαΐας πήρε διαταγή από το θεό των Ιουδαίων να κυκλοφορεί τρία χρόνια ξεβράκωτος και ξυπόλητος... Και φυσικά, αυτός το έπραξε, δεδομένου ότι ήταν υπάκουος στις φωνές που άκουγε. Το ερώτημα είναι, γιατί έπρεπε ως υπόδειγμα για την τριετή τιμωρία των εχθρών, να υποστεί τέτοιο εξευτελισμό ο "προφήτης". Το πιθανότερο είναι ότι οι εκδηλώσεις ενός ψυχασθενούς περιγράφονται ως θέλημα θεού - υπάρχουν εξ άλλου και ανάλογα πρόσφατα περιστατικά!

Θυμάμαι στη δεκαετία του 1950, πήγαινα στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, που κυκλοφορούσε στην Κυψέλη ένας Αντρέας, καθυστερημένος στο μυαλό, γύρω στα 35-40 θα ήταν, ίσως και μεγαλύτερος· είχε και φαλάκρα. Περπάταγε δε χειμώνα καλοκαίρι ξυπόλητος και με κοντοβράκι, όπως φοράμε τώρα με τις ζέστες. Ζούσε από βοηθήματα των κατοίκων, τα υπόλοιπα της Λαϊκής Αγοράς και κάποια πρόσφορα που του έδιναν στην εκκλησία, επειδή βοηθούσε να καθαρίζει, να μαζεύει τα καμμένα κεριά κ.ά. 

Μερικές φορές πήγαινε ο Αντρέας για τη φυσική ανάγκη του σε κάποιο οικόπεδα -ήταν πολλά ελεύθερα τότε- και μετά συνέχιζε να κυκλοφορεί, έχοντας ξεχάσει όμως να ξαναβάλει το κοντοβράκι του. Του φώναζαν τότε από τα καφενεία και τα κουρεία, "Αντρέα, δείξε μας το..." και άλλα τέτοια. Οι γυναίκες απέστρεφαν το βλέμμα για να μην κολαστούν και, γενικά, ήταν μια πολύ διασκεδαστική ατμόσφαιρα για μας τα παιδιά.  

Πότε πότε άρχιζε ο Αντρέας να φωνάζει και να συζητάει ζωηρά μόνος του. Κάποιες φωνές φαίνεται να άκουγε ο φουκαράς και αντιδικούσε με κάποιους φανταστικούς ανθρώπους, ίσως συγγενείς. Τότε πηγαίναμε τσούρμο από πίσω του, σε κάποια απόσταση επειδή μύριζε από την απλυσιά, και απαντούσαμε σ' αυτά που έλεγε μόνος του, τα περισσότερα βρισιές, κατάρες και διάφορα ακατανόητα.

Κάποιοι ηλικιωμένοι μας έλεγαν τότε ως συμβουλή, επειδή ήθελαν να προφυλάξουν αυτόν τον δυστυχισμένο, να μην βρίζουμε και κτυπάμε τον Αντρέα, γιατί μπορεί να είναι ο ίδιος ο Χριστός που κυκλοφορεί για να δει ποιος τον αγαπάει... Παιδαριώδεις νουθεσίες! Βέβαια, αν και δεν είχε σκεφτεί κανένας από την παρέα μας να κτυπήσει τον Αντρέα -μόνο φραστικά πειράγματα-, χάναμε κάθε ιδέα για τον υποθετικό Χριστό, ο οποίος κάνει τέτοια κόλπα και μάλιστα κυκλοφορεί ξεβράκωτος για να ελέγξει τη συμπεριφορά μας... 

Όλα αυτά μου έρχονται στο μυαλό διαβάζοντας την προαναφερόμενη περικοπή από το βιβλίο του "προφήτη" Ησαΐα. Κάποιος ταλαιπωρημένος άνθρωπος, ψυχασθενής θα ήταν κι αυτός, ο οποίος άκουγε φωνές και ενεργούσε σύμφωνα με αυτές, αφού όλοι ήταν βέβαιοι ότι οι φωνές ήταν του κυρίου του. Έτσι, κυκλοφορούσε γυμνός και ξυπόλητος ο Ησαΐας, αφού του το επέβαλε ο θεός - και ποιος θα τολμούσε να το αμφισβητήσει. Αργότερα μάζεψαν κάποιοι γραφιάδες τις ιστορίες του ενός και του άλλου "προφήτη" και έφτιαξαν μια ιστορία με όλα τα τρελά που είχαν συμβεί.

Αυτά ακριβώς τα διαβάζουν σήμερα κάποιοι στην Ελλάδα και τα θεωρούν θεόπνευστα και ιερά - ένας γέρων-Παΐσιος της παλιάς εποχής ήταν ο φουκαράς Ησαΐας!


29 September 2010

Ωχ, εδώ τι απαντάμε; (V)

Αγάπη ή διχασμός;
Λουκάς, Κεφ. 12, 51-53: 51 Nομίζετε πως ήρθα να φέρω ειρήνη στη γη; Όχι, σας λέω, αλλά μάλλον διχασμό. 52 Γιατί από τώρα κι ύστερα πέντε μέλη μιας οικογένειας θα είναι διχασμένα. Oι τρεις θα είναι εναντίον των δύο και οι δύο εναντίον των τριών. 53 Θα διχαστούν πατέρας εναντίον γιου και γιος εναντίον του πατέρα του, μητέρα εναντίον κόρης και κόρη εναντίον της μητέρας της, πεθερά εναντίον της νύφης της και νύφη εναντίον της πεθεράς της.

Ματθαίος, Κεφ. 10, 34-35: 34 Μη νομίσετε ότι ήρθα να βάλω ειρήνη πάνω στη γη. Δεν ήρθα να βάλω ειρήνη αλλά μάχαιρα. 35 Γιατί ήρθα να διχάσω άνθρωπο κατά του πατέρα του και θυγατέρα κατά της μητέρας της και νύφη κατά της πεθεράς της. 36Kαι εχθροί του ανθρώπου θα είναι τα μέλη της οικογένειάς του.
Τι γίνεται εδώ παλικάρια; Δεν ήρθε ο κύριος να φέρει την αγάπη; Δεν είπε αγάπα τον πλησίον σου και άλλα τέτοια; Γιατί να φέρει διχασμό με την παρουσία του αφού, ως θεός λέμε, μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να συμφιλιωθούν; Βλέπει ότι δεν πιάνουν τα μηνύματά του και προφητεύει καυγάδες και διαιρέσεις; Δεν τα άφηνε καλύτερα, ώστε τουλάχιστον αυτές οι οικογένειες που περιγράφει να μην διχαστούν;

Έτσι δικαιολόγησαν διαχρονικά όλοι οι εγκληματίες εκπρόσωποι του θεούλη σε Ανατολή και Δύση τους πολέμους και τις μαζικές σφαγές που οργάνωσαν: Εκτελώ το θέλημα του κυρίου μας, που προέβλεψε πολέμους, σφαγές και διχασμούς. Αυτό εννοούσε ο κύριος, εγώ να σφάζω εσάς που δεν συμφωνείτε μαζί μου, που είστε αιρετικοί!

Αλλά υπάρχει και ο κ. Μεταλληνός, ο οποίος έχει ειδικευτεί στη διαστροφή: Δεν εννοεί αυτό η γραφή, άλλο εννοεί... Και αρχίζει τα παραμύθια που του κατεβαίνουν κάθε φορά! (στη βυζαντινή μικρογραφία οι καλοί βγάζουν τα μάτια των κακών! Άγρια Ανατολή στο όνομα του θεούλη!)

27 September 2010

Η Φυσική του 21ου αιώνα

(ΤΑΣΟΣ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ, ΒΗΜΑ, 26/9/2010)

Έστω ότι σας δείχνουν από μακριά ένα βιβλίο λέγοντάς σας ότι το έγραψε νομπελίστας. Το στερεότυπο μέσα σας ήδη προειδοποιεί για βαρεμάρα. Πλησιάζετε και βλέπετε ένα εξώφυλλο με σταγόνα που διαρρηγνύει την ηρεμία ακίνητης επιφάνειας και τίτλο που θυμίζει Κούντερα. Πάω στοίχημα ότι ήδη ψάχνετε επιχείρημα αποφυγής του μαρτυρίου ανάγνωσης ενός ακόμη ψυχιατρικού δοκιμίου υπό λογοτεχνικό μανδύα. Μην το κάνετε, διότι θα έχετε χάσει την ευκαιρία να διαβάσετε από τους πρώτους το εγχειρίδιο Φυσικής του 21ου αιώνα!

