30 April 2008

Ο παράλογος θάνατος μιας αρχαιολόγου

...
Η Ηώ Ζερβουδάκη ήταν η προσωποποίηση του ήθους στην Αρχαιολογία. Βγαίνοντας τη Μ. Πέμπτη από την πλαϊνή πόρτα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στον πεζόδρομο της οδού Τοσίτσα, παρασύρθηκε από μηχανάκι. Τρεις ώρες μετά το συμβάν και παρά τις προσπάθειες των γιατρών, εξέπνευσε στον «Ευαγγελισμό».

Πλάι της βρέθηκαν αμέσως όλοι οι δικοί της άνθρωποι, αρχαιολόγοι και όλα τα «παιδιά» της που δούλευαν μαζί της στη Λίνδο. Την αγαπούσαν γιατί ήταν γενναιόδωρη και στοργική, άνοιγε δρόμους στους νέους.

Το θύμα του τροχαίου γεννήθηκε το 1935 στην Αθήνα από γονείς Κωνσταντινοπολίτες. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πήρε το διδακτορικό της το 1961 από τη Βόννη, με θέμα: «Αττική πολύχρωμη κεραμική από τα τέλη του 5ου και από τον 4ο αιώνα π.Χ. με ανάγλυφες παραστάσεις». Το 1965 μπήκε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία και υπηρέτησε στα Δωδεκάνησα και στις Κυκλάδες, φτάνοντας μέχρι τον βαθμό τού εφόρου.

Διετέλεσε διευθύντρια Αρχαιοτήτων (1980-1982 και 1990-1991), έφορος Αγγείων (1982) και στη συνέχεια διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (1997-1999). Η μεγάλη αγάπη της, όμως, υπήρξε η Λίνδος, στα αναστηλωτικά έργα της οποίας (ως πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής Λίνδου) έδωσε τα πιο δημιουργικά χρόνια της ζωής της.

Η Ηώ Ζερβουδάκη, από τη συνταξιοδότησή της και μετά επίτιμη διευθύντρια αρχαιοτήτων, υπήρξε άνθρωπος ακέραιος, αυστηρός και τρυφερός μαζί, στάθηκε «φύλακας άγγελος» των αρχαίων. Όσοι τη γνωρίσαμε από την πολύχρονη θητεία της στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, ξέραμε πως η αλήθεια ήταν πολύ κοντά στις δικές της θέσεις, γιατί υπερασπιζόταν πάντα την υπεραξία τού δημόσιου αγαθού που λέγεται «πολιτιστική κληρονομιά». Η στάση αυτή ασφαλώς δεν άρεσε στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Ωστόσο, η ακεραιότητά της δεν μπορούσε παρά να εμπνέει σεβασμό και εκτίμηση.

ΥΓ: Ο πεζόδρομος της Τοσίτσα βρίσκεται ανάμεσα σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα (Πολυτεχνείο) και σε δύο μουσεία (ΕΑΜ και Επιγραφικό). Περαστικοί, κάτοικοι και φοιτητές αντιμετωπίζουν καθημερινά πρόβλημα διέλευσης από τους χρήστες ναρκωτικών, που παίρνουν τη δόση τους δημοσίως. Ο άδικος χαμός της Ηώς Ζερβουδάκη ας ευχηθούμε να κινητοποιήσει έστω και εκ των υστέρων την Αστυνομία, που κωφεύει στις εκκλήσεις των διευθυντών των μουσείων για προστασία του κοινού.


(ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 29/04/2008)

29 April 2008

Τα πάθη και η ανάσταση του Άδωνη

(Μ. Τιβέριος, BHMA 27/4/2008)

Δεν ήταν εύκολο το θέμα της σημερινής επιφυλλίδας να απαγκιστρωθεί από το εορταστικό πνεύμα της ημέρας. Με αφορμή λοιπόν την Ανάσταση του Χριστού θα θυμηθούμε μια θεότητα του αρχαίου κόσμου, ο πρόωρος θάνατος της οποίας και η ανάστασή της γιορτάζονταν με έναν τρόπο που έχει κοινά στοιχεία με τον τρόπο που οι χριστιανοί γιορτάζουμε τα Πάθη και την Ανάσταση του δικού μας Θεού. Πρόκειται για τον Αδωνη, έναν σημιτικό θεό που έγινε δεκτός από τους Ελληνες από πολύ νωρίς, ήδη από τις αρχές του 7ου αι. π.Χ., αν όχι και παλιότερα.
Το όνομα Άδωνις στη δυτική σημιτική γλώσσα σημαίνει «Κύριέ μου», αλλά δεν σχετίζεται με κάποια συγκεκριμένη θεότητα. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός αυτός υπήρξε καρπός μιας άνομης συνεύρεσης πατέρα και κόρης, αλλά γεννήθηκε τόσο ωραίος ώστε η ίδια η Αφροδίτη, που προκάλεσε την ειδεχθή αιμομιξία, τον ερωτεύθηκε παράφορα. Για να τον έχει αποκλειστικά δικό της και ώσπου να μεγαλώσει, τον έδωσε προς φύλαξη στην Περσεφόνη, τη θεά του Κάτω Κόσμου.

