30 April 2009

Mυθοπλασία και Ήρωες

...
Στις μυθολογίες όλων των λαών παρουσιάζονται ήρωες κατά κανόνα για να εκτελέσουν ασυνήθιστες και αξιέπαινες πράξεις. Συνήθης αποστολή τους είναι να σώσουν από εχθρούς, θηρία ή επιδημικές ασθένειες τους συγγενείς και φίλους, για τα μάτια μιας πριγκίπισσας, προς χάριν της φυλής, των ανθρώπων ενός έθνους ή και όλων των ανθρώπων.

Όχι σπάνια, οι ήρωες υποπίπτουν σε καίρια λάθη, αλλά καταφέρνουν, με τη μετέπειτα συμπεριφορά τους να εξαγνιστούν και να περάσουν στην ιστορική μνήμη του λαού ή των λαών που τους έχουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αποδεχθεί. Οι ήρωες αυτοί αποθεώνονται με την κατάληξη του βίου τους, κάτι που παρατηρείται ιδίως στην Αρχαιότητα. Η ίδια πρακτική ακολουθήθηκε από το χριστιανισμό κατά το Μεσαίωνα για την ανάδειξη «αγίων». Στην περίπτωση των ηγετών διαφόρων θρησκειών (θεών, υιών θεού, ημίθεων) ενσωματώνονται στο βιογραφικό του θεϊκού προσώπου διάφορα «ηρωικά στοιχεία», ώστε ο εκλεκτός να αντέχει στη σύγκριση με παλαιότερους ή σύγχρονούς του ανταγωνιστές ήρωες.

Ο ανεξάρτητος διανοητής και στρατιωτικός FitzRoy Richard Somerset, 4th Baron Raglan (1885–1964) κατηγοριοποίησε το έτος 1936 στο βιβλίο του «The Hero, A Study in Tradition, Myth and Drama» τα χαρακτηριστικά των ηρώων διαφόρων πολιτισμών και κατέληξε σε 22 τέτοια χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια μπορεί καθένας να «βαθμολογήσει» τον εκάστοτε ήρωα, συγκρίνοντας τα βιογραφικά στοιχεία του «ήρωα» με τα κριτήρια του Raglan.

Τα χαρακτηριστικά αυτά, το λεγόμενο «ηρωικό μοντέλο», δηλαδή τα πρότυπα που συναντάμε συχνά σε βιογραφίες μυθικών ηρώων, βασιλιάδων, ημίθεων και θεών, είναι τα εξής:

  1. Μητέρα του ήρωα είναι παρθένα από βασιλική γενιά,
  2. Ο πατέρας του είναι βασιλιάς και
  3. Συχνά, στενός συγγενής με τη μητέρα του ήρωα.
  4. Οι συνθήκες βιολογικής σύλληψης είναι ασυνήθιστες και
  5. Φέρεται ότι είναι υιός θεού.
  6. Αμέσως μετά τη γέννησή του γίνεται προσπάθεια να δολοφονηθεί, συνήθως από τον πατέρα ή τον παππού από την πλευρά της μητέρας, αλλά
  7. Ο ήρωας πετυχαίνει να γλιτώσει και
  8. Μεταφέρεται από θετούς γονείς σε μακρινή χώρα.
  9. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για την παιδική ηλικία, αλλά
  10. Όταν ανδρώνεται, ξεκινάει για να καταλάβει το «βασίλειό» του.
  11. Μετά από επικράτηση σε σύγκρουσή του με τον κακό βασιλιά και/ή ένα γίγαντα, ένα δράκο, ένα θηρίο,
  12. Παντρεύεται μια πριγκίπισσα, συχνά την κόρη του προκατόχου ή αντιπάλου του και
  13. Γίνεται ο ίδιος βασιλιάς.
  14. Για κάποιο χρονικό διάστημα βασιλεύει ανέφελα και
  15. Εκδίδει νόμους και αρχές, αλλά
  16. Αργότερα χάνει την εύνοια των θεών και/ή των ακολούθων του και
  17. Απομακρύνεται από το θρόνο και το βασίλειο, ενώ στη συνέχεια
  18. Πεθαίνει με μυστηριώδη τρόπο,
  19. Συχνά ανεβασμένος στην κορυφή ενός λόφου.
  20. Τα παιδιά του, αν έχει αποκτήσει κάποια, δεν τον διαδέχονται.
  21. Το σώμα του δεν θάβεται, αλλά παρ’ όλα αυτά,
  22. Υπάρχουν στην παράδοση ένας ή «περισσότεροι «ιεροί τάφοι».
Η «βαθμολόγηση» που στηρίζεται σ’ αυτά τα κριτήρια του Raglan, έχει γίνει από διάφορους μελετητές, οι οποίοι δεν καταλήγουν πάντα στο ίδιο αποτέλεσμα, αλλά ουσιαστικά δεν υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές. Εδώ ένας από αυτούς τους πίνακες «βαθμολόγησης»:


Οιδίποδας 21
Κρίσνα 21
Θησέας 20
Μωυσής 20
Διόνυσος 19
Ιησούς 19
Ρωμύλος 19
Βασιλιάς Αρθούρος 19
Περσέας 18
Ηρακλής 17
Μωάμεθ 17
Ζευς 15
Ιάσων 15
Βούδας 15
Τσάρος Νικόλαος Β’ 14
Σαμψών 13
Ρομπέν Δασών 13
Απόλλων 11
Αχιλλέας 10


Εκτιμάται ότι ένας «βαθμός» κάτω από 6 δηλώνει υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα, έτσι όπως έχει διασωθεί ο βίος τους στην προφορική ή γραπτή παράδοση. Ήρωες με βαθμό άνω του 6 είναι συνήθως μυθικά πρόσωπα ή καθ’ υπερβολή μυθοποιημένα, εφόσον υπάρχουν επαρκείς ιστορικές μαρτυρίες για την ύπαρξή τους. Όσο υψηλότερη είναι η θέση αυτών των προσώπων στην κλίμακα, τόσο περισσότερα στοιχεία μυθοποίησης περιέχονται στη βιογραφία τους.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

29 April 2009

Σφαλιάρα και χαστούκι στον υπουργό...

Έτσι έπρεπε να λύνονται στην κυβέρνηση τα προβλήματα!



Ο αντιπρόεδρος του συντηρητικού κόμματος ODS (όχι πρωθυπουργός), Miroslav Macek, κτύπησε δημόσια στο συνέδριο των οδοντογιατρών της Τσεχίας τον υπουργό υγείας του ίδιου κόμματος, David Rath, επειδή ο δεύτερος είχε ισχυριστεί σε παρέα ότι ο Macek παντρεύτηκε τη σύζυγό του για την περιουσία της. Το επεισόδιο συνέβη τον Μάιο του 2006, έχει όμως ενδιαφέρον για τη μέθοδο που άρχισε να εισάγεται στην ευρωπαϊκή πολιτική.

Τάπιασε ο υπουργός; Τι ανακριτικές επιτροπές και σαχλαμάρες, ξύλο στη Βουλή, επάνω στο έδρανο - να δεις για πότε επιστρέφει ο μακρυχέρης τα κλεμμένα. Χάρισε οικόπεδα σε παπάδες; Ξύλο σε όλους στο ολυμπιακό στάδιο για να παρευρεθεί και ο λαός που είναι πάντα το θύμα. Σαφώς, δεν είναι πολιτισμένα πράγματα αυτά αλλά, τόσο οι συνεχείς ληστείες σε βάρος μας, όσο και οι γελοιότητες με τις ανακρίσεις που δεν οδηγούν παρά μόνο στην παραγραφή, επίσης δεν είναι πολιτισμένα πράγματα.


(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

28 April 2009

Κοινωνικός και ατομικός αθεϊσμός

Σκέψεις πάνω στην επικούρεια φιλοσοφία περί θεών


Κλέων Ανέπαφος

Η Φιλοσοφία του Επίκουρου
Η επικούρεια σκέψη δεν είναι ευρέως γνωστή, το ελληνικό σχολείο δεν στρέφει τα φώτα του στην φιλοσοφία του μεγάλου αυτού γνήσιου διαφωτιστή. Και τονίζω την γνησιότητα του διαφωτιστικού έργου του Επίκουρου γιατί σε αντίθεση με τους νεότερους διαφωτιστές όπως για παράδειγμα τους Λοκ και Ρουσσό που εξέφραζαν την νέα αστική τάξη, ο Επίκουρος "δεν υπήρξε ποτέ απολογητής καμιάς καταπιεστικής τάξης, ούτε ανερχόμενης, ούτε και ξεπερασμένης ιστορικά" (Ν.Ψυρούκης-Ο Επίκουρος και η εποχή μας). Ο Επίκουρος ήταν υπερασπιστής του Ανθρώπου, της ελευθερίας του, και η φιλοσοφία του που περιστρέφεται γύρω από την έννοια της "αταραξίας" (ψυχική γαλήνη) ως ύψιστη γιατρειά κατά του πόνου μοναδικό σκοπό είχε αυτό που εμείς θα λέγαμε σήμερα την "ευτυχία" του ανθρώπου. Ο ίδιος έλεγε πως είναι μάταια τα λόγια εκείνου του φιλοσόφου που δεν γιατρεύουν τον ανθρώπινο πόνο.

Ανεξάρτητα όμως από την περιορισμένη έως ανύπαρκτη διάδοση της επικούρειας σκέψης στα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας, πρέπει να τονιστεί πως ο Επικουρισμός πολεμήθηκε και διαστρεβλώθηκε στην πορεία της ιστορίας με αποτέλεσμα πρώτον από το μεγάλο πνευματικό του έργο να σώζονται μόλις τρεις επιστολές και μερικά αποσπάσματα και δεύτερον να συνδέεται πλέον συνειρμικά με τον ηδονισμό, την αχαλίνωτη αναζήτηση τέρψεων, την κραιπάλη και την παρακμή.

 
Ο Επικουρισμός, με βαθιά δημοκρατικές ρίζες, ενταγμένος στην υλιστική φιλοσοφία, βασισμένος στην παράδοση της ιωνικής φυσικής και της δημοκρίτειας ατομικής θεωρίας, στράφηκε ενάντια στη δουλοκτητική κοινωνία - η οποία βέβαια εξυπηρετούνταν από την πλατωνική θεωρία των ιδεών - και γι' αυτό στηλιτεύτηκε. Αλλά και ο θεοκρατικός Μεσαίωνας πολέμησε τον "άθεο υλιστή" έως και τον 17 αιώνα, όπου και η αποκατάσταση της φήμης του αρχίζει να διαφαίνεται.

Η συγκεκριμένη αναφορά στην επικούρεια φιλοσοφία περί θεών σχετίζεται με ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι της σκέψης του το οποίο μπορεί να δώσει εναύσματα για μια εναλλακτική προσέγγιση της θρησκευτικής πίστης και της αθείας.

Ιδεαλιστική θεολογία: οι αστρικοί θεοί

Η θεοί του δήμου της κλασικής εποχής ήταν προστάτες της δημοκρατίας. Γι' αυτό και οι αριστοκρατικοί τους αντιμάχονταν και πρόθεσή τους ήταν να κλονιστεί η αφοσίωση σε αυτούς. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η δίκη του Σωκράτη που έγινε με την κατηγορία ότι εισάγει καινά δαιμόνια. Στην ουσία ήταν μια καταγγελία προερχόμενη από τους δημοκρατικούς μετά την κατάλυση της δικτατορίας των Τριάντα ακριβώς επειδή θεωρούσαν τον Σωκράτη φίλο των αριστοκρατικών. Τα καινά δαιμόνια που εισάγει ο Σωκράτης είναι καινούριοι θεοί που ακυρώνουν την λειτουργία των δημοκρατικών θεών άρα και την δημοκρατία. Οι θεοί του δήμου ήταν υπερβολικά ανθρώπινοι, κουβαλούσαν ανθρώπινα πάθη και συμπεριφορές.