Παρά τα επιφαινόμενα, έχουμε να κάνουμε με το συγκλονιστικό όσο και απολαυστικό απόσταγμα επιστημονικής αναζήτησης ετών ενός νομπελίστα της Φυσικής, του καθηγητή έδρας στο ΜΙΤ Frank Wilczek (Φρανκ Βίλτζεκ). Ο εξαίρετος αυτός επιστήμονας ξεκινά τη γραφή του με ένα σοκ για όλους μας: «Η ύλη, ο χρόνος και το Σύμπαν δεν είναι αυτά που ήταν ούτε αυτά που φαίνονται να είναι». Τι εννοεί; Μας το εξηγεί μέσα από τρεις ενότητες κεφαλαίων: Την «προέλευση της μάζας», την «ασθενικότητα της βαρύτητας» και το αν «ισοδυναμεί η ομορφιά με την αλήθεια». Και το κάνει διαπλέκοντας μια μαγεία διττή: Ενώ «χώνει νυστέρι» σε όλα τα ιερά και όσια που διδαχτήκαμε για τη Φυσική και την Αστροφυσική, αναισθητοποιεί τις αντιδράσεις μας με μια βιωματική αφήγηση των όσων εξέπληξαν αυτόν σε καμπές της επιστημονικής του σταδιοδρομίας. 

Καταφέρνει, ο «άθλιος», να μας συμπαρασύρει σε ένα ξαναδιάβασμα όλης της σωματιδιακής φυσικής χωρίς ούτε στιγμή να βαρεθούμε! Και αποτολμά να ζωντανέψει ξανά την αρχαιότερη θεώρηση του κόσμου (τον «αιθέρα» των Ελλήνων) για να διαλύσει όλα τα σημεία τριβής μεταξύ θεωριών του Αϊνστάιν και κβαντομηχανικής. Ουσιαστικά- αν το περίφημο πείραμα του CΕRΝ δεήσει να βρει το μποζόνιο του Χιγκς-, το βιβλίο του εμπεριέχει την εκλαϊκευμένη έκδοση μιας θεωρίας που θα ενοποιεί τη φυσική μικρόκοσμου και μακρόκοσμου, το νέο καθιερωμένο μοντέλο της!

Αυτό το αμάλγαμα σπάνιας επιστημονικής έμπνευσης και εκλαΐκευσης με ποιοτικό χιούμορ μάς κάνει κοινωνούς της «νέας ιδεολογίας» που εισηγείται ο συγγραφέας, ότι η ύλη συγκροτείται από σχεδόν αβαρείς μονάδες, ότι η έσχατη πηγή της μάζας είναι η καθαρή ενέργεια, ότι ο χώρος δεν είναι ποτέ κενός αλλά δυναμικό πλέγμα- ο «αιθέρας»που αυθόρμητα δημιουργεί ή διαλύει στοιχειώδη σωματίδια... Μια κοσμοθεώρηση που επιτέλους εξηγεί τη συμπεριφορά της βαρύτητας και ενοποιεί τις δυνάμεις της φύσης. 

Είναι ένα βιβλίο-πρόκληση προς όποιον φυσικό θελήσει να του βρει κουσούρια και να αντισταθεί στο σάρωμα των εδραιωμένων αντιλήψεών του, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει και στον μη ειδικό αναγνώστη να μεταλάβει τη νέα γνώση, να συμμετάσχει στη «συνωμοσία ανατροπής της παλαιάς». Είναι ένα βιβλίο τόσο πολυσήμαντο που για πρώτη ίσως φορά με αφήνει μετέωρο σε δύο βασικές επιταγές της βιβλιοπαρουσίασης: το να υποδείξω το κατώτερο ηλικιακό όριο του αναγνώστη και το να επισημάνω τις κατευθύνσεις που μπορεί να δώσει η ανάγνωσή του. 

Ειλικρινά, θεωρώ την «Ελαφρότητα του είναι» μια αποκάλυψη, μια θρυαλλίδα εκρήξεων στην ανθρώπινη σκέψη που μπορεί να φέρει το αναποδογύρισμα κάθε θεώρησής μας! Και όλα αυτά διατυπωμένα με την ηρεμία μιας σταγόνας που ταράζει το ακίνητο νερό... Βουτήξτε ανενδοίαστα μαζί της και γλεντήστε το!


26 September 2010

Η Μαίρη-Έλεν Νέζη στην Κάρμεν

(Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, 25/9/2010)

Παρά το νεαρό της ηλικίας της, η μεσόφωνος Μαίρη-Ελεν Νέζη δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει τις φτασμένες τραγουδίστριες της όπερας. Και αυτό διότι έχει ερμηνεύσει «πρώτους ρόλους» των μεγάλων συνθετών του λυρικού θεάτρου και έχει εμφανιστεί σε μουσικούς χώρους πρώτης ταχύτητας, όπως είναι το Κάρνεγκι Χολ και το Εϊβερι Φίσερ Χολ της Νέας Υόρκης, το Πλας ντεζ Αρ του Μόντρεαλ, το Τεάτρο Κομουνάλε της Φλωρεντίας, το Τεάτρο Μονουμένταλ της Μαδρίτης.