Γρήγορα όμως τον ερωτεύθηκε και η θεά αυτή και δεν ήθελε με κανένα τρόπο να τον αποχωρισθεί. Ολες οι προσπάθειες της Αφροδίτης να τον φέρει κοντά της απέτυχαν. Τέλος στη διαμάχη των δυο θεαινών έβαλε ο Δίας. Πρόσταξε ένα τρίτο του χρόνου ο Αδωνις να μένει με την Αφροδίτη, ένα άλλο τρίτο με την Περσεφόνη και το τελευταίο να το περνά με εκείνη που θα επέλεγε ο ίδιος και που ήταν φυσικά η Αφροδίτη.
Προς τιμή του Άδωνη γιόρταζαν αυτή περίπου την εποχή (ή το καλοκαίρι) τα Αδώνια, με συμμετοχή αποκλειστικά γυναικών, που πενθηφορούσαν και τελούσαν «πάντα τα εις κηδείας καθιερωμένα». Πάνω σε νεκρικές κλίνες, μέσα σε σπίτια, τοποθετούσαν κέρινα ομοιώματα του Άδωνη, περιβαλλόμενα από ποικίλα άνθη, κλαδιά και καρπούς, ενώ γύρω τους έκαιγαν λιβανωτοί και άλλα αρωματικά θυμιάματα. Οι γυναίκες θρηνούσαν γοερά και κόπτονταν για τον θανόντα θεό. Επιπλέον, φύτευαν μέσα σε πήλινες γλάστρες σπόρους από γρήγορα αναπτυσσόμενα αλλά και γρήγορα μαραινόμενα φυτά, όπως μάραθρα και διάφορες πρασινάδες, τις οποίες, αφού πότιζαν, τις ανέβαζαν στις στέγες των σπιτιών.

Μια ιδέα για τις γλάστρες αυτές, που οι αρχαίοι τις αποκαλούσαν «κήπους Αδώνιδος», μας δίνουν παραστάσεις αττικών αγγείων. Στη συνέχεια περιέφεραν τα ομοιώματα του θεού στους δρόμους «κοπτόμεναι» πάλι και «θρήνους ήδον» με τη συνοδεία ενός ιδιαίτερου αυλού, που αποκαλείτο γίγγρας. Πρόκειται για μικρού μήκους αυλούς, που έδιναν έναν οξύ, διαπεραστικό, θρηνώδη και πένθιμο τόνο. Μετά την περιφορά, τα είδωλα μαζί με τους «κήπους του Αδώνιδος», που στο μεταξύ είχαν αρχίσει να φυτρώνουν, ρίχνονταν σε κάποια πηγή ή σε ένα ποτάμι. Την επόμενη μέρα γιόρταζαν «εν χαρά» την ανάσταση του θεού.

Αν και είναι παρακινδυνευμένο να διατυπώνονται γενικεύσεις βασισμένες σε εξωτερικές ομοιότητες που παρουσιάζουν θεότητες διαφορετικών πολιτισμών και διαφορετικών χρονικών περιόδων, ο ελληνικός Αδωνις, όπως και ο σημιτικός, φαίνεται ότι αποτελεί προσωποποίηση του μυστηρίου της βλάστησης. Η γιορτή του θα πρέπει να προέκυψε από τη στιγμή που οι άνθρωποι, παρατηρώντας τις ετήσιες μεταβολές της φύσης, θεώρησαν ότι αυτές οφείλονται σε μια συνεχή διαμάχη ανάμεσα σε δυνάμεις που αντιπροσώπευαν τη γονιμότητα και τη φθορά. Πίστεψαν λοιπόν ότι, εκτελώντας κάποιες μαγικές τελετουργίες, μπορούν να βοηθήσουν τις θεότητες της ζωής στον αγώνα τους ενάντια στις θεότητες του θανάτου.

Οι «κήποι του Αδώνιδος» με τους γρήγορα αναπτυσσόμενους αλλά και γρήγορα μαραινόμενους σπόρους, όπως και η ρίψη τόσο του ομοιώματος του θεού όσο και των «κήπων» του μέσα σε νερό, αποτελούν τελετουργίες μιας μορφής συμπαθητικής μαγείας. Απέβλεπαν στην ετήσια αναζωογόνηση της γης με τη βοήθεια και του απαραίτητου νερού. Ο ίδιος ο Αδωνις ενσάρκωνε το πνεύμα της βλάστησης και ο ετήσιος θάνατος και η επάνοδός του στη ζωή αντιπροσώπευαν τον μαρασμό της φύσης κατά τον χειμώνα και την επερχόμενη αναγέννησή της κατά την άνοιξη.