Αυτά τα θεϊκά χαρακτηριστικά δεν ικανοποιούσαν τον Πλάτωνα ο οποίος, στον δρόμο που χάραξε ο Σωκράτης, ήθελε θεό πέρα από τα ανθρώπινα όρια. Ο Χ. Θεοδωρίδης γράφει: "Πάνω από την αισθητή είναι για τον Πλάτωνα και για μακρότατη σειρά από ιδεοκράτες η νοητή πραγματικότητα, που για κύριο γνώρισμα έχει το σταθερό και αμετάβλητο".

Έτσι ο Πλάτωνας ανακαλύπτει τα άστρα και την αστρολατρεία. Εκμεταλλεύεται την πρόοδο που είχε κάνει τον τέταρτο αιώνα η αστρονομία - που μιλά για την περιοδική κίνηση των άστρων και πως η κίνηση αυτή ελέγχει όλες τις άλλες κινήσεις - και προσδίδει μαγικές ιδιότητες στα άστρα, θεωρεί πως είναι προικισμένα με νοήμονα ψυχή. Μιλά λοιπόν για αστρικούς θεούς, για μετεμψύχωση, για αθανασία της ψυχής, για ψυχές που πέφτουν από τα άστρα και φυτεύονται σε σώματα και οι οποίες αν παραστρατήσουν ξεπέφτουν ως τιμωρία σε γυναικεία σώματα, μετά σε κτήνη. Αυτή την πίστη στους αστρικούς θεούς παρέλαβε και ο Αριστοτέλης από τον δάσκαλό του, την οποία και διαμόρφωσε πιο πέρα.

Ο Επίκουρος θεωρούσε την αστρική θρησκεία πιο επικίνδυνη από την λαϊκή. Γιατί στην λαϊκή θρησκεία, στους θεούς με τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, υπάρχουν και αισθήματα ελέους και οίκτου. Υπάρχει δηλαδή για τον άνθρωπο δίπλα στον φόβο και η ελπίδα οτι με προσευχές και θυσίες μπορεί να εξευμενίσει τους θεούς, μπορεί να αλλάξει την κακή έκφανση της ειμαρμένης. Στην πλατωνική θρησκεία όμως αυτό δεν συμβαίνει. Το ερώτημα που θέτει ο A.J. Festugiere καταδεικνύει τον εγκλωβισμό στον φόβο: "Τι μπορούσε να γίνει αν οι μόνοι πραγματικοί θεοί ήταν συγχρόνως και οι θεοί που καθόριζαν με τρόπο αναλλοίωτο τη ροή των γεγονότων;" Δεν υπήρχε κανένα μέσο εξευμενισμού, καμιά ελπίδα, μόνο φόβος και απελπισία.

Η επικούρεια φιλοσοφία περί θεών

Μέσα σ' αυτό το κλίμα διαμορφώθηκε η θεολογία του Επίκουρου η οποία και αναπτύχθηκε πάνω στην βάση της πλήρους αντίθεσης με τις πλατωνοαριστοτελικές θεολογικές αντιλήψεις. Ο προστατευτικός μανδύας της αστρολατρείας ήταν η επιστήμη, η εξελιγμένη εκείνη την εποχή αστρονομία, την οποία χρησιμοποίησε ο Πλάτωνας για να πλάσει τις μεταφυσικές του κατασκευές. Ο Επίκουρος προσπάθησε να αντιμετωπίσει την επιστήμη με την επιστήμη ισχυριζόμενος πως τα άστρα δεν είχαν καμιά θεϊκή ιδιότητα αφού δεν ήταν τίποτα παραπάνω από συμπυκνωμένες μάζες πυρός.

Γενικότερα υποστηρίζει πως δεν πρέπει να αποδίδουμε την τάξη του Σύμπαντος σε θεϊκή διακυβέρνηση. Αυτό βέβαια κατέρριπτε την πλατωνική αντίληψη που στον "Τίμαιο" φτάνει στα όρια της άκρατης μοιρολατρίας για μια ανθρώπινη ζωή που οι θεοί έχουν προ-ορίσει για τους ανθρώπους και από την οποία είναι αναπόφευκτο να ξεφύγει κανείς.

Ο Επίκουρος κατάλαβε πως η αστρική θρησκεία εγκλωβίζει τον άνθρωπο στον φόβο και την παραίτηση μπροστά στον ανώτατο νόμο του Σύμπαντος. Μια τέτοια θεολογία δεν άρμοζε στη διαφωτιστική δράση του Επίκουρου που σκοπό είχε την απελευθέρωση του ανθρώπου από φοβίες και δεισιδαιμονίες.

  • Η θεολογία του Επίκουρου έχει τέσσερις βασικούς άξονες: Δέχεται την ύπαρξη θεών.
  • Μεταλαμπαδεύει με ανθρωποκεντρικά μέτρα την αρετή της "αταραξίας" στους θεούς.
  • Αρνείται την θεία πρόνοια.
  • Αρνείται την μεταθανάτια ζωή.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ο Επίκουρος δέχεται την ύπαρξη των θεών. Σε μια εποχή μάλιστα, στα τέλη του τέταρτου αιώνα, όπου η αποστασιοποίηση από την θρησκεία και ο σκεπτικισμός αυξανόταν, ο υλιστής Επίκουρος τηρούσε πιστά τις παραδοσιακές γιορτές. "Οι Επικούρειοι είναι πρώτοι στις γιορτές, στις τελετές και στα γλέντια και τα χαίρονται ειλικρινά μαζί με το λαό ξεχνώντας τις επιφυλάξεις τους" (Χ. Θεοδωρίδης, "Επίκουρος").

Βέβαια ο Επίκουρος προσδίδει στους ανθρωπόμορφους θεούς του την αρετή της "αταραξίας" στην πιο τέλεια -γι΄ αυτό και θεϊκή- μετουσίωσή της. Η "αταραξία", που αποτελεί κεντρική έννοια στην επικούρεια φιλοσοφία, περιγράφει την έλλειψη ανησυχίας που επιτυγχάνεται κατά κύριο λόγο με έναν απλούστερο τρόπο ζωής, με τον περιορισμό δηλαδή των επιθυμιών του ανθρώπου. Με ανθρωποκεντρικά μέτρα, βασιζόμενος δηλαδή στην επίγεια, ανθρώπινη αρετή, φτιάχνει το "μακάριο και αθάνατο Ον" που στην ουσία δεν ενσαρκώνει τίποτα παραπάνω από την ποθητή "αταραξία" σε όλη την τελειότητά της. Την συμμετοχή λοιπόν στις ετήσιες γιορτές οι Επικούρειοι την αντιλαμβάνονται ως συμμετοχή στην ευτυχία του Τέλειου.

Πέρα όμως από την αποδοχή της ύπαρξης θεών ο Επίκουρος προχωρά σε μια επαναστατική αντίληψη για τους θεούς που προκάλεσε την οργή και του αρχαίου κόσμου αλλά και των χριστιανών Πατέρων, οι οποίοι το κατήγγειλαν σαν αποτρόπαιο έγκλημα: την άρνηση της θείας πρόνοιας. Ο A.J. Festugiere παρατηρεί στην μελέτη του "ο Επίκουρος και οι θεοί του", ότι από τότε που οι άνθρωποι στην Ελλάδα πίστεψαν στην ύπαρξη των θεών σκέφτηκαν επίσης πως οι θεοί πρέπει να ρυθμίζουν τις ανθρώπινες υποθέσεις και ότι αυτές οι δυο όψεις της πίστης είναι συνδεδεμένες.

Ακριβώς αυτή την αντίληψη έρχεται να καταρρίψει ο Επίκουρος ισχυριζόμενος πως οι θεοί δεν ασχολούνται με τις ανθρώπινες υποθέσεις, δεν ευνοούν τους πιστούς και ευσεβείς, ούτε τιμωρούν τους άπιστους και ασεβείς. Είναι λοιπόν κουτό να φοβάσαι την θεϊκή οργή ή να προσεύχεσαι και να λατρεύεις τους θεούς για να αποφύγεις δυσκολίες και βάσανα, γιατί οι θεοί ούτε χαρίζουν ούτε δέχονται δώρα. Κάτι τέτοιο θα ήταν αντίθετο στην τέλεια "αταραξία" που μετουσιώνουν, οι έγνοιες δηλαδή για τα ανθρώπινα ζητήματα και ο συνεχής έλεγχος της ζωής και της συμπεριφοράς τους θα αναιρούσαν την φύση τους.

Πέρα όμως από την εξάλειψη του φόβου απέναντι στους θεούς στην επίγεια ζωή ο Επίκουρος προχωρά και στην μεταθανάτια ζωή, την οποία και αρνείται. Χαρακτηριστικά λέει πως ο θάνατος δεν μας αφορά, γιατί όσο ζούμε ο θάνατος είναι μακριά ενώ όταν πεθάνουμε οι αισθήσεις μας νεκρώνουν οπότε και δεν αντιλαμβανόμαστε τίποτα.

Αυτά ειπώθηκαν σε μια Ελλάδα με μακρά προϊστορία στην μεταθανάτια τιμωρία. Η ομηρική Νέκυια ήταν πασίγνωστη και ίσως κοινή συνείδηση. Το δέος λοιπόν απέναντι στην θεϊκή αιώνια μεταθανάτια εκδίκηση σβήνεται και ο άνθρωπος απελευθερώνεται από τον φόβο και την αγωνία, κατά δεύτερο λόγο στρέφεται χωρίς προκαταλήψεις στην επίγεια ζωή που είναι και το μεγάλο του αγαθό για να την διαμορφώσει σύμφωνα με την δύναμη του λογικού που επιστρατεύεται με σκοπό την επίγεια ευτυχία.

Κοινωνικός και ατομικός αθεϊσμός

Στην φιλοσοφία του Επίκουρου περί θεών βρίσκονται τα σπέρματα για μια εναλλακτική προσέγγιση της θρησκευτικής πίστης στην κοινωνική της διάσταση. Με την άρνηση της θείας πρόνοιας ο Επίκουρος στην ουσία διαγράφει την θεϊκή παρέμβαση στην πορεία του ατόμου αλλά -διευρύνοντας αυτή την λογική- και στην πορεία των κοινωνιών.

Με την άρνηση της μεταθανάτιας ζωής αναιρείται η βάση των περισσοτέρων θρησκειών, οι οποίες στην ουσία αντιλαμβάνονται την επίγεια ζωή ως δοκιμασία στην οποία μας υποβάλλει ο θεός για να μας κρίνει στην μεταθανάτια, την αιώνια ζωή. Υπάρχει η έννοια της ανταμοιβής, υπάρχει η θεϊκή κρίση. Η άρνηση του κορυφαίου αυτού μεταφυσικού κατασκευάσματος αποδυναμώνει ολοκληρωτικά την λειτουργία του ως μοχλό πίεσης για συμμόρφωση στην θεϊκή βούληση μπροστά στον φόβο της θείας κρίσης.