Γεννημένη στο Μόντρεαλ του Καναδά, σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο και στο Ωδείο Κόνταλι με τη Μίσα Ικεούτσι, και παρακολούθησε μαθήματα τεχνικής και ερμηνείας με τους Ερνστ Χέφλινγκερ, Βέρα Ρόζα, Αρίγκο Πόλα, Φραγκίσκο Βουτσίνο και Κώστα Πασχάλη. Δική της ιδέα ήταν το Φεστιβάλ Οπερας Αρχαίας Κορίνθου, το οποίο διευθύνει από το 2003.
Από τους λίγους δημοφιλείς ρόλους που δεν είχε μέχρι τώρα ερμηνεύσει, ήταν η «Κάρμεν» του Ζορζ Μπιζέ. Πρόκειται για την τρίπρακτη όπερα, σε λιμπρέτο των Ανρί Μεγιάκ και Λιντοβίκ Αλεβί, η οποία βασίζεται στην ομότιτλη νουβέλα του Προσπέρ Μεριμέ. Η παράσταση ανεβαίνει στις 9 Οκτωβρίου, από την Εθνική Λυρική Σκηνή, στο Θέατρο «Ολύμπια». Η Μαίρη-Ελεν Νέζη θα κρατήσει τον ρόλο της Κάρμεν για άλλες δύο βραδιές, στις 13 και στις 16 Οκτωβρίου.
- Η «Κάρμεν» είναι μια λαοφιλής όπερα, με μεγάλη ερμηνευτική παράδοση. Τι προβλήματα καλείται να επιλύσει μια νέα ερμηνεία;
«Μια νέα ερμηνεία δεν καλείται να "επιλύσει" κάποιο πρόβλημα! Τι πρόβλημα, άλλωστε, να έχει ένα τέτοιο αριστούργημα, όπως είναι η "Κάρμεν" του Μπιζέ, μια από τις ωραιότερες όπερες που έχουν γραφτεί ποτέ; Μια νέα ερμηνεία σ' ένα έργο είναι πάντα ενδιαφέρουσα, γιατί προσδίδει σ' αυτό την προσωπικότητα του κάθε ερμηνευτή, τη μουσικότητά του, την δική του σφραγίδα. Αλίμονο αν τα έργα εκτελούνταν μόνο μία φορά! Δεν θα είχε κανένα ενδιαφέρον και τα αριστουργήματα αυτά θα είχαν χαθεί στα βάθη των αιώνων».
- Οταν καλείσθε να παίξετε έναν ρόλο για πρώτη φορά, πώς τον αντιμετωπίζετε;
«Με μεγάλο ενθουσιασμό και γλυκιά προσδοκία. Με γοητεύει πάρα πολύ το στάδιο της προετοιμασίας, της γνωριμίας με τη μουσική και τον ρόλο, της αναζήτησης της προσωπικότητας που πρέπει να ερμηνεύσω, η οποία συνήθως απέχει πολύ από τη δική μου. Στην περίπτωση, όμως, της Κάρμεν, αν και ερμηνεύω τον ρόλο για πρώτη φορά, δεν έχω ακριβώς αυτό το αίσθημα. Εδώ δεν ξεκινάω από το μηδέν. Γνώριζα αρκετά καλά τη μουσική και είχα ήδη διαμορφώσει άποψη για τον ρόλο, μια και έχω διαβάσει και την νουβέλα του Προσπέρ Μεριμέ, ενώ έχω παρακολουθήσει και αρκετές παραγωγές της συγκεκριμένης όπερας. Επίσης, έχω παίξει σε παλαιότερες παραστάσεις τον ρόλο της φίλης της, Μερσέντες.
Πιστεύω πως κάθε ερμηνεύτρια, αλλά και κάθε γυναίκα αναγνωρίζει μέσα της ορισμένα από τα στοιχεία του χαρακτήρα της Κάρμεν και εύκολα μπορεί να ταυτιστεί μαζί της. Είναι μια γυναίκα που θέλει να είναι επιθυμητή, που αγαπάει με πάθος, που τα δίνει όλα όταν αγαπάει, αλλά που ζητεί την απόλυτη αφοσίωση. Μια γυναίκα που θέλει να αισθάνεται ελεύθερη και να ζει χωρίς περιορισμούς και απαγορεύσεις, μια γυναίκα που αγαπάει τη ζωή, αλλά δεν φοβάται τον θάνατο».
- Αυτό που δοκιμάζετε στις πρόβες σας βγαίνει πάντα πάνω στην σκηνή;
«Σε γενικές γραμμές, ναι. Στη συγκεκριμένη παραγωγή, εκτός από τον πεπειραμένο σκηνοθέτη Βασίλη Νικολαΐδη, έχω την τύχη να δουλεύω με την εξαιρετική χορογράφο Εφη Καρακώστα, με την οποία έχω συνεργαστεί ξανά· έχοντας κάνει ειδικές σπουδές φλαμένκο, είναι ο άνθρωπος-κλειδί της παράστασης. Στο συγκεκριμένο ανέβασμα, η Κάρμεν καλείται να χορέψει με εξαιρετικά πολύπλοκες φιγούρες του φλαμένκο, ενώ τραγουδάει, πράγμα αρκετά δύσκολο. Ομως, για μένα αυτό είναι πρόκληση και πραγματική απόλαυση.
Οσο πιο πολύπλοκη και απαιτητική είναι μια σκηνοθεσία, τόσο πιο γοητευτική είναι για μένα, αλλά και για το κοινό νομίζω. Η εποχή που οι τραγουδιστές απλώς στέκονταν και τραγουδούσαν στην όπερα σαν να έδιναν συναυλία, φορώντας το κοστούμι του ρόλου τους, είναι πια ξεπερασμένη και δεν έχει κανένα ενδιαφέρον».
- Ο ερμηνευτής καταλαβαίνει πότε έχει φθάσει σε μια κορύφωση και πότε αρχίζει να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του;
«Δεν μου έχει τύχει μέχρι τώρα στην καριέρα μου να "χάσω το έδαφος κάτω από τα πόδια μου", όπως λέτε. Η σκηνή είναι ο "φυσικός" μου χώρος και, όταν είμαι στο σανίδι, δεν είμαι πια ο εαυτός μου, αλλά ο χαρακτήρας που ερμηνεύω. Η μουσική με οδηγεί και εγώ την ακολουθώ σαν υπνωτισμένη. Η κορύφωση για τον κάθε καλλιτέχνη είναι η αποδοχή του κοινού».
- Σε ποιο βαθμό ξεφεύγετε από τις οδηγίες του σκηνοθέτη της παράστασης;
«Μόνο στον βαθμό που μπαίνει η προσωπικότητα μου στον ρόλο. Οι σκηνοθέτες, όμως, το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό και προσπαθούν να προσαρμόζουν τη δική τους ιδέα στην προσωπικότητα του ερμηνευτή με τον οποίον δουλεύουν. Ετσι, μπορεί να βγει κάτι μοναδικό, τελείως διαφορετικό από καθετί άλλο». 
info: 9, 10, 13, 15, 16, 17 Οκτωβρίου, 8 μ.μ., στο «Ολύμπια». Μουσική διεύθυνση: Ηλίας Βουδούρης, σκηνοθεσία: Βασίλης Νικολαΐδης, σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς, κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισουελ, χορογραφία: Εφη Καρακώστα, παιδική χορωδία «Rosarte» υπό τη Ρόζη Μαστροσάββα, διεύθυνση χορωδίας: Νίκος Βασιλείου.
Κάρμεν: Μαίρη-Ελεν Νέζη (9, 13, 16), Μαρίνα Φιδέλη (10, 15, 17). Δον Χοσέ: Ρούμπενς Πελιτσάρι, Σβέταν Μιχαΐλοφ.
Εισιτήρια: Ακαδημίας 59-61, 9 π.μ. - 9 μ.μ., τηλ.: 210-3662100, 210-3612461, 210-3643725. Ηλεκτρονική προπώληση: www.nationalopera.gr.

25 September 2010

Τι σκέφτονται οι Κινέζοι για τη χώρα τους; (V)

(>>>συνέχεια)

Wang Dawei: Η Κίνα δεν είναι πολιτισμικά ισχυρή χώρα


O Wang Dawei, 18 ετών, είναι ράπερ σε ένα γκρουπ χιπ χοπ και ετοιμάζεται να ξεκινήσει σπουδές Ιστορίας στο πανεπιστήμιο. Θεωρεί ότι οι άνθρωποι χρειάζονται λιγότερη πίεση και μεγαλύτερη δημιουργικότητα. Η λογοκρισία στο internet είναι υπερβολική!

Ερώτηση: Μερικοί άνθρωποι φοβούνται την Κίνα, γιατί άραγε;

Wang Dawei: Φυσικά φοβούνται την Κίνα κυρίως οι δυτικές χώρες, επειδή απειλείται η θέση τους στην παγκόσμια οικονομία. Από την Κίνα προήλθαν ορισμένοι τόνοι δυσαρμονίας, επειδή ο Ομπάμα συναντήθηκε με τον Δαλάι Λάμα, πουλήθηκαν όπλα στην Ταϊβάν και η αμερικάνικη πολιτική εμπορίου περιορίζει την Κίνα. Παλαιότερα θα παρέμενε η Κίνα σιωπηλή, αλλά τώρα υπήρξαν ισχυρές αντιδράσεις.

Ερώτηση: Είναι η Κίνα μια παγκόσμια δύναμη;

Wang Dawei: Λέγεται ότι η Κίνα συμβάλλει στο μεγαλύτερο μέρος της αύξησης της παγκόσμιας οικονομίας. Αλλά αυτό είναι μόνο επιφανειακό. Το κατά κεφαλή εισόδημα στην Κίνα είναι ακόμα πολύ χαμηλό. Όσες πρώτες ύλες κι αν διαθέτουμε, πρέπει να διαιρεθούν με 1,3 δισεκατομμύρια, οπότε για καθένα από μας προκύπτει λογιστικά ένα μικρό ποσό. Μια πραγματική παγκόσμια δύναμη πρέπει να ηγείται σε όλους τους τομείς, πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά. Η Κίνα δεν είναι πολιτισμικά ισχυρή χώρα. Από αυτή τη σκοπιά η Αμερική είναι πιο ισχυρή, π.χ. με τις ταινίες του Χόλυγουντ ή με τα Μακ Ντόναλντς.

Ερώτηση: Τι είναι ο κομμουνισμός;

Wang Dawei: Κομμουνισμός είναι ένα ιδανικό και δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί.

