03 February 2010

Agora - Υπατία

(Lifo, του ΘΟΔΩΡΗ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, 28.1.2010)


Ο αγώνας της αστρονόμου Υπατίας στην Αλεξάνδρεια του 4ου μ.Χ. αιώνα είναι ουσιαστικά η πάλη της γνώσης ενάντια στον θρησκευτικό σκοταδισμό.


Ο Αλεχάντρο Αμενάμπαρ συνεχίζει το θέμα της αυτοδιαχείρισης του ατόμου και του δικαιώματος στην ελεύθερη βούληση που ξεκίνησε με το Η θάλασσα μέσα μου, αλλά με μεγαλύτερο προϋπολογισμό, φόντο εποχής και μια γυναίκα στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Και τι γυναίκα: τη Ρέιτσελ Βάις ως Υπατία στην μπερδεμένη Αλεξάνδρεια του 4ου αιώνα, τότε που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία παρέπαιε, οι Εβραίοι παραγόντιζαν με ανάμεικτα αποτελέσματα και η χριστιανική μειοψηφία αναδυόταν από τα κατώτερα στρώματα με όπλο την υπόσχεση για λιγότερη καταπίεση και τέλος στη φτώχια.
Η Υπατία, αριστοκρατική και όμορφη, αιχμάλωτη στο κυνήγι και τη διάσωση της γνώσης και το πάθος της για την αστρονομία, δεν αντιλήφθηκε πως ο παλιός κόσμος γκρεμιζόταν, η έξυπνη και χειραφετημένη ανύπαντρη γυναίκα δεν είχε θέση και υπόσταση στα ανερχόμενα θρησκευτικά ήθη και πως αναγκαστικά θα θεωρείτο παγανίστρια, άρα αιρετική, άρα υποψήφια για θάνατο - κάτι που τελικά έγινε, όχι με λιθοβολισμό, αλλά με πολύ χειρότερο τρόπο, που ο Αμενάμπαρ επιλέγει να μη δείξει.
Θύμα του δογματισμού, η Υπατία δεν θέλησε να παρέμβει στην ανεξάρτητη φύση της και να υποκύψει σε κάτι που υποτιμούσε τις αξίες της. Ο δηλωμένα άθεος Αμενάμπαρ δεν στέκεται στην προφανή στηλίτευση της πρωτοχριστιανικής προπαγάνδας ως παράδειγμα της βίας εξ ονόματος του Θεού, αλλά πλέκει ένα παράξενο ερωτικό τρίγωνο ανάμεσα στην Υπατία, τον μαθητή της Ορέστη και τον δούλο της, που δεν μπορεί να αντισταθεί στον πειρασμό του εκχριστιανισμού, ούτε όμως και στον ανομολόγητο θαυμασμό του για την ιδιοκτήτρια και, στα εφηβικά του μάτια, απόλυτη Θεά.
Ο Ισπανός σκηνοθέτης τα καταφέρνει μια χαρά σε παραγωγή μεγάλης κλίμακας, γυρίζοντας με πονηρό τρόπο μια υπερπαραγωγή που σωματικά παραπέμπει στα βιβλικά έπη της δεκαετίας του '50 αλλά πνευματικά δεν κρύβει μια αιρετική πρόθεση και lo-fi προσέγγιση. Οι προφορές, όπως συνηθίζεται σε τέτοιου είδους ταινίες, είναι άλλα αντί άλλων, εκτός από την οξφορδιανή της Βάις, που ταιριάζει γάντι στη σνομπ στάση της και τη μακρινή, ονειροπόλα ματιά της, έξω από τα κοινά πάθη του κόσμου τούτου. Με την εξαιρετική της προσωπικότητα ισορροπεί μια από τις βασικές αδυναμίες της Αγοράς, το μονοδιάστατο σκετσάρισμα πολλών από τους περιφερειακούς χαρακτήρες.