Όλα αυτά στο πλαίσιο μια θεολογίας που δέχεται την ύπαρξη θεών, αλλά είναι απογυμνωμένη από οποιοδήποτε στοιχείο συμμόρφωσης λόγω φόβου στην θεϊκή εντολή. Στην επικούρεια θεολογία όπου υψώνεται η επίγεια, ανθρώπινη αρετή της "αταραξίας" στην απόλυτη, θεϊκή της διάσταση, ο άνθρωπος συμμορφώνεται με αυτή χωρίς μοχλό πίεσης τον φόβο, ορμώμενος μόνο από την δική του πεποίθηση πως έτσι θα ευτυχήσει, σχεδόν στην βάση που διαλέγει το πολιτικό σύστημα στο οποίο θέλει να ζει.

Προχωρώντας φτάνουμε στους αδόκιμους όρους του κοινωνικού και ατομικού αθεϊσμού. Ο ατομικός αθεϊσμός περιγράφει την πίστη στην ανυπαρξία θεϊκής παρουσίας, την τέλεια απουσία θρησκευτικότητας. Πρόκειται για την κλασική περίπτωση αθείας.

Ο κοινωνικός αθεϊσμός όχι μόνο σέβεται αλλά και υιοθετεί το θρησκευτικό αίσθημα, την θρησκευτικότητα γενικότερα του ατόμου έτσι όπως θα σεβόταν και θα υιοθετούσε μια πολιτική άποψη. Δεν δέχεται όμως η θρησκευτική αυτή αντίληψη να νομιμοποιείται ως σωστή ή πρέπουσα παραπέμποντας στη θεϊκή -και γι' αυτό αλάνθαστη- εντολή. Ο κοινωνικός αθεϊσμός δέχεται παραπέρα την θεϊκή παρουσία (σε οποιαδήποτε μορφή), αφαιρεί όμως από αυτήν οποιαδήποτε πρόθεση ή διάθεση παρέμβασης στην ανθρώπινη ζωή και κοινωνία. Ο κοινωνικά άθεος πιστεύει πως ο "θεός" δεν μπορεί και δεν πρέπει να παρεμβαίνει στα ανθρώπινα ζητήματα. Αυτά μπορεί μόνο ο άνθρωπος με την δύναμη του λογικού να τα διευθετήσει.


(από τον ιστότοπο EkectrIDEA)


Εξαγνισμός διά μετονομασίας

(ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ, ΒΗΜΑ, 25/4/2009)

Προσπάθεια να ανατραπεί το κλίμα που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας των οικονομικών σκανδάλων στη ΣΥΜΕΑΝ, την ανώνυμη εταιρεία της Εκκλησίας της Ελλάδος που ήταν υπεύθυνη για την απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων, καταβάλλει η Ιερά Σύνοδος. Όπως είναι γνωστό, στην ΑΕ διαπιστώθηκαν ατασθαλίες που ξεπερνούσαν τα 2 εκατ. ευρώ και για τον λόγο αυτόν ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος και τα επιτελικά στελέχη της Ιεράς Συνόδου αποφάσισαν να προχωρήσουν στην αλλαγή της φυσιογνωμίας της εταιρείας, η οποία θεσμοθετείται με τροπολογία που κατατέθηκε χθες από το υπουργείο Οικονομικών στη Βουλή.

Η ΣΥΜΕΑΝ μετονομάζεται σε ΑΝΟΕΕ. Ο νέος «Αναπτυξιακός Οργανισμός της Εκκλησίας της Ελλάδος» θα είναι ανώνυμη εταιρεία και σκοπός της θα είναι «η υποστήριξη της υλοποίησης των δράσεων δημοσίου χαρακτήρα που χρηματοδοτούνται από εθνικούς ή κοινοτικούς ή άλλους πόρους στους τομείς ευθύνης της Εκκλησίας της Ελλάδος ή των εκκλησιαστικών Νομικών Προσώπων Δημοσίου ή Ιδιωτικού Δικαίου».


Η ΣΥΜΕΑΝ, όπως και η μη Κυβερνητική Οργάνωση της Εκκλησίας της Ελλάδος «Αλληλεγγύη» αποτελούσαν από την πρώτη στιγμή της εκλογής του κ. Ιερωνύμου στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο πριν από ενάμιση χρόνο ένα από τα σημαντικότερα προβλήματά του. Και αυτό διότι και στις δύο οργανώσεις υπήρχαν πληροφορίες ότι παρουσιάζονται μεγάλα διαχειριστικά προβλήματα. Ακόμη είχαν διατυπωθεί συγκεκριμένες κατηγορίες για κακοδιαχείριση και οικονομικά ελλείμματα.

Αρχικά ο Αρχιεπίσκοπος άλλαξε τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων και τα επιτελικά στελέχη των δύο οργανισμών. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε διαχειριστικός έλεγχος και διαπιστώθηκαν οικονομικά ελλείμματα. Ύστερα από αυτό στη ΣΥΜΕΑΝ υπήρξε εκκαθάριση και αναμένεται να γίνει έλεγχος και για την απόδοση ευθυνών. Χθες άλλαξε και το όνομα της ανώνυμης εταιρείας.

Την ίδια ώρα στην «Αλληλεγγύη» ολοκληρώθηκε ο οικονομικός έλεγχος, ο οποίος διεπίστωσε ελλείμματα πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Το επόμενο διάστημα αναμένεται τα πρώην μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και οι επικεφαλής της οργάνωσης να καταθέσουν ενώπιον ειδικής επιτροπής που όρισε η Ιερά Σύνοδος προκειμένου να αποδοθούν ευθύνες για όσα συνέβησαν στην οργάνωση.

(ΚΟΣΜΑΣ ΒΙΔΟΣ, ΒΗΜΑ, 25/4/2009)

Αλλάζει ο... Μανωλιός, εν προκειμένω η ΣΥΜΕΑΝ (η Αναπτυξιακή Εταιρεία της Εκκλησίας της Ελλάδος). Ας ελπίζουμε όμως ότι αυτή τη φορά δεν θα βάλει τα ρούχα του αλλιώς, όπως θέλει η παροιμία, αλλά θα ανανεωθεί εκ βάθρων, για λόγους τάξης και δικαιοσύνης. Βλέπετε, στην εν λόγω εταιρεία, η οποία ήταν υπεύθυνη για την απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων, είχαν διαπιστωθεί οικονομικές ατασθαλίες.

Γι΄ αυτό αμέσως μετά την εκλογή του ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος είχε αντικαταστήσει τα μέλη του ΔΣ της. Με τροπολογία που κατατέθηκε στη Βουλή αλλάζει τώρα και η ονομασία της: η ΣΥΜΕΑΝ μετονομάζεται ΑΝΟΕΕ (
Αναπτυξιακός Οργανισμός της Εκκλησίας της Ελλάδος). Αν η αναβάπτισή της θα την εξαγνίζει από τις αμαρτίες της; Θα δείξει.

Την ίδια στιγμή ο κ. Ιερώνυμος μίλησε για αιχμηρές και ξινές φωνές κατά της Εκκλησίας. Αν αναφέρθηκε και στα πρόσφατα εκ κλησιαστικά σκάνδαλα που έχουν δυσαρεστήσει και απογοητεύσει τους πιστούς; Θα σας γελάσω. Πάντως τόνισε ότι η κοινωνία αποχριστιανίζεται. Από μόνη της; Ή κάνουν ό,τι μπορούν για αυτό και κάποιοι άγιοι πατέρες με τα ανόσια έργα τους;

27 April 2009

Καταστροφή αρχαιοελληνικού γλυπτού...



Αρχαιοελληνικό θωράκιο -κάτι σαν προστατευτικό μαρμάρινο τειχίο- το οποίο σε «δεύτερη χρήση», όπως ωραιοποιούν οι Αρχαιολόγοι την καταστροφή ελληνικών γλυπτών, έλαβε τη μορφή χριστιανικού σταυρού (click). Από το μουσείο της Μονεμβασίας.


(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

26 April 2009

Κι άλλα 20.000 στρέμμ. στη Χαλκιδική...

με φανταστικό χρυσόβουλο

(

Με χρυσόβουλο που ποτέ δεν παρουσιάστηκε, τη γνησιότητα του οποίου κανείς δεν εξέτασε, το οποίο πάσχει ιστορικά και αναφέρεται σε τοπωνύμιο, που στην περιοχή δεν υπήρξε κι ούτε υπάρχει, αναγνωρίστηκε κυριότητα της Μονής Κασταμονίτου του Αγίου Ορους σε έκταση 20.000 στρεμμάτων στον Ν. Μαρμαρά Χαλκιδικής.

Με βάση την αναγνώριση αυτή, που επήλθε έμμεσα από το Γ' Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, με πρόεδρο τον Βασίλειο Νικόπουλο, η μονή αρχίζει τις διεκδικήσεις από παραλιακές εκτάσεις-φιλέτα, στις οποίες έχουν γίνει μεγάλες επενδύσεις! Το χρυσόβουλο που κρίθηκε ισχυρό:

- Διατείνεται η μονή, με δεδομένο ότι ποτέ δεν παρουσιάστηκε, ότι εκδόθηκε το 1351 και φέρει την υπογραφή του Ιωάννη Παλαιολόγου Ε'.

- Εμφανίζεται ως προς το περιεχόμενό του σε χειρόγραφο αντίγραφο - ούτε καν φωτοτυπημένο ή φωτογραφικό αντίγραφο.

- Ιστορικά εγείρει αμφιβολίες ως προς την ισχύ του κι αν ακόμη κανείς αποδεχθεί την ύπαρξή του, γιατί ο Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος ουσιαστικά ποτέ δεν βασίλεψε και σε κάθε περίπτωση στον χρόνο που εμφανίζεται να παραχωρεί την έκταση στο μοναστήρι, στον θρόνο ήταν ο Ανδρόνικος Α' Κατακουζηνός.

- Παρουσιάζεται η μονή, με βάση το χειρόγραφο αντίγραφο του χρυσόβουλου, να έχει την κυριότητα της έκτασης στην περιοχή Μυριοφύτου, η οποία πουθενά στη Χαλκιδική δεν απαντάται, παρά μόνον στην Ανατολική Θράκη.

Η έμμεση αναγνώριση έγινε σε προσφυγή της μονής κατά αποφάσεων του Κτηματολογίου, Πρωτοδικείου Χαλκιδικής και Εφετείου Θεσσαλονίκης, που απέρριψαν, λόγω αοριστίας, τη διεκδικητική της αγωγή κατά ιδιωτών.

Η αοριστία, κατά τις αποφάσεις των οργάνων που προαναφέρθηκαν, είχε να κάνει με το γεγονός ότι το 1568 το οθωμανικό κράτος δήμευσε τα μοναστηριακά ακίνητα, αλλά έδινε τη δυνατότητα, στα μοναστήρια, με συμβολικό τίμημα να τα επαναγοράσουν και να τα δηλώσουν στο οθωμανικό κτηματολόγιο.

Ηταν μία συμβολική κίνηση, που απέβλεπε στο να καταδείξει ότι αυτοκράτορες και Βυζάντιο ήταν παρλεθόν. Τέτοια δήλωση δεν προσκομίστηκε. Την «αοριστία» αυτή, που επικαλέστηκαν κτηματολόγιο, σε δύο βαθμούς, και δικαστήρια, σε δύο βαθμούς επίσης, δεν δέχτηκε τον Απρίλιο του 2007 το Γ' Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου, που θεωρεί ισχυρό το «χρυσόβουλο» και ζήτησε να επανεισαχθεί το θέμα στο Εφετείο Θεσσαλονίκης.

Η επανεισαγωγή μπορεί σ' αυτή τη φάση να στρέφεται κατά ενός ιδιώτη, αλλά ουσιαστικά αφορά όλη την περιοχή, καθώς υπάρχουν περισσότεροι από 700 ιδιοκτήτες, οι περισσότεροι από τους οποίους επένδυσαν στα ακίνητά τους και είναι κύριοι των εκτάσεων αυτών επί εκατονταετίες, δίχως ποτέ κανείς να αμφισβητήσει την ιδιοκτησία τους ή να παρεμποδίσει την επένδυσή τους.