Ερώτηση: Είναι η Κίνα κομμουνιστική χώρα;

Wang Dawei: Δεν το πιστεύω! Κομμουνισμός σημαίνει δημόσια περιουσία, αλλά από την εποχή που άρχισε η πολιτική ανανέωσης και ανοίγματος, επέστρεψε η ιδιωτική ιδιοκτησία. Το οικονομικό μας σύστημα είναι αυτό της αγοράς και όχι του προγραμματισμού και οικονομία αγοράς σημαίνει καπιταλισμός. Παρότι η κυβέρνηση και η κομματική ηγεσία είναι ακόμα κομμουνιστικά οργανωμένες, η οικονομία βρίσκεται πολύ μακριά απ' αυτό.

Ερώτηση: Σας αρέσει η κινέζικη ηγεσία;

Wang Dawei: Πρέπει να απαντήσω σ' αυτή την ερώτηση;

Ερώτηση: Τι θα έπρεπε να αλλάξει στην Κίνα, ώστε τα παιδιά σας να ζουν καλύτερα;

Wang Dawei: Ελπίζω τα παιδιά μου να ζουν σε μια ελεύθερη κοινωνία, ότι θα επιτρέπεται να δραστηριοποιούνται δημιουργικά. Λιγότερη πίεση και περισσότερη δημιουργικότητα

Ερώτηση: Είναι η λογοκρισία του internet στην Κίνα σωστό μέτρο;

Wang Dawei: Το Internet είναι το σημαντικότερο εργαλείο για τη διάδοση των πληροφοριών. Αυτή η επικοινωνία είναι μπλοκαρισμένη με ένα τείχος και υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μπορούμε να πληροφορηθούμε. Είναι αλήθεια ότι κάποιες γνώμες και πληροφορίες είναι επικίνδυνες, αλλά η λογοκρισία ξεπερνάει τα όρια.

Ερώτηση: Τι είναι διαφορετικό στην Κίνα από την εποχή των γονέων σας;

Wang Dawei: Οι συνθήκες ζωής έχουν βελτιωθεί κι έχουμε μεγαλύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες.

Ερώτηση: Ποια είναι η άποψή σας για την κλιματική αλλαγή;

Wang Dawei: Πρέπει να κυκλοφορούμε λιγότερο με τα αυτοκίνητα. Οι Κινέζοι θεωρούν σήμερα τα σπίτια και τα αυτοκίνητα σύμβολα επιτυχία.

Ερώτηση: Τι εύχεστε για το μέλλον στον εαυτό σας;

Wang Dawei: Επειδή είμαι μαθητής, θεωρώ ότι είναι απαραίτητος ένας εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος. Η εκπαίδευση είναι το σημαντικό τερο μέτρο για κάθε χώρα.


24 September 2010

Μια άγνωστη γλώσσα στο χαρτί!

(http://www.alfavita.gr, 24/9/2010)

Μια χαμένη γλώσσα ανακαλύφθηκε στο πίσω μέρος μιας επιστολής! Αυτό ισχυρίζονται Αρχαιολόγοι που ανακαίνιζαν ένα σπίτι κτισμένο κατά τη διάρκεια του 17 αιώνα στο βόρειο Περού. Στα ερείπια ενός σπιτιού στο βόρειο Περού, βρέθηκε επιστολή που στο πίσω μέρος της έχει γραμμένο κείμενο σε άγνωστη γλώσσα που πιθανολογείται ότι ήταν διάλεκτος των Ίνκας. Χαμένη από το 17ο αιώνα προκάλεσε την έκπληξη των αρχαιολόγων που προσπαθούν να διαβάσουν το κείμενο.


Την άγνωστη γλώσσα μιλούσαν οι αυτόχθονες πληθυσμοί που κατοικούσαν στο βόρειο Περού. Μια διεθνής ομάδα αρχαιολόγων βρήκε την επιστολή κάτω από ένα σωρό πλίθινων τούβλων σε ένα κτιριακό συγκρότημα όταν κατέρρευσε μια εκκλησία κοντά στη πόλη Τρουχίτο, 347 χιλιόμετρα βόρεια της Λίμα.

"Μετά από Έρευνες διαπιστώσαμε ότι αυτή η επιστολή είναι γραμμένη σε μια γλώσσα που έχει χαθεί εδώ και εκατοντάδες χρόνια", τόνισε ο αρχαιολόγος Τζέφρι Κουίτερ από το πανεπιστήμιο Αρχαιολογίας και Εθνολογίας του Χάρβαρντ. Η επιστολή δείχνει μια στήλη με αριθμούς γραμμένα στα ισπανικά και δίπλα μεταφρασμένα στη ξεχασμένη γλώσσα.

"Ανακαλύψαμε μια γλώσσα που κανείς δεν έχει δει ή ακούσει από τον 16ο ή 17ο αιώνα" τόνισε ο Κουίτερ προσθέτοντας ότι φαίνεται να έχει επηρεαστεί από την αρχαία γλώσσα Κέτσουα, που εξακολουθεί να ομιλείται από εκατομμύρια ανθρώπους στις Άνδεις. Ο ίδιος τόνισε ότι ίσως πρόκειται για μια γραπτή μορφή μιας γλώσσας Ισπανών αποικιακής εποχής.

23 September 2010

«Κάιν»: Το κύκνειο άσμα του Ζοζέ Σαραμάγκου

«Η κοινωνία θα ήταν καλύτερη χωρίς την Αγία Γραφή»


(του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ, Ελευθεροτυπία, 22/9/2010)

Το κύκνειο άσμα του Πορτογάλου νομπελίστα Ζοζέ Σαραμάγκου (1922-2010), «Κάιν», το οποίο εκδόθηκε έναν χρόνο προτού πεθάνει, είναι ένα κατηγορώ εναντίον της Αγίας Γραφής.

Η επίσημη Καθολική Εκκλησία της Πορτογαλίας, όταν εκδόθηκε το «βέβηλο» έργο στην πορτογαλική γλώσσα, σχολίασε μονολεκτικά: «Επίθεση!». Σε μια χώρα με μακρά παράδοση στο πνεύμα του καθολικισμού, ο Ζοζέ Σαραμάγκου ήταν ένα μεγάλο αγκάθι στο μάτι της.

Ο νομπελίστας ανταπέδωσε τα πυρά στο εκκλησιαστικό κατεστημένο, καταγγέλλοντας τη Βίβλο ως «ένα εγχειρίδιο των κακών ηθών». Μάλιστα, έκανε τα πράγματα χειρότερα με τους αντιπάλους του μονσινιόρους, αφού υποστήριξε ότι «πιθανότατα η κοινωνία θα ήταν καλύτερη χωρίς την Αγία Γραφή».

Το μυθιστόρημα «Κάιν», που θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο μήνα από τις εκδόσεις «Καστανιώτη», ρίχνει μια κριτική και «ελαφριά» ματιά στον Κάιν, γιο του Αδάμ και της Εύας, που, σύμφωνα με τη Βίβλο, είναι το πρώτο ανθρώπινο ζευγάρι. Ο Ζοζέ Σαραμάγκου στήνει έναν καθ' όλα σπαρταριστό διάλογο μεταξύ ενός νάρκισσου Θεού και του πρώιμου αντάρτη Κάιν, εκτονώνοντας τη βαριά ατμόσφαιρα -ως είθισται να διαβάζονται οι βιβλικοί μύθοι- του προπατορικού αμαρτήματος.

«Η ιστορία των ανθρώπων είναι η ιστορία της ασυνεννοησίας τους με τον Θεό - ούτε αυτός καταλαβαίνει εμάς ούτε εμείς εκείνον», είχε πει με τον γνώριμο χιουμοριστικό του τρόπο για το θέμα του βιβλίου του ο ίδιος ο Πορτογάλος συγγραφέας. Η σύγκρουση του Σαραμάγκου με το κυρίαρχο θρησκευτικό αίσθημα της πατρίδας του δεν είναι υπόθεση των τελευταίων ετών της ζωής του. Είχε την αρχή της είκοσι χρόνια πριν, όταν είχε γράψει τα «βλάσφημα» έργα «Περί τυφλότητος» και «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιο» («Καστανιώτης»).

