02 June 2008

Στρατευμένοι θεοί

(του Παντελή Μπουκάλα, Καθημερινή, 28/5/2008)

Στα ινδικά και τα ομηρικά έπη, στη «Μαχαμπαχαράτα» και την «Ιλιάδα», οι θεοί δρουν αυτοπροσώπως, εμπλεκόμενοι σε ποικίλες συγκρούσεις για να προστατέψουν τους αγαπημένους τους, είτε για πρόσωπα πρόκειται είτε για λαούς. Στην ιουδαϊκή «Βίβλο» ο Γιαχβέ προστατεύει τον περιούσιο λαό του άνευ ανθρωπομορφικών επιφανίων, με θαύματα ή διά των αγγέλων.

Στους επόμενους αιώνες, και πάντοτε σύμφωνα με την πίστη των οπαδών κάθε θρησκείας, που υποθέτουν ότι ο θεός επικυρώνει την ύπαρξη και την ισχύ του μόνο αν τους έχει υπό τη σκέπη του, αυτούς και κανέναν άλλον, οι ουράνιες δυνάμεις αντιπροσωπεύονται από τους αγίους, που θαυματουργούν σε μάχες, ή από πεφυσιωμένους πολιτικούς, όπως ο Τζορτζ Μπου
ς, που δήλωσε πολλάκις ότι έλαβε εντολή Θεού για να εισβάλει στο Ιράκ. Οσο για τη θεϊκή συμμετοχή στις πολιτικές διαμάχες, την αναλαμβάνουν οι επί γης εκπρόσωποι, αυτόκλητοι, διορισμένοι ή εκλεγμένοι. Το επεισόδιο με τη «δεξιά του Κυρίου» δεν είναι τόσο παλιό για να το ξεχάσουμε, ενώ τώρα βλέπουμε ότι οι αμερικανικές εκλογές κρίνονται και από το τι λένε οι πάστορες του Μπαράκ Οσάμα και του Τζον Μακέιν.

Ο,τι κι αν υπαγορεύουν οι Γραφές, οι θρησκείες δεν έχασαν ποτέ την εθνική τους ταυτότητα. Κανονικά, έναν (δυσεύρετο) χριστιανό που θυμάται τον ιδρυτικό οικουμενικό χαρακτήρα της θρησκείας του και δεν θέλει να τον αμπεμπολήσει, θα τον ξένιζε και θα τον αγρίευε η εικόνα που παρουσιάζουν δύο ομόθρησκοι και περίπου ομόδοξοι ιεράρχες, ο Στέφανος της Αχρίδας και ο Ανθιμος της Θεσσαλονίκης. Ο πρώτος ορέγεται τη Θεσσαλονίκη, «με τη βοήθεια του Θεού». Ο δεύτερος είχε ορεχτεί το Μοναστήρι, επίσης «με τη βοήθεια του Θεού».

Ο καθένας τους τραβάει τον Θεό, τον ίδιο Θεό, προς το μέρος του για να τον πολιτογραφήσει, και να τον επιστρατεύσει, αφού και οι δύο είναι δέσμιοι του δόγματος ότι ο Θεός είτε είναι εθνικά στρατευμένος είτε δεν υπάρχει, ή τέλος πάντων δεν μας ενδιαφέρει αυτής της εκδοχής η ύπαρξή του. Το «ουκ ένι» (Ελλην και Ιουδαίος, βάρβαρος, Σκύθης...) του Παύλου είναι ήδη ένα ρήμα-απόρριμμα.

Αφού ο Θεός έχει εθνικότητα, πρέπει βέβαια να έχουν και οι απόστολοί του. Η διαμάχη για τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο, για το αν ήταν Ελληνες ή Σλάβοι, δεν είναι νέα, αφού ακόμα και τα ιστoρικά ντοκουμέντα μπορεί κανείς να τα «διαχειριστεί» (εν προκειμένω, τους υπάρχοντες «Βίους» των δύο Βυζαντινών λογίων του 9ου αιώνα μ.Χ., που την ελληνικότητά τους την αναγνώρισε και ο Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β’, ανακηρύσσοντάς τους «προστάτες της Ευρώπης» το 1980). Εκτός από τη δημιουργική λογιστική υπάρχει ως γνωστόν και η δημιουργική ιστοριογραφία.