Τα ζητήματα που μπαίνουν, επιπλέον, μετά την έμμεση αναγνώριση του χρυσόβουλου ενός αυτοκράτορα που δεν ήταν στο θρόνο όταν το εξέδιδε έχουν να κάνουν:

- Με τη σύγχρονη ελληνική Πολιτεία και την απόφαση της επιτροπής απαλλοτρίωσης του 1931 με την οποία απαλλοτρίωσε, για να δοθούν σε ακτήμονες, τις καλλιεργημένες εκτάσεις και τις δεκτικές καλλιέργειας της περιοχής, που η μονή Κασταμονίτου σήμερα διεκδικεί, με τη μέθοδο της «σαλαμοποίησης», καλλιεργούμενες εκτάσεις, που έχουν και τη μεγαλύτερη αξία.

- Με το Κτηματολόγιο, που συντάχθηκε για τη διάνοιξη του δρόμου Νικήτης-Νέου Μαρμαρά και στην περιοχή, όπου οι επίδικες εκτάσεις, αναγνώρισε κυριότητα της μονής σε δύο μόνον μικρά ακίνητα, σε σύνολο 58 ιδιοκτησιών, δίχως να υπάρξει αντίδραση από την μονή, και

- Στην ύπαρξη μεμονωμένων ιδιοκτησιών της μονής στην περιοχή, που κανείς δεν αμφισβήτησε, ούτε καν καλλιέργησε σ' αυτές, και παραμένουν και σήμερα ακαλλιέργητες, αλλά δεν είναι ούτε παραλιακές εκτάσεις, ούτε και το σύνολο των εκτάσεων της περιοχής, όπως η έμμεση αναγνώριση του Γ' Πολιτικού Τμήματος επιχειρεί.
Οι καλόγεροι, εκτός του ότι "έσωζαν" την αρχαία ελληνική γραμματεία, ζωγράφιζαν και χρυσόβουλα κατά βούληση... Τώρα τα επικαλούνται, αλλά δεν τα επιδεικνύουν... Έμαθαν ότι οι καταραμένοι επιστήμονες μπορούν να εντοπίσουν πότε και πού πλαστογραφήθηκαν... Διαβολικές μέθοδοι, τέκνα μου!

25 April 2009

Η Ελληνίδα μεσόφωνος Μαίρη-Έλλεν Νέζη...

τραγουδάει Händel, Ariodante - Dover, Giustizia




(βλέπε επίσης >>>)
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Οι αγανακτισμένοι μιλάνε αρχαία ελληνικά

Γάλλοι φοιτητές έστειλαν επιστολή διαμαρτυρίας στον υπουργό Παιδείας της χώρας Ξαβιέ Νταρκός γραμμένη στην αρχαία ελληνική


(ΜΑΡΝΥ ΠΑΠΑΜΑΤΘΑΙΟΥ, BHMA, 17/4/2009)

Τα αρχαία ελληνικά αποτελούν τη «διεθνή γλώσσα» των αγανακτισμένων. Όταν όλες οι άλλες μορφές επικοινωνίας αποτυγχάνουν, οι αδικούμενοι στρέφονται στον αρχαίο ελληνικό λόγο, της χώρας που γέννησε τη δημοκρατία και τη λογική σκέψη. Τον ορθολογισμό και τη λογική επικαλούνται Γάλλοι φοιτητές που αποφάσισαν να στείλουν στον υπουργό Παιδείας της χώρας τους κ. Ξαβιέ Νταρκός επιστολή γραμμένη στα αρχαία ελληνικά αντί των γαλλικών με την υποσημείωση«Αφού δεν καταλαβαίνετε γαλλικά, σας γράφουμε στα ελληνικά»!

Πρόκειται βέβαια για ένα χαριτολόγημα των αρχαιοελληνιστών στο γαλλικό πανεπιστήμιο Παρίσι V, οι οποίοι διάλεξαν τον τρόπο αυτόν για να τραβήξουν την προσοχή της γαλλικής κυβέρνησης. Όπως τονίζουν στην επιστολή, με το πνεύμα του κειμένου τους δεν θα μπορούσαν παρά να συμφωνήσουν ο Πλάτων και ο Δημοσθένης.

Οι φοιτητές αλλά και οι καθηγητές πολλών πανεπιστημίων της Γαλλίας βρίσκονται σε κινητοποιήσεις που έχουν ήδη περάσει τους τρεις μήνες, αντιδρώντας στον νέο νόμο για τη μεταρρύθμιση των πανεπιστημίων και το νέο καθεστώς εργασίας των εκπαιδευτικών-ερευνητών. Στη γαλλική πρωτεύουσα οι περισσότερες πανεπιστημιακές σχολές είναι υπό κατάληψη και πολλοί καθηγητές προτείνουν εναλλακτικά μαθήματα εκτός των κατειλημμένων σχολών. Οι προβληματισμοί των Γάλλων πανεπιστημιακών έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τα θέματα που απασχολούν τα πανεπιστήμια της χώρας μας, καθώς στη Γαλλία η πλήρης αυτονομία των ΑΕΙ της χώρας έχει γίνει ήδη πραγματικότητα και μάλιστα χωρίς να αφήσει θετικές εντυπώσεις.

Καθηγητές και φοιτητές αντιδρούν στον νέο νόμο που έχει δώσει υπερεξουσίες στους πρυτάνεις των ΑΕΙ, οι οποίοι λειτουργούν πλέον ως «μάνατζερ» με εξουσίες πρόσληψης προσωπικού, ρύθμισης του εργασιακού καθεστώτος και των μισθών τους, ένταξης εργαζομένων σε καθεστώς ιδιωτικού δικαίου αν το θέλουν κ.ά. Παράλληλα με τον ίδιο νόμο έχουν ουσιαστικά αυξηθεί μαζί με την πρακτική άσκηση τα έτη σπουδών των φοιτητών στα παιδαγωγικά τμήματα, οι οποίοι θα πρέπει να περιμένουν πέντε έτη προτού πάρουν την άδεια εξάσκησης του επαγγέλματός τους.

Στο πνεύμα αυτό, οι φοιτητές του πανεπιστημίου Παρίσι V έστειλαν στον υπουργό Παιδείας επιστολή στα αρχαία ελληνικά, στην οποία αναφέρουν χαρακτηριστικά:


«Αγανακτούμε γιατί εμείς μιλάμε και εσύ δεν ακούς»

Και τον καλούν να δείξει σωφροσύνη. Οι φοιτητές ζητούν από τον κ. Νταρκός να προτείνει νέο νόμο για την ανώτατη εκπαίδευση της χώρας, ξεκαθαρίζοντας ότι οι διατάξεις του θα πρέπει να είναι δίκαιες.

24 April 2009

Design ως αυτοσκοπός ή ως παιχνίδι

...
Εννοείται ότι δεν είναι όλα τα βιομηχανικά προϊόντα ίδια, ακόμα κι αν έχουν τον ίδιο προορισμό και λειτουργικά την ίδια απόδοση! Ο λόγος σχετίζεται με τη σχεδίασή τους, το χρώμα, το υλικό τους... Φοβάμαι όμως ότι μερικά ξεφεύγουν από τον αρχικό προορισμό για το συγκεκριμένο προϊόν και τον αλλοιώνουν. Τα δείγματα που ακολουθούν είναι χαρακτηριστικά: Αριστερά ένας (δήθεν) νιπτήρας με ορατή αποχέτευση και (μάλλον) υψηλό κόστος, λόγω περίσσιας υλικού και (σίγουρα) πρόσθετη εργασία καθαρισμού της μεγάλης επιφάνειάς του. Δεξιά κάτι σαν βιβλιοθήκη, μάλλον για παραγέμισμα ελεύθερου χώρου, στην οποία μπορούν να ακουμπήσει κάποιος βιβλία... Πιστεύω ότι με ένα σκούντημα ή ένα ψιλοσεισμό θα βρεθούν όλα στο πάτωμα, άσε που το ξεσκόνισμα θα απαιτεί ειδικές δεξιοτεχνίες!

(click)


(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα

(Ο κ. Αγγελος Οικονομίδης, από την Κηφισιά, γράφει στο ΒΗΜΑ, 25/4/2009):


Από τότε που οι άνθρωποι έγιναν οικογένειες, φυλές, έθνη, υπάρχει μια βασική αρχή στις σχέσεις εργασίας- αμοιβής. Στη σημερινή Ελλάδα παρατηρείται το φαινόμενο μια τάξη ανθρώπων, συγκεκριμένα το ιερατείο της Εκκλησίας, από τον Αρχιεπίσκοπο ως τον κατώτερο κληρικό, να πληρώνεται και να συνταξιοδοτείται από το κράτος στο οποίο ουδεμία εργασία προσφέρει. Πώς δικαιολογείται αυτή η ανώμαλη κατάσταση;

Το ιερατείο ανήκει στην Εκκλησία της Ελλάδος και σ΄ αυτήν προσφέρει τις υπηρεσίες του. Τι φυσικότερο αυτή να καταβάλλει την αμοιβή τους. Δόξα τω Θεώ, έχει τόσα πλούτη (Εκκλησία και μοναστήρια έχουν τσιφλίκι τους τη μισή Ελλάδα. Κάποτε υπήρχε και ένας ΟΔΕΠ που μυστηριωδώς εξαφανίστηκε- γιατί άραγε;)

Καθημερινά συσσωρεύει πλούτη εντελώς αφορολόγητα (εγώ που παίρνω σύνταξη 1.100 ευρώ πληρώνω φόρο) από τη συνδρομή των πιστών και το εμπόριό της - κεριά, λιβάνια, δίσκοι, αγιασμοί, προσκυνήματα, θαυματουργές εικόνες, τίμια ξύλα, κόκαλα, κάρες, άγια λείψανα, από ολόσωμα ως δαχτυλάκια, ρούχα, μαντίλια, ζώνες, αγιασμένα νερά, κρασιά, ψωμιά και άλλα ων ουκ έστιν αριθμός, όλα περιφερόμενα από εκκλησία σε εκκλησία, για εισπρακτικούς και μόνο λόγους. Ακόμη και για την τέλεση των μυστηρίων που υποτίθεται ότι είναι στις υποχρεώσεις της ζητούν και παίρνουν αμοιβή όχι μόνο για τον εαυτόν τους αλλά και για την εκκλησία, τον ψάλτη, τον νεωκόρο, τον πολυέλαιο, άσε πια αν θέλεις και δεσπότη.

Μπορεί λοιπόν η Εκκλησία να πληρώνει άνετα τους εργαζομένους σ΄ αυτήν και μάλιστα με αμοιβές πολλαπλάσιες των λοιπών εργαζομένων. Είμαι όμως βέβαιος ότι κανένας πολιτικός ούτε ως άτομο ούτε ως παράταξη (λόγω πολιτικού κόστους) θα τολμήσει να θίξει αυτό το θέμα.

Σε καμία χώρα του κόσμου δεν υπάρχει αυτός ο άνισος εναγκαλισμός. Γεγονός είναι ότι η επιρροή της Εκκλησίας διαρκώς εξασθενεί λόγω της επιταχυνόμενης διαρροής οπαδών της. Ας γίνει όμως έστω μια προσπάθεια διαχωρισμού για το καλό και των δύο πλευρών.