Στο δεύτερο, ο Ιησούς, ο γνωστός από την Καινή Διαθήκη, συζεί με τη Μαρία Μαγδαληνή και προσπαθεί να αποφύγει τη σταύρωση. Ετσι, ο Πορτογάλος κομμουνιστής συγγραφέας επαναδιατυπώνει αδογμάτιστα τη βιογραφία του επαναστάτη της Γαλιλαίας κόντρα στην ανάγνωση και ερμηνεία της επίσημης εκκλησίας. Η πορτογαλική κυβέρνηση, το 1992, ενοχλήθηκε τόσο πολύ από την αιρετικότητα του συγκεκριμένου βιβλίου ώστε μπλόκαρε την υποψηφιότητά του για το -καταργημένο πια- Ευρωπαϊκό Λογοτεχνικό Βραβείο. Ο Ζοζέ Σαραμάγκου, θέλοντας να δείξει μ' έναν συμβολισμό την αποστροφή του απέναντι στη στάση του πορτογαλικού κράτους, επέλεξε την αυτοεξορία στις ισπανικές Καναρίους Νήσους, όπου και πέθανε τον φετινό Ιούνιο.

Ο Ζοζέ ντε Σούζα Σαραμάγκου, όπως είναι το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε από γονείς φτωχούς ακτήμονες αγρότες, στο μικρό χωριό Αζινιάγκα της Πορτογαλίας, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λισαβόνας. Εντελώς αυτοδίδακτος, εξέδωσε το 1947 το μυθιστόρημα «Γη της αμαρτίας», μεσούσης της δικτατορίας του Σαλαζάρ. Κομμουνιστής με παράνομη πολιτική δράση, εργάστηκε για πολλά χρόνια σε εκδοτικούς οίκους και σε εφημερίδες ως σχολιαστής, ως υπεύθυνος λογοτεχνικών σελίδων και ως βιβλιοκριτικός. Μετά την επανάσταση του 1974 και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, υπήρξε για ένα διάστημα υποδιευθυντής της μεγάλης εφημερίδας της Λισαβόνας «Diarios de Noticias».


22 September 2010

«Μαύρο» χρήμα όπως μαύρα ράσα...

(ΕΘΝΟΣ, 22/9/2010)...

Στο επίκεντρο έρευνας της Εισαγγελίας της Ρώμης για παραβίαση του νόμου κατά του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος βρίσκεται ο πρόεδρος της τράπεζας του Βατικανού IOR (Ινστιτούτο Θρησκευτικών Εργων), Ετορε Γκότι Τεντέσκι, καθώς και ο γενικός διευθυντής της τράπεζας, Πάολο Τσιπριάνι, ενώ κατασχέθηκαν για "προληπτικούς λόγους" 23 εκατομμύρια ευρώ απ' τα κεφάλαια της τράπεζας.

Το γραφείο του Γκότι Τεντέσκι -στενού συμβούλου του νυν υπουργού Οικονομικών της Ιταλίας, Τζούλιο Τρεμόντι- αρνήθηκε να σχολιάσει την είδηση που μετέδωσε το ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων ANSA, ενώ το Βατικανό εξέφρασε "προβληματισμό" και "έκπληξη".


Τα 23 εκατομμύρια ευρώ που κατασχέθηκαν αφορούν δύο πρόσφατες συναλλαγές σε λογαριασμό της ΙΟR που θεωρήθηκαν ύποπτες απ' τις αρμόδιες φορολογικές Αρχές. Η μία αφορούσε σε κατάθεση 20 εκατομμυρίων ευρώ σε γερμανική θυγατρική αμερικανικής τράπεζας και η δεύτερη στη μεταφορά τριών εκατομμυρίων ευρώ σε ιταλική τράπεζα. Η έρευνα των εισαγγελέων, Νέλο Ρόσι και Στέφανο Φάβα, διεξάγεται βάσει του νέου νόμου που τέθηκε σε ισχύ το 2007 και υποχρεώνει τις τράπεζες να ανακοινώνουν το όνομα του εντολέα για οποιαδήποτε χρηματοπιστωτική συναλλαγή, όπως επίσης να δηλώνουν τον στόχο και το είδος της συναλλαγής.

Ανακοίνωση

Στην ανακοίνωσή του το Βατικανό "εκφράζει προβληματισμό και έκπληξη όσον αφορά την πρωτοβουλία της Εισαγγελίας της Ρώμης", λαμβάνοντας υπόψη ότι "τα απαραίτητα στοιχεία έχουν ήδη διατεθεί στην αρμόδια υπηρεσία της Τράπεζας της Ιταλίας".

Στην ίδια ανακοίνωση, η Αγία Εδρα τονίζει ότι εργάζεται εδώ και καιρό για να καταστήσει πιο διαφανή τα οικονομικά της, ώστε να βρίσκεται σε πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία περί ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Τέλος, το Βατικανό εκφράζει την πλήρη εμπιστοσύνη του στον πρόεδρο και τον γενικό διευθυντή της τράπεζας.

Η τράπεζα του Βατικανού είχε και παλαιότερα -το 1982- εμπλακεί σε μεγάλο σκάνδαλο που αφορούσε την απάτη της χρεοκοπίας της Banco Ambrosiano, της μεγαλύτερης τότε ιδιωτικής τράπεζας της Ιταλίας. Μετά τη χρεοκοπία της τράπεζας, ο τότε πρόεδρός της, Ρομπέρτο Κάλβι, γνωστός ως "τραπεζίτης του Θεού", λόγω των στενών δεσμών του με το Βατικανό, δολοφονήθηκε.
Μαρία Κράλλη
Εγώ έχω μόνο να πω ότι αυτά τα διαδίδουν κάτι άθεοι, ειδωλολάτρες, άμα τε και δωδεκαθεϊστές! Είναι δυνατόν στους σεβάσμιους γέροντες που δεν ξέρουν τίποτα άλλο από την προσευχή για τη σωτηρία (τους και μας), να έμεινε χρόνος για τη διακίνηση χρήματος, μαύρου ή γκρίζου; Ουχί! Αρκεί να κοιτάξετε τον λαμπρό πιστό χριστιανό πρόεδρο της τράπεζας στη φωτογραφία, μόλις είχε προσευχηθεί στο είδωλο που είναι κρεμασμένο πίσω του και τώρα συγκινημένος ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τον άθεο εισαγγελέα. Άραγε εκεί κάνουν και συναλλαγές με οικόπεδα, να τους στείλουμε Εφραίμ, Ρουσόπουλο, Κοντό και Δούκα για ένα ταχύρυθμο επιμορφωτικό σεμινάριο;  

20 September 2010

Η δημιουργία του Σύμπαντος χωρίς Δημιουργό

(του ΣΠΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗ, Ελευθεροτυπία, 18/9/2010)


Μεγάλο θόρυβο και αναστάτωση έχει προκαλέσει διεθνώς η δημοσίευση του τελευταίου βιβλίου του Στίβεν Χόκινγκ με τίτλο «Το Μεγαλειώδες Σχέδιο» (The Grand Design), που σύντομα θα κυκλοφορήσει και στα ελληνικά. Κάποιοι επιστημονικοί και θρησκευτικοί κύκλοι φαίνεται να έχουν ενοχληθεί έντονα από τις ιδέες που εκθέτει σε αυτό ο διασημότερος αστροφυσικός αλλά και ο πιο ακριβοπληρωμένος εκλαϊκευτής της επιστήμης.