23 April 2009

Εικόνα για πριν από 13 δισ. χρόνια

(Newsroom ΔΟΛ, 24/4/2209)

Ξύνουν τα κεφάλια τους με απορία οι αστρονόμοι που ανακάλυψαν μια γιγάντια «μάζα» σε απόσταση 12,9 δισ. ετών φωτός από τη Γη. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι είναι, αφού σχηματίστηκε όταν το Σύμπαν ήταν μόνο 800 εκατ. ετών και υποτίθεται πως δεν φιλοξενούσε τίποτε τόσο μεγάλο.

Το αντικείμενο αποτελείται από αέριο και έχει μέγεθος περίπου το μισό από ό,τι ο γαλαξίας μας. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν καν πώς να το αποκαλέσουν, οπότε το ονομάζουν απλά «μάζα» (blob). Ο αδόκιμος αυτός όρος, που μοιάζει να βγήκε από ταινία θρίλερ, εμφανίζεται 34 φορές στο άρθρο που θα δημοσιευτεί το Μάιο στην έγκριτη επιθεώρηση Astronomy and Astrophysics.

Η διεθνής ερευνητική ομάδα τo βάφτισε επίσης Χιμίκο, από το όνομα της θρυλικής αρχαίας βασίλισσας της Ιαπωνίας.

Οι εικόνες που κατέγραψαν οι αστρονόμοι με το τηλεσκόπιο Subaru στη Χαβάη δείχνουν το αντικείμενο όπως ήταν πριν από σχεδόν 13 δισ. χρόνια, όταν το Σύμπαν ήταν ακόμα στη βρεφική του ηλικία. Δεδομένου ότι το φως των μακρινών αντικειμένων χρειάζεται χρόνο να φτάσει στη Γη, όσο πιο μακριά κοιτάξει κανείς στο Σύμπαν, τόσο πιο μακριά στο παρελθόν βλέπει.

Η μάζα «Χιμίκο» είναι μάλιστα το τέταρτο πιο μακρινό και αρχαίο αντικείμενο που έχει εντοπιστεί ποτέ.

Οι επιστήμονες πίστευαν μέχρι τώρα ότι πριν από 12,9 δισ. χρόνια δεν είχαν εμφανιστεί ακόμα στο Σύμπαν οι μεγάλοι γαλαξίες που βλέπουμε σήμερα. Γι΄ αυτό και δεν μπορούν να εξηγήσουν την ύπαρξη ενός σύννεφου από αέρια με διάμετρο 55.000 έτη φωτός, όσο η ακτίνα του δικού μας γαλαξία.

«Δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι ένα τόσο μεγάλο αντικείμενο θα μπορούσε να υπάρχει σε ένα τόσο πρώιμο στάδιο του Σύμπαντος» σχολίασε έκπληκτος στο AFP ο Μασάμι Αουτσι του Ινστιτούτου Carnegie, επικεφαλής των Αμερικανών, Ιταλών και Βρετανών ερευνητών.

Μια πιθανή ερμηνεία είναι ότι πρόκειται για κάποιον «πρωτο-γαλαξία» ή για το αποτέλεσμα της σύγκρουσης δύο μικρότερων, νεαρών γαλαξιών. Θα μπορούσε ακόμα να πρόκειται για αέριο που ιονίζεται και εκπέμπει ακτινοβολία καθώς ετοιμάζεται να χαθεί μέσα σε μια μαύρη τρύπα.

Βιβλία, βιβλία

...
Πολύ πρόσφατα βιβλία θεωρητικών της Φυσικής καταγράφουν την ανάγκη επαναταξινόμησης, αποσαφήνισης και κατανόησης των γνώσεων και θεωριών που έχουμε για τη δομή του κόσμου μας. Το επιχειρούν οι συγγραφείς - καταβάλλοντας κάθε προσπάθεια ώστε να «εκλαϊκεύσουν» την πανδαισία εννοιών. Ωστόσο, πρέπει να σημειώσετε ότι και τα τρία αυτά βιβλία απευθύνονται στους πεφωτισμένους με πανεπιστημιακή παιδεία.

Η πιο πρόσφατη έκδοση είναι το βιβλίο του χημικού, φυσικού και διδάκτορος της Φιλοσοφίας Ευτύχη Μπιτσάκη. Οπως μας ενημερώνει και στον πρόλογο, «το βιβλίο αυτό αντιστοιχεί σε ένα μάθημα που δίδαξα κατά τη δεκαετία του '8Ο, επί έξι (ή επτά;) έτη στους τεταρτοετείς φοιτητές του Φυσικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών». Ποιος ήταν ο λόγος ύπαρξης του μαθήματος - άρα και του βιβλίου; Μας το λέει παρακάτω: «... η μελέτη της εξέλιξης των θεωριών... (με) σωρευτική αντίληψη αδυνατεί να αναδείξει (...) τη σχέση αντικειμενικότητας και σχετικότητας της επιστημονικής αλήθειας (και η) αντίληψη αυτή οδηγεί σε έναν γνωσιολογικό σχετικισμό. Έτσι, η ανάδειξη των θεμελίων εμπλέκεται σε γενικότερες ιδεολογικές διαμάχες...».

Τα καταφέρνει, λοιπόν, ο εξαίρετος πανεπιστημιακός μας να ρίξει φως στο «μπέρδεμα»; Η υποκειμενική μας ματιά λέει «ναι... κατά 97%». Ναι, διότι κατορθώνει να μας δώσει μια συνεκτική πορεία πρόσκτησης γνώσης, από τις απαρχές της μηχανικής ως τις θεωρίες πεδίου, από τις φιλοσοφικές κοσμολογίες ως τον Νεύτωνα, τον Καντ και τον Λαπλάς, από τη σχετικότητα του Αϊνστάιν ως τη δυαδικότητα της κβαντικής μηχανικής. Μας αφήνει όμως χωρίς... κερασάκι στην τούρτα, όταν (ηθελημένα;) αφήνει εκτός ύλης την πολυσυζητημένη υποψηφιότητα της Θεωρίας των Χορδών ως κλειδί για τη Θεωρία των Πάντων.

Το ζητούμενο «συμπλήρωμα» δείχνει να παρέχει ένας άλλος πανεπιστημιακός, ο αστροφυσικός Στράτος Θεοδοσίου. Το δηλώνει άλλωστε στον υπότιτλο του βιβλίου του: «Από τον Καρτέσιο στη Θεωρία των Πάντων». Γιατί από τον Καρτέσιο; Διότι -λέει- η φιλοσοφία και η Φυσική αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν η μία την άλλη. Η φιλοσοφία αρχικά όρισε τα θεμέλια της Φυσικής. Σήμερα, όμως, είναι ιδιαίτερα μεγάλη και η επίδραση της Φυσικής σε κλάδους της φιλοσοφίας που ασχολούνται με τις εννοιολογικές βάσεις της ανθρώπινης αντίληψης και της ικανότητας κατανόησης της φύσης.

Έτσι, το βιβλίο «Η φιλοσοφία της Φυσικής» ξεκινά με τη μηχανιστική αντίληψη για τη φύση, αλλά -έπειτα από 40 σελίδες- μας εμβαπτίζει στις θεωρήσεις των φιλοσοφικών συστημάτων. Οπότε, κατανοούμε πλέον τον θετικισμό της βιομηχανικής επανάστασης, αλλά -έπειτα από πέντε ακόμη κεφάλαια εξέλιξης της φυσικής- μας ξαναβουτάει στα φιλοσοφικά ρεύματα του 20ού αιώνα, ώστε να κατανοήσουμε τη μαθηματικοποίηση των επιστημών που βιώσαμε. Επειτα, ξαναπιάνει τον μίτο από τη Θεωρία των Κβάντα, για να μας οδηγήσει τελικά στη Θεωρία των Πάντων.

Καταφέρνει τους στόχους του; Πιστεύουμε ναι και, μάλιστα, θα προτείναμε οπωσδήποτε την αγορά των δύο προαναφερθέντων βιβλίων ως συμπληρωματικών. Εκείνο που θα σημειώναμε στο δεύτερο ως «ελαττωματάκι» είναι η αυτοτελής παράθεση των βιογραφικών στοιχείων των επιστημόνων-πρωταγωνιστών, χωρίς το λογοτεχνικό πλέξιμο ενός ιστού περάσματος από τον έναν στον άλλον.

(ΤΑΣΟΣ ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ, ΒΗΜΑ, 12/4/2009)

22 April 2009

Ναός της Αφροδίτης στη Θεσσαλονίκη

Κινητοποιήσεις κατοίκων για να σωθεί


(ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ, ΒΗΜΑ, 22/4/2009)

Θα μπαζωθεί ή θα απαλλοτριωθεί; Αλλως πώς έχει ελπίδες να σωθεί ο ναός της Αφροδίτης, ο οποίος έχει έρθει στο φως στο κέντρο της Θεσσαλονίκης; Στην πλατεία Αντιγονιδών, ακριβώς κάτω από αυτήν αλλά και σε ένα διπλανό οικόπεδο βρίσκεται θαμμένος ο συγκεκριμένος ναός, σπάνιο μνημείο του 6ου αι. π.Χ. που ήρθε στο φως το 2ΟΟΟ, όταν η διώροφη οικοδομή που ήταν κτισμένη επάνω του κατεδαφίστηκε. Οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν τότε το ανατολικό τμήμα της κρηπίδας του ναού, αγάλματα των ελληνορωμαϊκών χρόνων και πλήθος θραυσμάτων αρχιτεκτονικών μελών. Κίονες του ναού, μάλιστα, οι οποίοι φθάνουν σε ύψος επτά μέτρων, όπως και άλλα ευρήματα, εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσ/νίκης. Το ζήτημα που προέκυψε τώρα είναι ότι η συζήτηση για την απαλλοτρίωση του οικοπέδου, που επρόκειτο να γίνει στις 13 Απριλίου, αναβλήθηκε ελλείψει απαρτίας. Στο μεταξύ οι ιδιοκτήτες του έχουν κάνει ένσταση κατά της απαλλοτρίωσης.

Στην εμπλοκή σοβαρό ρόλο έχει διαδραματίσει το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο με τις τρεις διαφορετικές αποφάσεις του σχετικά με το μέλλον του μνημείου. Η πρώτη απόφαση, η οποία είχε ληφθεί λίγο μετά την αποκάλυψη του ναού, ήταν υπέρ της απαλλοτρίωσης και της ανάδειξής του, δεδομένης της εξαιρετικής σημασίας του από αρχαιολογικής και καλλιτεχνικής πλευράς.

Στη συνέχεια όμως και χωρίς να έχει προχωρήσει η απαλλοτρίωση, μια νέα απόφαση ελήφθη για τη διατήρηση του αρχαίου εν υπογείω, καθώς από πάνω θα ανεγειρόταν πολυκατοικία! Η τρίτη απόφαση του ΚΑΣ, πριν από δύο χρόνια, επανήλθε στη λύση της απαλλοτρίωσης, μόνο που αυτή δεν προχώρησε. Είναι γνωστό άλλωστε το πρόβλημα των απαλλοτριώσεων που εκκρεμούν σε όλη την Ελλάδα, καθώς το υπουργείο Πολιτισμού δεν δύναται να διαθέσει τα απαιτούμενα ποσά, τα οποία συχνά είναι πολύ υψηλά.

Στην ίδια κατηγορία φαίνεται ότι βρίσκεται και ο ναός αυτής της περιοχής, του Διοικητηρίου, στην οποία κατά τη Ρωμαϊκή εποχή ήταν συγκεντρωμένα τα ιερά και οι ναοί της πόλης. Ενδιαφέρον στοιχείο της ιστορίας του είναι ότι ο ναός είχε μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη από την πόλη Αίνεια, που είχε ιδρύσει ο Αινείας έξω από τη Μηχανιώνα. Στα νεότερα χρόνια η ύπαρξή του ήταν γνωστή από το 1936, όταν κατά τις εκσκαφές των θεμελίων της οικοδομής βρέθηκαν διάσπαρτα στην πόλη ιωνικά αρχιτεκτονικά μέλη του.

Στο μεταξύ κινητοποίηση των πολιτών της Θεσσαλονίκης για τη σωτηρία των καταλοίπων του ναού είναι σε εξέλιξη με συγκέντρωση την οποία θα πραγματοποιήσουν την Τρίτη 28 Απριλίου στις 6.3Ο το απόγευμα σε ξενοδοχείο που βρίσκεται στην οδό Αντιγονιδών. Παράλληλα το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ παρουσιάζει πρόταση για τη διατήρηση του ναού με τη διαμόρφωση της πλατείας Αντιγονιδών σε δύο επίπεδα -σύγχρονο και αρχαίο- ώστε να καταστεί η αναστήλωση και η ανάδειξη του μνημείου χωρίς να υπάρξουν προβλήματα στην πλατεία. Ερώτηση εξάλλου προς τον υπουργό Πολιτισμού κατέθεσε η βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΠαΣοΚ κ. Χρύσα Αράπογλου.

21 April 2009

Ισαάκ Νεύτων (1643-1727)

Ο τελευταίος μάγος


Λέγεται πως όταν ο Ναπολέων παρατήρησε με κάποια έκπληξη στον Πιερ-Σιμόν Λαπλάς ότι δεν είδε πουθενά τον Θεό στο επιστημονικό του έργο, ο μεγάλος φυσικομαθηματικός του απάντησε: «Ο Θεός, εξοχότατε, θα ήταν περιττή παράμετρος στις εξισώσεις της θεωρίας μου». Ακριβής ή όχι, η μαρτυρία έχει ισχυρή συμβολική σημασία: Καθώς οι θετικές επιστήμες, από την ίδια τους τη φύση, δέχονται ότι υπάρχει μια αντικειμενική πραγματικότητα, που υπακούει στους δικούς της, κοσμικούς νόμους, οι λειτουργοί τους πολύ συχνά κλίνουν προς τον υλισμό, τον αγνωστικισμό, τον Θεό - Φύση του Σπινόζα ή, το πολύ- πολύ, τον Θεό - ωρολογοποιό του Ντεκάρτ. Εναν Θεό, ο οποίος, αφού έφτιαξε το Σύμπαν - ωρολογιακό μηχανισμό και το «κούρδισε», προικίζοντάς το με τους νόμους της αέναης ελέλιξής του, το άφησε στην (αυστηρά προκαθορισμένη) μοίρα του.

Τέκνο αυτής της παράδοσης είναι και ο ευρέως γνωστός, Βρετανός βιολόγος και συγγραφέας, Ρίτσαρντ Ντόκινς (Το Εγωιστικό Γονίδιο, Η περί Θεού Αυταπάτη κ.α.). Μαχητικά άθεος και υπερασπιστής του κοσμικού κράτους, ο Ντόκινς πρότεινε κάποτε, μεταξύ σοβαρού και αστείου, να αντικατασταθεί, στην πολυπολιτισμική Βρετανία, η γιορτή των Χριστουγέννων από τον εορτασμό των γενεθλίων του… Ισαάκ Νεύτωνα! Ο θεμελιωτής της σύγχρονης Φυσικής, ο οποίος γεννήθηκε, σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο που ίσχυε τότε, στις 25 Δεκεμβρίου του 1642, είναι κοινός ευεργέτης της ανθρωπότητας και προσφέρει, κατά τον Ντόνικς, μια καλή δικαιολογία για διακοπές στους πάντες.

Είναι αλήθεια ότι το έργο που άφησε πίσω του ο Νεύτων προκαλεί δέος με την πρωτοτυπία, το βάθος και το σχεδόν υπερφυσικό εύρος του: Μηχανική, Βαρύτητα, Οπτική, Θερμότητα, Διαφορικός Λογισμός, Αλγεβρα - είναι τα κυριότερα γνωστικά πεδία όπου άφησε ανεξίτηλο στίγμα,
όπως γνωρίζουν σήμερα οι μαθητές του λυκείου. Αν ζητούσαμε όλους τους φυσικούς να διαλέξουν τον επιστήμονα που άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή ανά τους αιώνες, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα ψήφιζαν τον Νεύτωνα, πολύ μπροστά και από τον «ροκ σταρ» της σύγχρονης Φυσικής, τον Αϊνστάιν - όσο κι αν ο ίδιος ο Νεύτων, παρότι δεν φημιζόταν για τη σεμνότητά του, είπε κάποτε: «Αν μπόρεσα να δω μακριά, ήταν μόνο γιατί στηριζόμουν σε ώμους γιγάντων»!

Παρόλα αυτά, ο Νεύτων είναι βέβαιο ότι όχι μόνο δεν θα χειροκροτούσε, αλλά θα έφριττε με την πρόταση του Ντόκινς. Ο συγγραφέας του Principia ήταν πιστός Χριστιανός -ίσως «αιρετικός» με τα μέτρα της εποχής, αλλά πιστός- και μάλιστα έγραψε περισσότερες σελίδες θεολογικού, παρά επιστημονικού περιεχομένου (αν και δεν έμεινε στην Ιστορία για την ποιότητα των μεταφυσικών του αναζητήσεων και δεν δέχθηκε να κοινωνήσει στο κρεβάτι του θανάτου). «Η θεωρία μου εξηγεί τους νόμους της βαρύτητας, αλλά δεν εξηγεί ποιος θέσπισε αυτούς τους νόμους», έγραψε χαρακτηριστικά.

Αν κάτι ενσάρκωσε ο Νεύτων, αυτό ήταν η συμβατότητα μεταξύ θρησκείας και αγοράς. Από το 1699 μέχρι τον θάνατό του, το 1727, ήταν επικεφαλής του Βασιλικού Νομισματοκοπείου. Υπηρέτησε (με το αζημίωτο) τα οικονομικά της Βρετανίας, στέλνοντας στην αγχόνη ή στο διαμελισμό πολλούς παραχαράκτες χωρίς το παραμικρό έλεος. Προσεβλήθη κι αυτός από τη διαδεδομένη, εκείνη την εποχή, μανία των αλχημιστών, που πάσχιζαν να μετατρέψουν φτηνά μέταλλα σε χρυσό. Αποτέλεσμα ήταν, στο πτώμα αυτού του έξοχου επιστήμονα, να βρεθούν πολύ ισχυρές συγκεντρώσεις υδραργύρου. Κι ήταν γι’ αυτό που ο διάσημος οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς, είπε κάποτε: «Ο Νεύτων δεν ήταν ο πρώτος της εποχής του Λόγου, αλλά ο τελευταίος των μάγων»!
Να συμπληρώσω εγώ ότι ο Νεύτων πίστευε κατά λέξη όλα τα ιερά βιβλία του χριστιανισμού και προσπαθούσε επί 5Ο χρόνια να «υπολογίσει», όπως δείχνουν εκτεταμένα κείμενα και σημειώσεις που βρέθηκαν μετά το θάνατό του (περί τις 4.5ΟΟ σελίδες), πότε θα γίνει η δεύτερη παρουσία που επαγγέλεται η Καινή Διαθήκη. Κάποια στιγμή κατέληξε ο Νεύτων στο συμπέρασμα ότι αυτό θα συμβεί το έτος 2060 και ότι τότε θα αρχίσει η χιλιετής βασιλεία των αγίων! Προέβλεψε δε στα γραπτά για τον εαυτό του μια θέση ανάμεσά τους...

Ο Ταΰγετος από τη Σπάρτη

(click)

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

20 April 2009

Πότε θα γίνει η «β' παρουσία»;

...
Είναι γνωστό ότι ουδείς από τους πιστούς στο χριστιανισμό γνωρίζει, πότε θα γίνει η «β' παρουσία», φαίνεται όμως ότι ούτε ο ίδιος ο Ιησούς το γνώριζε, αν και ως μέτοχος της αγίας τριάδας, είναι ομοούσιος θεός, άρα πάνσοφος και παντοδύναμος. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ευαγγέλια, εκφράζει ο Ιησούς τη βεβαιότητα ότι πολύ σύντομα (τότε) θα επανερχόταν ο ίδιος (β' παρουσία):
  • Ματθαίος: Πραγματικά, σας λέω, υπάρχουν μερικοί απ' αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δε θα γευτούν θάνατο ωσότου δουν τον υιό του ανθρώπου να έρχεται στη βασιλεία του (16,28), Πραγματικά, σας λέω, όλ' αυτά θα πέσουν πάνω στη γενιά ετούτη (23,36), Σας βεβαιώνω πως δε θα εκλείψει η γενιά αυτή, που θα τα δει αυτά, ώσπου όλα αυτά να πραγματοποιηθούν (24,34).
  • Μάρκος: Tους έλεγε ακόμα: "Πραγματικά, σας λέω, υπάρχουν μερικοί απ' αυτούς που στέκονται εδώ, οι οποίοι δε θα γευτούν θάνατο, ώσπου να δουν τη βασιλεία του Θεού να έχει έρθει με δύναμη" (9,1), Πραγματικά, σας λέω, δε θα εκλείψει η γενιά αυτή, που θα τα δει αυτά, ώσπου όλα αυτά να πραγματοποιηθούν (13,30).
  • Λουκάς: Kαι σας βεβαιώνω, πως πραγματικά υπάρχουν μερικοί απ' αυτούς που στέκονται εδώ, οι οποίοι δε θα γευτούν θάνατο ώσπου να δουν τη βασιλεία του Θεού (9,27), Σας βεβαιώνω πως η γενιά αυτή, σίγουρα δε θα εκλείψει, ωσότου όλα αυτά πραγματοποιηθούν (21,32).
Όχι μόνο σύντομα, λοιπόν, αλλά πριν η (τότε) τρέχουσα γενιά πεθάνει ή, έστω, μερικοί από τους ακροατές του, ας πούμε τα βρέφη. Αυτό αφήνει μια χρονική προοπτική μέχρι το 100-150 μ.Χ., δεχόμενοι ότι κάποιο βρέφος μεταξύ των ακροατών του Ιησού έζησε περί τα 100 χρόνια.

Βρισκόμαστε, βέβαια, τώρα σχεδόν 2000 χρόνια μετά και δεν έχουν επαληθευτεί οι προβλέψεις. Αν ήξερε ή πίστευε ο Ιησούς -αν υπήρξε ποτέ- ότι ήταν υιός θεού και θεός, γιατί παραπλανούσε τους ακροατές του; Μήπως δεν πίστευε καν ο ίδιος αυτά που έλεγε -αν τα έλεγε όπως περιγράφονται στα ευαγγέλια- και πέταγε κουβέντες στον αέρα για να βγάλει τον επιούσιο; Μήπως κάποιος από τους τότε ακροατές του ζει ακόμα, χωρίς να το ξέρουμε, κι έτσι έχουμε περιθώριο να περιμένουμε; Υπάρχει κάποια αληθοφανής ερμηνεία για όλα αυτά; (πέρα από το πίστευε και μη ερεύνα, εννοείται!)