Και ο λόγος όλης αυτής της αναστάτωσης είναι αρκετά απλός: σε αντίθεση με ό,τι υποστήριζε στο παρελθόν, ο μεγάλος Βρετανός επιστήμονας θεωρεί πως η επίκληση ενός παντοδύναμου και πάνσοφου Δημιουργού για να εξηγηθούν η γένεση και η εύρυθμη λειτουργία του Σύμπαντος όχι μόνο δεν είναι καθόλου απαραίτητη αλλά είναι και επιστημονικά εσφαλμένη.
Οταν ο μεγάλος Γάλλος μαθηματικός-φυσικός Πιερ Σιμόν ντε Λαπλάς παρουσίασε στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη το περίφημο βιβλίο του για την Ουράνια Μηχανική, ο αυτοκράτορας έκανε την ακόλουθη παρατήρηση: «Κύριε, λέγεται ότι σε αυτό το έργο σας για το Σύμπαν δεν αναφέρετε ούτε μία φορά τον Θεό». «Μεγαλειότατε, δεν είχα ανάγκη να κάνω αυτή την υπόθεση», ήταν η ειλικρινής και ετοιμόλογη απάντηση του επιστήμονα. «Πρόκειται για μια ωραία υπόθεση, που εξηγεί πολλά πράγματα», αντέτεινε πονηρά ο αυτοκράτορας, για να λάβει όμως την αποστομωτική απάντηση: «Αναμφίβολα, εξηγεί τα πάντα. Δυστυχώς όμως δεν μας επιτρέπει να προβλέπουμε τίποτα»!
Το μοντέλο του Σύμπαντος στο οποίο αναφέρεται ο Λαπλάς ήταν το μηχανιστικό πρότυπο εξήγησης: το Σύμπαν δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια γιγάντια, στατική και άχρονη μηχανή, «καταδικασμένη», από τη γέννησή της μέχρι σήμερα, να επαναλαμβάνει μονότονα τις ίδιες ακριβώς αιτιοκρατικές κινήσεις που της επιβάλλουν οι αιώνιοι και αμετάβλητοι φυσικοί νόμοι. Ενα εξαιρετικά παραγωγικό πρότυπο επιστημονικής εξήγησης που ενώ διαμορφώθηκε τον δέκατο έκτο και δέκατο έβδομο αιώνα, κυρίως από τους Γαλιλαίο, Καρτέσιο και Νεύτωνα, θα γνωρίσει το απόγειο της επιτυχίας του κατά τον δέκατο ένατο αιώνα.
Ωστόσο, ενώ ο ίδιος ο Λαπλάς αρνείται ρητά τη δυνατότητα ή τη σκοπιμότητα παρέμβασης ενός υπέρτατου και παντοδύναμου Δημιουργού, το ίδιο το μηχανιστικό μοντέλο που ανέπτυξε προϋπέθετε υπόρρητα τη λογική αναγκαιότητα μιας «πρώτης αιτίας» ή μιας «πρώτης ώθησης» που θα έθετε σε κίνηση και θα εξηγούσε τη δημιουργία αυτής της γιγάντιας κοσμικής μηχανής. Και δεν είναι βέβαια καθόλου τυχαίο ότι το Σύμπαν της μηχανιστικής φυσικής είναι «άπειρο» και «αιώνιο», ενέχει δηλαδή δύο από τις θεμελιώδεις ιδιότητες του Θεού των μονοθεϊστικών θρησκειών!
Παραδόξως, οι «σκληρές» μηχανιστικές εξηγήσεις, μολονότι καθιστούσαν κενή περιεχομένου και απέκλειαν οποιαδήποτε δυνατότητα θεϊκής επέμβασης στη νομοτελειακή λειτουργία της μηχανής της Φύσης, ταυτόχρονα, λόγω της εμφανούς αδυναμίας τους να εξηγήσουν δυναμικά και εξελικτικά τη δομή και την ιστορία των κοσμολογικών φαινομένων, υπέβαλλαν την ανάγκη επίκλησης ενός υπέρτατου Δημιουργού. Και θα ήταν λάθος να πιστέψει κανείς ότι, λόγω της εκρηκτικής ανάπτυξης των γνώσεών μας στη μικροφυσική και την κοσμολογία, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά κατά τον εικοστό αιώνα.
Ποιος ή τι πυροδότησε τη «Μεγάλη Εκρηξη»;
Τη δεκαετία του 1930, ο μεγάλος αστρονόμος Εντγουιν Χαμπλ (Edwin Hubble) χάρη στις παρατηρήσεις του κατέληξε στο εντυπωσιακό συμπέρασμα ότι το Σύμπαν διαστέλλεται, δηλαδή επεκτείνεται διαρκώς σε κάθε ορατό σημείο του χωροχρόνου! Ολα τα κοσμικά σώματα -αστέρες, πλανήτες, γαλαξίες, σμήνη γαλαξιών- που υπάρχουν μέσα σε αυτό απομακρύνονται το ένα από το άλλο σαν να βρίσκονται πάνω σε ένα μπαλόνι που φουσκώνει ασταμάτητα.
Αντιστρέφοντας μάλιστα στον χρόνο αυτή την πορεία διαστολής, αν δηλαδή «βλέπαμε» αντίστροφα την εξέλιξη του Σύμπαντος, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι: όσο πιο πίσω στον χρόνο πάμε τόσο μικρότερη θα είναι η διαστολή του Σύμπαντος, μέχρι που ολόκληρο το μελλοντικό Σύμπαν θα «βρίσκεται» συμπιεσμένο σ' ένα σημείο-μηδέν εκτός χώρου και χρόνου, αφού τόσο ο χώρος όσο και ο χρόνος δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν προτού αρχίσει η διαστολή του Σύμπαντος που τα δημιούργησε!
Σύμφωνα με την ευρύτερα αποδεκτή σήμερα ερμηνεία των αστροφυσικών δεδομένων, το Σύμπαν προέκυψε από ένα τέτοιο εξαιρετικά απίθανο γεγονός, από μια «ιδιομορφία», όπως λένε οι ειδικοί για να περιγράψουν την ασύλληπτη ιδέα ενός αφηρημένου «σημείου» το οποίο ωστόσο περιέκλειε τα πάντα σε άπειρη πυκνότητα και σε άπειρη θερμοκρασία, μέχρι τη «στιγμή» που, για κάποιον εντελώς ανεξήγητο λόγο, άρχισε να διαστέλλεται με εκρηκτικούς ρυθμούς. Πολύ σχηματικά, κάπως έτσι περιγράφει η κοσμολογία τη Μεγάλη Εκρηξη: την πρωταρχική γενεσιουργό πράξη που πριν από περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια δημιούργησε τα Πάντα.
Και είναι πραγματικά εντυπωσιακό ότι η εισαγωγή και η ευρύτατη αποδοχή αυτού του εξηγητικού σχήματος όχι μόνο δεν ικανοποιούν κάποιες βασικές επιστημολογικές παραδοχές για τη διατύπωση των εξηγήσεων στην επιστήμη της Φυσικής, αλλά προσκρούει και σε ανυπέρβλητα λογικά παράδοξα. Για παράδειγμα, δεν απαντά στο πού, το πώς και το γιατί έλαβε χώρα η Μεγάλη Εκρηξη. Και επιπρόσθετα, η βασική παραδοχή ότι ο χρόνος και ο χώρος δεν υπήρχαν πριν από αυτή τη γενεσιουργό έκρηξη έχει ως «λογική συνέπεια» ότι αυτή έλαβε χώρα στο ποτέ και στο πουθενά.
Από τα όσα είπαμε δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου το γεγονός ότι οι περισσότερες Εκκλησίες στη Δύση, με πρώτη και καλύτερη την Καθολική Εκκλησία, έσπευσαν να αποδεχτούν αυτή την κοσμολογική θεωρία ως προφανή και αυταπόδεικτη επιστημονική βεβαιότητα. Ετσι, το 1951 ο Πάπας Πίος ΙΒ', αναφερόμενος στη θεωρία της Μεγάλης Εκρηξης, θα υποστηρίξει επίσημα ότι η δημιουργία του Σύμπαντος από τον Θεό πρέπει να θεωρείται πλέον όχι απλώς εξ αποκαλύψεως αλήθεια αλλά και ως επιστημονική βεβαιότητα. Βέβαια, από την εποχή του Κοπέρνικου και του Γαλιλαίου οι κοσμολογικές έρευνες ήταν επιρρεπείς σε θεολογικές και μεταφυσικές παρανοήσεις, πόσω δε μάλλον όταν οι ίδιες οι επιστημονικές έρευνες αλλοιώνονται από τις θρησκευτικές προκαταλήψεις των ερευνητών, οι οποίοι συχνά συγχέουν την πρόσκαιρη και επισφαλή γνώση της επιστήμης τους, μια δεδομένη εποχή, με τις ανάγκες τους για απόλυτες βεβαιότητες που μόνο η θρησκευτική πίστη μπορεί να τους εξασφαλίσει.