(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

18 April 2009

Διαχρονική οπισθοδρομικότητα


Συχνά πετάγεται σε συζητήσεις στα blogs κάποιος μεροκαματιάρης του ΟΟΔΕ για να επισημάνει ότι «η ορθόδοξη εκκλησία ποτέ δεν αμφισβήτησε τις επιστήμες», ποντάροντας στην πεποίθηση ότι δεν θα έχουν εκείνη τη στιγμή οι σχολιαστές πρόχειρα στοιχεία για να τον αποστομώσουν. Αυτός ακριβώς είναι ένας από τους ρόλους των blogs, να σου δίνουν εύκολα τις απαντήσεις σε θέματα που χρειάζεσαι και γι' αυτό παραθέτω εδώ τα ακόλουθα, πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία.


Είχε γραφτεί εδώ και παλαιότερα για την «πατριαρχική εγκύκλιο» του 1819 που απέβλεπε στην ανάσχεση της διάδοσης των φυσικομαθηματικών επιστημών με τίτλο «Περί της σημερινής κατάστασης των κοινών τους γένους μας ελληνομουσείων (=σχολείων)». Σε πατριαρχική σύνοδο του Μαρτίου 1821, μόλις λίγες ημέρες πριν από την έκρηξη της επαναστάσεως και η οποία σύνοδος είχε στόχο «Την καθαίρεσιν των φιλοσοφικών (=φυσικομαθηματικών) μαθημάτων», εξεδόθη ένα γελοιότατο -και για εκείνη την εποχή- κείμενο κατά των Μαθηματικών, της Φυσικής και των επιστημών γενικότερα, το οποίο μόνο ένας οπισθοδρομικός και ιδιοτελής εκκλησιαστικός μηχανισμός θα μπορούσε να έχει εκδόσει:
«...τίς ωφέλεια προσκολλώμενοι οι νέοι εις τα παραδόσεις αυτάς να μανθάνωσιν αριθμούς και αλγέβρας και κύβους και κυβοκύβους και τρίγωνα και τριγωνοτετράγωνα και λογαρίθμους και συμβολικούς λογισμούς και τας προβαλλομένας ελλείψεις και άτομα και κενά και δίνας και δυνάμεις και έλξεις και βαρύτητας, του φωτός ιδιότητας και βόρεια σέλα και θετινά τινά και ακουστικά και μύρια τοιαύτα και άλλα τερατώδη, ώστε να μετρώσι την άμμον της θαλάσσης και τας σταγόνας του υετού και να κινώσιν την γην, εάν αυτοίς δοθή πη στώσι κατά το του Αρχιμήδους, έπειτα εις τας ομιλίας των βάρβαροι, εις τας γραφάς των σόλοικοι, εις τας θρησκείας των ανίδεοι, εις τα ήθη παράφοροι και διεφθαρμένοι, εις τα πολιτεύματα επιβλαβείς και άσημοι πατριώται και ανάξιοι της προγονικής κλήσεως...» (Στέλιος Λαμνής: «Τα μαθηματικά ... επί τουρκοκρατίας».)
Αν και περιττεύει κάθε σχολιασμός, θα έπρεπε να επισημάνουμε ότι με τη φράση «επιβλαβείς εις τα πολιτεύματα» εννοούν οι πατριάρχες την οθωμανική διοίκηση, η οποία φαίνεται ότι ενοχλείτο από τις δραστηριότητες των διαφωτιστών-εκπαιδευτικών.
Διαβάζοντας τώρα μια βιβλιοπαρουσίαση του δημοσιογράφου Παντελή Mπουκάλα της Καθημερινής, βρήκα μια ακόμα από τις πάμπολλες μαρτυρίες για την απόλυτη αντίθεση του εκκλησιαστικού μηχανισμού και μετά την απελευθέρωση στις επιστημονικές προοπτικές, φοβούμενου ότι χάνει τον έλεγχο του ποιμνίου, από το οποίο σιτίζονταν και συνεχίζουν να σιτίζονται τα μέλη του. Γράφει λοιπόν ο Π.Μ. στο άρθρο του για τον νεοέλληνα Διαφωτιστή Βενιαμίν Λέσβιο:
Ο Βενιαμίν γεννήθηκε στο Πλωμάρι της Λέσβου το 1759 και πέθανε στο Ναύπλιο από τύφο [...]

Είχε καταδικαστεί για τις ιδέες του από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, που τον κατηγόρησε ότι αρνείται την κοσμολογία της Αγίας Γραφής, αφού αποδεχόταν ότι η Γη κινείται και ότι υπάρχουν και άλλοι πλανήτες κατοικημένοι από έμφρονα όντα. Η πιθανότητα ύπαρξης εξωγήινης νοήμονος ζωής ήταν πάντοτε αγκάθι για τη Θεολογία, γιατί κλόνιζε το γνωστό «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν»: πόσες εικόνες και πόσες ομοιώσεις μπορεί να έχει ο Θεός, που εμείς τον αποδίδουμε ανθρωπόμορφο;

Πρόσφατα πάντως, το Βατικανό έλαβε την απόφαση ότι το ενδεχόμενο να υπάρχουν και εκτός Γης πολιτισμοί και όντα ευφυή, με άλλη μορφή από τη δική μας, δεν έρχεται σε σύγκρουση με το χριστιανικό κοσμολογικό «μοντέλο» και με το θεϊκό σχέδιο, όπως το εννοούμε εμείς τα άπτερα δίποδα του αστεία μικρού πλανήτη με το όνομα Γη.
Τουλάχιστον η καθολική εκκλησία έχει διατηρήσει τη δυνατότητα, λόγω συγκεντρωτικού συστήματος λειτουργίας, να ακολουθεί ως ουραγός τις εξελίξεις. Έτσι, υποβαθμίζει όσο είναι δυνατόν τη γελοιοποίηση, διαγράφοντας παλιές θέσεις, μια με τον Κοπέρνικο, την άλλη με τον Γαλιλαίο, πρόσφατα με τον Δαρβίνο και άλλους... Οι ορθόδοξοι, στην πολυδιάσπασή τους, ούτε που θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε κάποια κοινή θέση - από τους φανατικούς των «κατά γράμμα» ιουδαϊκών γραφών, μέχρι τους ανανεωτές της «συμβολικής» κατανόησης.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

16 April 2009

Τί έγραφε η πινακίδα στο σταυρό;

Στα χριστιανικά ευαγγέλια αναφέρονται οι εξής εκδοχές για την πινακίδα στο σταυρό του Ιησού:
  • «Kαι πάνω από το κεφάλι του τοποθέτησαν γραπτή την αιτία της καταδίκης του: "AYTOΣ EINAI O IHΣOYΣ, O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN"» (Ματθ. 27,37)
  • «H αιτία επίσης της καταδίκης του ήταν διατυπωμένη σε επιγραφή, τοποθετημένη από πάνω του: "O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN"» (Μάρκ. 15,26)
  • «Yπήρχε μάλιστα και μια επιγραφή από πάνω του, γραμμένη με γράμματα ελληνικά, ρωμαϊκά και εβραϊκά: "AYTOΣ EINAI O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN"» (Λουκ. 23,38)
  • «Έγραψε και μια επιγραφή ο Πιλάτος και την τοποθέτησε πάνω στο σταυρό. H επιγραφή έλεγε: "O IHΣOYΣ O NAZΩPAIOΣ, O BAΣIΛIAΣ TΩN IOYΔAIΩN"» (Ιωάν. 19,19)
Οι τρεις πρώτες εκδοχές για το περιεχόμενο της πινακίδας περίπου συμφωνούν. Στην τέταρτη (Ιωάννης) αναφέρεται όμως ότι στην πινακίδα συμπεριλαμβανόταν και η καταγωγή του Ιησού από τη Ναζαρέτ.

Καταρχήν μια τεχνική παρατήρηση: Αν πράγματι η πινακίδα περιείχε το μήνυμα που αναφέρεται στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο σε τρεις γλώσσες (ελληνικά, ρωμαϊκά, εβραϊκά), η πινακίδα θα πρέπει να ήταν τεράστια, αφού διαβαζόταν από μια απόσταση 5-10 μέτρων. Αλλά αυτό δεν είναι σημαντικό!

Πολύ σμαντικότερο είναι ότι, όπως έχει ξαναγραφεί εδώ και αλλού, μια πόλη της Παλαιστίνης και συγκεκριμένα της Γαλιλαίας με το όνομα Ναζαρέτ δεν υπήρξε ποτέ πριν και κατά τη διάρκεια της ζωής του Ιησού και παρουσιάζεται για πρώτη φορά μέσα από τα Ευαγγέλια. Η πόλη αυτή φαίνεται να «ιδρύθηκε» από τους χριστιανούς θεολόγους και αναφέρεται στις ιστορικές πηγές περί τον 3ο μ.Χ. αιώνα.

Στα ιστορικά έργα του Ιώσηπου Φλάβιου, ο οποίος ήταν αρχιστράτηγος των γαλιλαιϊκών στρατευμάτων στην εξέγερση κατά της Ρώμης και ο οποίος, είχε συλληφθεί και κρατηθεί αιχμάλωτος από το έτος 67 μ.Χ., δεν αναφέρεται πουθενά αυτή η πόλη, αν και τα στρατεύματά του στρατοπέδευαν στην περιοχή της μετέπειτα Ναζαρέτ. Κατά τις συγκρούσεις για την κατάληψη της γειτονικής πόλης Sepphoris, η οποία απείχε μερικά χιλιόμετρα από τον οικισμό που ονομάστηκε αργότερα Ναζαρέτ, έπρεπε να αποτελεί αυτή η Ναζαρέτ από στρατηγικής σκοπιάς σημείο οπισθοχώρησης ή στρατοπέδευσης των στρατευμάτων του.

Μία πόλη Garis, 5 χλμ. νοτιοανατολικά της Sepphoris, που δεν υπάρχει πια και αναφέρεται πράγματι από τον Ιώσηπο (Βιβλίο 3, Κεφάλαιο 6,3) ως τοποθεσία του στρατοπέδου του, βρίσκεται ακριβώς στη θέση που υπάρχει η μεταγενέστερα αναφερόμενη Ναζαρέτ. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι σίγουρα μέχρι το 7Ο μ.Χ. δεν φαίνεται να υπήρχε κατ' όνομα μια πόλη Ναζαρέτ.

Αλλά και στους προηγούμενους αιώνες, στην π.Χ. εποχή, πουθενά δεν υπάρχει αναφορά στην πόλη αυτή. Στην Π.Δ., η οποία αποτελεί την πολιτική και θρησκευτική ιστορία του ιουδαϊκού λαού, γίνεται αναφορά σε χιλιάδες πόλεις, χωριά και οικισμούς, πολλά ονόματα που έπαψαν να αναφέρονται κατά τη μεταγενέστερη εποχή. Όμως, σε κανένα σημείο της Π.Δ. δεν αναφέρεται κάποιος οικισμός που θα μπορούσε να ταυτιστεί κατ' όνομα ή λόγω ιστορικών γεγονότων με την πόλη που ονομάστηκε Ναζαρέτ. Άρα τυχόν εικασίες ότι μπορεί να υπήρχε παλαιότερα το όνομα Ναζαρέτ, να περιέπεσε για δεκαετίες ή και αιώνες στη λήθη και να επανήλθε αργότερα, δεν ευσταθούν.

Το Ταλμούδ, μια συλλογή ιουδαϊκών νόμων που γράφτηκε μετά τα χριστιανικά ευαγγέλια (3ος αι.), αναφέρει πολλούς μικρούς και μεγάλους γαλιλαιϊκούς οικισμούς, αλλά ούτε μία φορά τη Ναζαρέτ. Γενικότερα, ουδείς ιστορικός ή άλλος συγγραφέας, πριν ή λίγο μετά τον Ιησού, έχει αναφέρει ποτέ το όνομα αυτής της πόλης. Η μόνη «πηγή» που «ιδρύει» και περιγράφει τη Ναζαρέτ, είναι η χριστιανική παράδοση, στην οποία αναφέρεται ακόμα ότι εκεί υπήρχε και συναγωγή, άρα θα έπρεπε να είναι ένας μεγαλύτερος οικισμός και όχι μια μικρή ομάδα κατοικιών ή ένας σταθμός αγροτικής παραγωγής.

Παραμένει λοιπόν ανεξήγητο, πώς είναι δυνατόν να υπήρχε στο σταυρό του Ιησού επιγραφή σε τρεις γλώσσες που αναφερόταν σε μια πόλη, η οποία δεν υπήρχε καν εκείνη την εποχή ή πριν από αυτήν. Και πώς αναφέρεται αυτή η πόλη στα Eυαγγέλια που λέγεται ότι γράφτηκαν μέσα στον 1ο αιώνα, αλλά δεν αναφέρεται στο Ταλμούδ που γράφτηκε δύο αιώνες αργότερα;

Κατά μία «αιρετική» εκδοχή ο χαρακτηρισμός Ναζωραίος (ή αλλιώς Ναζηραίς ή Ναζηραίος) σήμαινε στα εβραϊκά ο κεχρισμένος. Επειδή όμως οι θεόπνευστοι πατέρες του χριστιανισμού δεν κατανοούσαν αυτή τη λέξη, νόμισαν ότι ήταν προσδιορισμός με τοπική-εθνική σημασία και «κατασκεύασαν» μια πόλη Ναζαρέτ. Τότε όμως, πώς αναφέρονται στα ευαγγέλια ο Ιησούς, αλλά και ο πατέρας του Ιωσήφ ως Ναζωραίοι;

Μυστήρια πράγματα χριστιανικών παραποιήσεων!

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

15 April 2009

Κηδεία και μνημόσυνο...

"εν ταυτώ" που έλεγαν στα χρόνια της χούντας



(click)

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

14 April 2009

Ο ετήσιος χρόνος στην αρχαία Ελλάδα

...
Σε αντίθεση με τις σύγχρονες αντιλήψεις καταγραφής του ετήσιου χρόνου και εφαρμογής του ημερολογίου, οι αρχαίοι Έλληνες δεν έκαναν χρήση ενός πανελλήνιου ετήσιου λειτουργικού κειμένου, το οποίο να ρυθμίζει την καθημερινή θρησκευτική και πολιτικοκοινωνική ζωή στο σύνολό της.

Η διάρθρωση του ετήσιου χρόνου στην αρχαία Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την εφαρμογή κοινών μεταξύ των πόλεων πρακτικών (υιοθέτηση του σεληνο-ηλιακού ημερολογίου, εφαρμογή εμβόλιμων μηνών) που εξασφάλιζαν, κατά τον Πλάτωνα, τη διευθέτηση της "τάξης" - δηλαδή της τακτοποίησης "των ημερών σε μήνες και των μηνών σε χρόνια"- με σκοπό κυρίως την εξίσωση του εορτασμού των λατρευτικών πράξεων με συγκεκριμένες εποχές του έτους.

Αυτά επισήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Σοφία Κραβαρίτου, αρχαιολόγος - διδάκτωρ Θρησκευτικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και διδάκτωρ της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας του Πανεπιστημίου της Λωζάννης, η οποία εργάζεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών (με έδρα στο Βόλο), με αφορμή διάλεξή της στο πλαίσιο εκδήλωσης του Φιλολογικού, Ιστορικού, Λογοτεχνικού Συνδέσμου "Φ.Ι.Λ.Ο.Σ.".

Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια, η οργάνωση της καθημερινής θρησκευτικής και πολιτικής πραγματικότητας στην αρχαία Ελλάδα χαρακτηρίζεται από δύο παραμέτρους: α) τη διαφοροποίηση των ονομάτων των μηνών από πόλη σε πόλη, την ύπαρξη ενός μεγάλου αριθμού τοπικών εορτών με αναφορά σε τοπικούς ήρωες και τοπικά ιστορικά γεγονότα που μέσω της ετήσιας ανακύκλωσής τους τονίζουν την ιδιαιτερότητα κάθε πόλης ή κοινότητας και β) τις διαρκείς αλλαγές και εμβολές νέων δεδομένων ανάλογα με την εκάστοτε ιστορική περίοδο. Σε αυτά προστίθενται, επίσης, ανορθόδοξες παρεμβολές στην κανονική ροή του χρόνου που επιβάλλονταν από τις εκάστοτε κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.

Ειδικότερα, όπως αναφέρει η κ. Κραβαρίτου, οι Έλληνες υιοθέτησαν το σεληνο-ηλιακό "ημερολόγιο" και έκαναν χρήση διαφόρων συστημάτων πρόσθεσης εμβόλιμων μηνών στη διάρκεια ενός κανονικού έτους (διητερίς, τετραετηρίς ή πενταετηρίς, οκταετηρίς και εννεακαιδεκαετηρίς), για να πετύχουν την αντιστοιχία των 12 σεληνιακών μηνών με ένα ηλιακό έτος (365, 242 ημέρες) ή με ένα πλήρη κύκλο των εποχών.

H σταθεροποίηση αυτής της αντιστοιχίας θα εξασφάλιζε κατ' επέκταση τη σταθερή σχέση των εορτών με τις εποχές.

Συνολικά, γνωρίζουμε πάνω από 13Ο τοπικά ονόματα μηνών και επιπλέον τις διαλεκτικές παραλλαγές τους, που συνήθως αποτελούσαν παράγωγα των ονομάτων των εορτών ή των θεϊκών επιθέτων και αντιστοιχούσαν σε ξεχωριστές πόλεις.

Oι εμβόλιμοι μήνες έπαιρναν συνήθως ένα από τα υπόλοιπα ονόματα με την πρόσθετη ένδειξη- "δεύτερος", "ύστερος" ή, όπως συμβαίνει στη Θεσσαλία, με την ένδειξη "εμβόλιμος".

Όπως επισημαίνει η κ.Κραβαρίτου, ο πρώτος μήνας κάθε έτους συνέπιπτε με το θερινό (π.χ. Aθήνα) ή το χειμερινό ηλιοστάσιο (π.χ. Δήλος), και με την εαρινή (π.χ. Δελφοί) ή τη φθινοπωρινή ισημερία (π.χ. Άργος).

Παράλληλα με το σεληνιακό μήνα, που χαρακτηρίζεται από τα επιγραφικά κείμενα ως "μήν κατά θεόν" ή "μήν κατά Σελήνην", η οργάνωση του ετήσιου χρόνου γινόταν επίσης με βάση τη θητεία των πολιτικών αρχόντων (π.χ. αττική οργάνωση και διαίρεση του ετήσιου χρόνου σε πρυτανείες) και σε αυτή την περίπτωση ο μήνας ονομάζονταν "μήν κατ' άρχονταν".

Tα διαφορετικά δε αυτά συστήματα ονομασίας και οργάνωσης του ετήσιου χρόνου λειτουργούσαν παράλληλα στην καθημερινή πραγματικότητα κάθε πόλης, όπως παράλληλα λειτουργούσε και η θρησκευτική με την πολιτική της έκφραση.

Ωστόσο, σύμφωνα με την Ελληνίδα επιστήμονα, τα παραπάνω στοιχεία που αντιπροσωπεύουν την "τάξη" με την οποία διευθετούνταν κατά τον Πλάτωνα ο κυκλικός θρησκευτικός χρόνος στην Αρχαία Ελλάδα, έρχονται σε αντίθεση με τον Aριστοφάνη, ο οποίος επικαλείται δυσαρέσκεια των θεών -μεταξύ των οποίων και της Σελήνης- λόγω της άτακτης οργάνωσης των εορτών.

Η ίδια σημειώνει πως διέφερε στην αρχαιότητα και η αντιστοιχία μεταξύ ομώνυμων μηνών διαφορετικών πόλεων. Για παράδειγμα, εάν στον 5ο αι. π.X. ο αττικός Eλαφηβολιών (Mάρτιος/Aπρίλιος) αντιστοιχούσε στον σπαρτιατικό Aρτεμίσιο, ο Aρτεμισιώνας της Δήλου αντιστοιχούσε στον αττικό Mουνυχιώνα (Aπρίλιο/Mάϊο).

Όμως, παρ' όλη την αναντιστοιχεία, παρατηρείται ότι και οι δύο ομώνυμοι μήνες Aρτεμίσιος και Aρτεμισιών αποτελούν ανοιξιάτικους μήνες, γεγονός που δικαιολογεί και την πρόταση του Θουκυδίδη.

Kατά την ελληνιστική όμως εποχή και έπειτα από άπειρες αλλαγές της ροής του κυκλικού χρόνου, οι ομώνυμοι μήνες διαφορετικών πόλεων μπορούσαν να ανήκουν σε διαφορετικές εποχές του έτους.

Η κ.Κραβαρίτου δεν παραλείπει να αναφέρει πως η οργάνωση του αρχαίου κυκλικού χρόνου-που βρισκόταν σε στενή συνάρτηση με το γεωγραφικό χώρο, αλλά και με το ιστορικό του πλαίσιο- επηρεαζόταν σαφέστατα από τα κοινωνικο-πολιτικά γεγονότα κάθε περιοχής.

Πολιτικοκοινωνικά φαινόμενα επηρέαζαν εμφανώς τον εορτασμό κάποιων εορτών, αλλά και τη σχέση τους με τα πρωταρχικά γεγονότα σε ανάμνηση των οποίων τελούνταν. Πολλά από τα πρωταρχικά αυτά γεγονότα, επισημαίνει, χάνονταν στο παρελθόν, στις αρχές δηλαδή της ιστορίας κάθε κοινότητας και ο ετήσιος εορτασμός τους ή η κατάργησή τους συνέβαλαν στη διαφύλαξη ή στη διατάραξη της ιστορικής μνήμης των τοπικών πληθυσμών.

Ο συνοικισμός, για παράδειγμα, των πόλεων της Μυκόνου έγινε τον 2ο αιώνα π.X., χωρίς παρεμβολή ξένης δύναμης και χωρίς να αλλάξουν τα ονόματα των μηνών, ούτε οι τοπικές λατρείες ηρώων και αρχηγετών, που παρέπεμπαν σε μυθικά γεγονότα του παρελθόντος, τα οποία συντηρούσαν την ιστορική μνήμη αυτών των φιλικά διακείμενων μεταξύ τους πόλεων.

Αντίθετα, ο τύραννος Διόνυσος των Συρακουσών, όταν κατέλαβε τον 4ο αιώνα π.X. τη Σικελική Νάξο άλλαξε τα Ιονικά ονόματα των μηνών σε Δωρικά, και μετονόμασε την πόλη σε Ταυρομένιο, προσπαθώντας να ανακατευθύνει την ιστορική της μνήμη.

Aλλά και οι Mακεδόνες, στο θεσσαλικό χώρο, αφού άλλαξαν ριζικά τα ονόματα των μηνών των μαγνητικών πόλεων, αφενός διατήρησαν και εξωράισαν παλιές λατρείες που ευνοούσαν τη συνοχή του συνοικισμένου πληθυσμού, αφετέρου δε ίδρυσαν τη λατρεία των νέων αρχηγετών και κτιστών του συνοικισμού, γεγονός στο οποίο αντιτίθεται με ψήφισμά του ο μαγνητικός δήμος των Ιωλκίων, αποδεικνύοντας περίτρανα το ρόλο του "ημερολογίου" στη δημιουργία αλλά και στη διαφύλαξη της ιστορικής συνείδησης, καταλήγει η αρχαιολόγος.
(ΒΗΜΑ, 13/4/2009))