Πριν από είκοσι δύο χρόνια, ο Σ. Χόκινγκ (Stephen Hawking) στο τέλος του πασίγνωστου βιβλίου του «Το χρονικό του χρόνου» (ελληνική μετάφραση εκδ. Κάτοπτρο), που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό στο ευρύ κοινό, υποστήριζε ότι όταν οι φυσικοί ανακαλύψουν τη «θεωρία των πάντων» που θα είναι ικανή να ενοποιήσει σε ένα ενιαίο και χωρίς αντιφάσεις εξηγητικό σχήμα όλα όσα γνωρίζει η σύγχρονη Φυσική γύρω από τον μικρό -και τον μακρό- κόσμο, τότε θα είναι σε θέση να βρουν την τελική απάντηση στο ερώτημα γιατί υπάρχουν το Σύμπαν και εμείς. «Αν βρούμε την απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα έχει συντελεστεί ο τελικός θρίαμβος του ανθρώπινου νου, γιατί τότε θα έχουμε γνωρίσει τον νου του Θεού». Αργότερα μάλιστα, ο διάσημος Βρετανός αστροφυσικός διατύπωσε την πρόβλεψη ότι αυτό το τεράστιο επιστημονικό επίτευγμα ίσως να πραγματοποιηθεί μέχρι το 2000. Η πρόβλεψή του δυστυχώς δεν επαληθεύτηκε ούτε στο ελάχιστο. Βρισκόμαστε στο 2010 και οι επιστήμονες εξακολουθούν να μην έχουν την παραμικρή ιδέα για το πώς θα μπορούσαν να συγκροτήσουν αυτή τη μεγάλη ενοποιητική θεωρία η οποία θα τους οδηγούσε, υποτίθεται, πιο κοντά στην κατανόηση της σκέψης του Θεού.
Από τη νομοτέλεια στην αυθόρμητη δημιουργία
Σήμερα, ο πιο ακριβοπληρωμένος εν ζωή αστροφυσικός, επιχειρεί με το τελευταίο του βιβλίο να επανορθώσει το διττό σφάλμα που είχε διαπράξει τα προηγούμενα χρόνια. Πράγματι, στο «The Grand Design» ο Χόκινγκ υποστηρίζει ότι η δημιουργία του Σύμπαντος προκύπτει ως αναπόφευκτη συνέπεια της ύπαρξης των θεμελιωδών νόμων της Φυσικής, ως το προϊόν μιας τυφλής αλλά δημιουργικής φυσικής αναγκαιότητας και όχι μιας υπερφυσικής θεϊκής δημιουργίας. Σύμφωνα με τα λόγια του συγγραφέα: το Σύμπαν μπορεί κάλλιστα να δημιουργηθεί αφ' εαυτού· μπορεί να δημιουργηθεί εκ του μηδενός· συνεπώς, κανένας Θεός δεν το δημιούργησε.
Αν, όπως είδαμε, στο «Χρονικό του Χρόνου» επιχείρησε να κάνει κάποιες ευλογοφανείς εικασίες για το τι θα έπρεπε να είχε συμβεί λίγο πριν από τη Μεγάλη Εκρηξη, δεν κατάφερε τελικά να προτείνει καμιά ευρύτερα αποδεκτή εξήγηση για τις φυσικές διεργασίες που την προκάλεσαν. Αφήνοντας όμως αναπάντητο αυτό το αποφασιστικής σημασίας ερώτημα άνοιγε, πιθανόν άθελά του, το δρόμο για κάθε λογής υπερφυσικές εξηγήσεις της δημιουργίας. Πράγματι, πολλοί διάβασαν την τελευταία πρόταση του βιβλίου «...τότε θα έχουμε γνωρίσει τον νου του Θεού» ως σαφή ένδειξη ότι δεν θεωρούσε την ιδέα του Θεού-Δημιουργού εντελώς ασυμβίβαστη με την επιστημονική κατανόηση του Σύμπαντος.
Σε αυτό το τελευταίο του βιβλίο, αντίθετα, φαίνεται πως βρήκε την απάντηση σε αυτό το βασανιστικό ερώτημα. Οπως αναφέρει σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο, που δημοσιεύτηκε στους Times του Λονδίνου: «Η δημιουργία του Σύμπαντος όχι μόνο δεν ήταν ένα στατιστικά απίθανο και μη προβλέψιμο φυσικό συμβάν, η πραγμάτωση του οποίου υποτίθεται ότι προϋποθέτει και χρειάζεται την ενεργητική επέμβαση ενός Θεού, αλλά αντίθετα ήταν το αναπόφευκτο και αναγκαίο αποτέλεσμα της ύπαρξης και της δράσης των φυσικών νόμων. Επειδή ακριβώς υπάρχει ένας νόμος όπως αυτός της βαρύτητας, το Σύμπαν ήταν δυνατόν να δημιουργηθεί -και πράγματι δημιουργήθηκε- από μόνο του, εκ του μηδενός. Η αυθόρμητη δημιουργία είναι ο λόγος που υπάρχει κάτι και όχι το μηδέν· ο λόγος που υπάρχει το Σύμπαν και που υπάρχουμε και εμείς».
«Οπως ακριβώς έκανε ο Δαρβίνος όταν διέψευσε την ανάγκη ύπαρξης ενός Θεού με τη θεωρία του για την εξέλιξη του είδους μας», υποστηρίζει με ενθουσιασμό ο διάσημός εξελικτικός βιολόγος και αθεϊστής Ρίτσαρντ Ντόκινς (R. Dawkins), «το ίδιο ακριβώς επιχειρεί να κάνει τώρα και ο Χόκινγκ στη Φυσική».
Οφείλουμε συνεπώς, αν θέλουμε να σκεφτόμαστε επιστημονικά, να εγκαταλείψουμε κάθε υπερβατική ή υπερφυσική εξήγηση; Να εξαλείψουμε οριστικά και αμετάκλητα από την επιστήμη την ιδέα ενός υπέρτατου και πάνσοφου Δημιουργού του φυσικού κόσμου, που ωστόσο θα μπορούσε να καλύπτει τα αναπόφευκτα γνωσιολογικά κενά και τις επιμέρους αδυναμίες των φυσικών επιστημών μας; Αυτό φαίνεται πως υποστηρίζει σήμερα ο Χόκινγκ με τρόπο κατηγορηματικό, χωρίς δηλαδή τις αντιφάσεις και τα πισωγυρίσματα του παρελθόντος.
Παραβλέποντας ή υποβαθμίζοντας, ωστόσο, τις υπερβατικές ανάγκες των περισσότερων ανθρώπων -μεταξύ των οποίων και πολλών επιστημόνων- οι οποίοι με μεγάλη προθυμία θα επέλεγαν τις πιο ευφάνταστες παρα- ή αντι-επιστημονικές εξηγήσεις όποτε οι θρησκευτικές πεποιθήσεις τους συγκρούονται με την «πεζή» επιστημονική πραγματικότητα. Επίσης, υποτιμά την εντυπωσιακή ικανότητα των πιστών και των Εκκλησιών τους να προσαρμόζουν αυθαίρετα και να αφομοιώνουν επιλεκτικά τις νέες επιστημονικές κατακτήσεις στις υπερβατικές ή τις θρησκευτικές τους ανάγκες (τυπικό παράδειγμα θρησκευτικής ευελιξίας αποτελεί η Καθολική Εκκλησία).
Εξάλλου, διαπράττει ένα εξόφθαλμα λογικό σφάλμα όποιος αναζητεί σε μαθηματικές εξισώσεις την επιβεβαίωση ή τη διάψευση της ύπαρξης του Θεού: ενός όντος εξ ορισμού υπερβατικού, δηλαδή έξω και πέρα από τους φυσικούς περιορισμούς, και το οποίο συνεπώς καμία απολύτως παρέμβαση δεν μπορεί να έχει στον φυσικό κόσμο εκτός από αυτήν που εμείς οι άνθρωποι του επιτρέπουμε να έχει. Από τη γέννησή της η επιστήμη διεκδικεί την πλήρη αυτονομία της Φύσης από κάθε υπερφυσικό αίτιο και από κάθε υπερβατική μεταφυσική εξήγηση: κάθε προσφυγή σε υπερφυσικές εξηγήσεις αποτέλεσε και αποτελεί τη χρεοκοπία της επιστημονικής μεθόδου και της ορθολογικής σκέψης. Η απόρριψη ωστόσο του Θεού-Δράστη και Δημιουργού δεν συνεπάγεται αυτομάτως και την απόρριψη της διανοητικής μας συνήθειας ή ανάγκης να πιστεύουμε σε υπερφυσικές «εξηγήσεις». Εξάλλου, το παιχνίδι της επιστημονικής γνώσης εναντίον της πίστης παιζόταν ανέκαθεν και θα παίζεται πάντα στο γήπεδο του ανθρώπινου νου.

19 September 2010

Χαλί από λουλούδια...

(click)



Στις Βρυξέλλες, με μακραίωνη παράδοση στην ανθοκομία, 
δημιουργούν οι τεχνίτες τέτοια αξιοθαύμαστα χαλιά από λουλούδια...

Ζώντας (και πεθαίνοντας) στην τύχη...

ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο


(του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ, Ελευθεροτυπία, 18/9/2010)

«Το μέτωπο είναι ένα κλουβί όπου είσαι υποχρεωμένος να περιμένεις τι θα γίνει. Ζούμε με την αγωνία του άγνωστου. Πάνω μας κρεμιέται η τύχη. Σαν έρχεται μια οβίδα, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σκύψω για να περάσει. Δεν ξέρω πού θα σκάσει.
Η τύχη είναι που μας κάνει αδιάφορους. Πριν από λίγους μήνες καθόμουν σ' ένα αμπρί κ' έπαιζα χαρτιά. Κάποια στιγμή σηκώθηκα και πήγα να δω κάποιους γνωστούς μου σε κάποιο άλλο αμπρί. Σαν γύρισα δε βρήκα κανέναν από δαύτους. Εσκασε πάνω τους μια μπόμπα. Ξαναγύρισα πάλι στ' άλλο αμπρί κ' έφτασα πάλι στην ώρα για να βοηθήσω να τους ξεχώσουν γιατί χτυπήθηκαν κι αυτοί με τη σειρά τους. Το πώς ζω είναι από τύχη. Οπως μπορεί να με βρει μια σφαίρα, έτσι μπορώ το ίδιο και να ζω. Στο πιο σίγουρο αμπρί μπορείς να γίνεις χίλια κομμάτια και στ' ανοιχτό πεδίο να μην πάθεις τίποτα ύστερα από δέκα ωρών αδιάκοπο σφυροκόπημα.
Ο κάθε φαντάρος χρωστά τη ζωή του σε χίλιες δυο συμπτώσεις. Γι' αυτό και κάθε φαντάρος πιστεύει κ' εμπιστεύεται τον εαυτό του στην τύχη».
Μακελειό
Απόσπασμα από το βιβλίο του Εριχ Μαρία Ρεμάρκ «Ουδέν νεώτερον από το δυτικόν μέτωπον» (μετ. Κώστα Θρακιώτη, εκδ. «Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος», 1988). Ενα βιβλίο -το πιο γνωστό διεθνώς- για τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918), τον πιο φονικό, με εκατομμύρια νεκρούς (απροσδιόριστος ο αριθμός τους, αφού αναφέρονται ώς και 80 εκατομμύρια -άμαχοι οι περισσότεροι- συμπεριλαμβανομένων και 5.000 Ελλήνων), τραυματίες και απροσδιόριστες υλικές καταστροφές.
Ενα βιβλίο που μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, διαβάστηκε από εκατομμύρια κι έγινε δυο φορές κινηματογραφική ταινία: Η πρώτη το 1930 από τον Λούις Μάιλστοουν (Οσκαρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας), η δεύτερη το 1979 από τον Ντέλμπερτ Μαν (Χρυσή Σφαίρα καλύτερης παραγωγής).
Το απόσπασμα που προέταξα έχει τη σημασία του, αφού ο συγγραφέας του ευνοήθηκε από την τύχη (γλίτωσε με τραυματισμό, που ωστόσο τον ταλαιπώρησε σ' όλη τη ζωή του), για να καταγράψει τις εμπειρίες του από αυτό το μακελειό. Να μνημονεύσουμε λοιπόν, αυτόν τον καλό συγγραφέα και το αντιπολεμικό έργο του (επίκαιρο πάντα, αφού οι πόλεμοι δεν λείπουν ούτε στους καιρούς μας), καθώς στις 25 Σεπτεμβρίου συμπληρώνονται 40 χρόνια από τότε (1970) που έφυγε από τη ζωή, στα 72 του.
Ο Εριχ Μαρία Ρεμάρκ (Κράμερ το πραγματικό του επίθετο, αλλά το προτίμησε αναγραμματισμένο), γεννήθηκε το 1898 στο Οσναμπρουκ της Ανω Σαξονίας, από πατέρα γαλλικής καταγωγής και μητέρα γερμανικής. Το 1916 (στα 18 του) στρατεύτηκε, όπως και άλλοι συνομήλικοί του, ως «πρόβατα επί σφαγήν», όπως θα λέγαμε. «Είμαστε δεκαοχτώ χρονών κι αρχίσαμε ν' αγαπάμε τον κόσμο και τη ζωή. Και να που έπρεπε να πυροβολούμε», γράφει ο ίδιος.
Να πυροβολούνε και να δέχονται πυρά. Εφιαλτικές οι εικόνες των συναδέλφων του, που έβλεπε να διαμελίζονται και να ακρωτηριάζονται από τα αντίπαλα πυρά: «Μια διαταγή έκανε αυτούς τους ανθρώπους εχθρούς μας. Μια διαταγή θα μπορούσε ξανά να τους κάνει φίλους μας». Ο παραλογισμός του πολέμου.
«Η ζωή εν τάφω»
Το βιβλίο κυκλοφορεί το 1929 και γνωρίζει παγκόσμια απήχηση. Είναι από τα βιβλία που κάηκαν το 1933 από τους ναζιστές, που ετοίμαζαν τον Β' Παγκόσμιο. Ο Ρεμάρκ αυτοεξορίζεται στην Ελβετία και στη συνέχεια στην Αμερική, όπου παίρνει και την υπηκοότητα. Ο θάνατος, ωστόσο, τον βρίσκει στο Λοκάρνο της Ελβετίας.

  

Το «Ουδέν νεώτερον» δεν είναι το μόνο βιβλίο του. Εγραψε και άλλα: «Ο μαύρος οβελίσκος», «Η αψίδα του θριάμβου», «Αγάπα τον πλησίον σου», «Ο παράδεισος δεν έχει ευνοούμενους», «Η νύχτα της Λισαβόνας», «Τρεις σύντροφοι», «Ωρες αγάπης, ώρες πολέμου», «Οι εξόριστοι», «Η δύναμη της αγάπης». Επίσης, τον καιρό που ζούσε στην Αμερική έγραψε σενάρια για τον κινηματογράφο.
Αντίστοιχο στα ελληνικά βιβλίο για τον Α' Παγκόσμιο θεωρείται η «Ζωή εν τάφω» του Στράτη Μυριβήλη, που είχε κι αυτός ανάλογες εμπειρίες. Σε σημείο κάποιοι να ισχυριστούν ότι επηρεάστηκε από τον Ρεμάρκ. «Η ζωή εν τάφω» όμως προηγήθηκε κατά πέντε χρόνια του βιβλίου του Ρεμάρκ -βγήκε το 1924, ενώ τον προηγούμενο χρόνο είχε δημοσιευθεί σε συνέχειες στην εβδομαδιαία εφημερίδα της Μυτιλήνης «Καμπάνα», που έβγαζε ο ίδιος ο Μυριβήλης.
Κι ας τελειώσω το σημείωμα αυτό με μια γουστόζικη παρατήρηση του Ρεμάρκ σχετικά μ' έναν κομπλεξικό δεκανέα (από αυτούς που ταλαιπωρούν τους στρατευμένους), ο οποίος, επί πλέον, ήταν κοντός: «Αλήθεια, είναι παράξενο που το κακό στον κόσμο καμιά φορά έρχεται από τους κοντούς. Είναι πιο ανυπόφοροι από τους κρεμανταλάδες».