Ωστόσο η διατήρηση της γιορτής των Αδωνίων στον ελληνικό χώρο πιθανόν να μην οφείλεται μόνο στους παραπάνω λόγους. Θυμίζουμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πολλές γιορτές που απέβλεπαν στην ευφορία της γης και την ευγονία. Έτσι διατυπώθηκε η άποψη ότι ίσως η γιορτή αυτή κέρδισε μια θέση στην ανδροκρατούμενη ελληνική κοινωνία επειδή έδινε στις γυναίκες τη δυνατότητα, όπως και ορισμένες άλλες γυναικοκρατούμενες γιορτές, να αποδεσμεύονται έστω και για λίγο από την ασφυκτική ανδρική χειραγώγηση.

Υπενθυμίζω ότι πριν από 35 και πλέον χρόνια o Wolfgang Helck υποστήριξε ότι η ιστορία του Αδωνη πρέπει να αποτελεί κατάλοιπο μιας παλιάς γυναικοκρατούμενης κοινωνίας της Ανατολής, όπως των Αμαζόνων της ελληνικής μυθολογίας. Στην κοινωνία αυτή οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν νεαρούς αρσενικούς μόνο και μόνο για την ευχαρίστηση και τη γονιμοποίησή τους και στη συνέχεια τους σκότωναν! Τολμηρή άποψη που ωστόσο δεν μπορεί να επαληθευθεί.

Ο κ. Μιχάλης Α. Τιβέριος είναι καθηγητής Κλασικής
Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης.

Ο πίνακας του Τισιανού παριστάνει την
Αφροδίτη και τον Άδωνη, ~1555

28 April 2008

27 April 2008

Απατεώνας συγγραφέας

Δεν «πάτησε» ποτέ σε περιοχές που περιέγραψε στο Lonely Planet



(AFP, REUTERS, καθημερινή, 15/4/2008)

Υπερασπίστηκε κατηγορηματικά την ορθότητα και αξιοπιστία των στοιχείων που δημοσιεύονται στους ταξιδιωτικούς οδηγούς της η Lonely Planet, καθώς τουλάχιστον ένας από τους συγγραφείς - περιηγητές της εταιρείας δήλωσε ότι ουδέποτε επισκέφθηκε τα μέρη στα οποία αναφερόταν, μεγάλα τμήματα ήταν προϊόν λογοκλοπής, ενώ δεν δίστασε να δεχθεί «δωράκια».

Όπως αναφέρουν δημοσιεύματα των Herald Sun και Sunday Τelegraph της Αυστραλίας, ο Τόμας Κόνσταμ δήλωσε ότι επινόησε εκ του μηδενός ολόκληρα κομμάτια των οδηγών που υπογράφει, υπέκλεψε πληροφορίες από άλλες ανάλογες εκδόσεις, ενώ δεχόταν «δωρεάν παροχές» παρά τη ρητή απαγόρευση από την εκδότρια εταιρεία. Bέβαια, ο ίδιος υποστηρίζει ότι τα σχετικά σχόλιά του προς τα δύο αυστραλιανά φύλλα παραποιήθηκαν.

Ειδικότερα, οι δύο εφημερίδες αναφέρουν ότι ο συγγραφέας υποστήριξε πως εργάστηκε για τουλάχιστον 12 ταξιδιωτικούς οδηγούς, μεταξύ των οποίων αυτοί για τη Βραζιλία, την Κολομβία, την Καραϊβική, τη Νότια Αμερική, τη Βενεζουέλα και τη Χιλή.

Επίσης φέρεται να παραδέχθηκε ότι δέχεται να ταξιδεύει εξόδοις άλλων φορέων, κάτι που απαγορεύεται ρητώς από τις πολιτικές της Lonely Planet. Αντιδρώντας άμεσα, ο εκδοτικός όμιλος Piers Pickard ανακοίνωσε ότι έλεγξε τρεις από τους οδηγούς χωρίς, ωστόσο, να διαπιστώσει οτιδήποτε που να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ο κ. Κόνστραμ, χθες, δήλωσε στο πρακτορείο Associated Press ότι, αν και κατά καιρούς δεχόταν εκπτώσεις στα ξενοδοχεία ή δωρεάν γεύματα, «αυτό ουδέποτε αποτέλεσε αφορμή για να γράψω θετικά σχόλια».

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, ο κ. Κόνστραμ ομολόγησε ότι δεν «πάτησε το πόδι του» σε μία τουλάχιστον από τις χώρες γιά τις οποίες έγραψε. «Δεν με πλήρωσαν αρκετά για να πάω στην Κολομβία. Ετσι έγραψα τον οδηγό από το Σαν Φρανσίσκο χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες που μου έδωσε μια φίλη, ασκουμένη στο προξενείο της Κολομβίας». Ο ίδιος βέβαια σήμερα υποστηρίζει ότι έγραψε μόνο για την ιστορία της χώρας και έτσι δεν υπήρχε ανάγκη να ταξιδέψει εκεί.


25 April 2008

Άγνοια της Ιστορίας

Μια φορά και έναν καιρό...



του Umberto Εco

Στις αρχές Μαρτίου διάβασα ένα σύντομο άρθρο σχετικά με μια δημοσκόπηση που διενεργήθηκε στη Βρετανία, η οποία κατεδείκνυε ότι το ένα τέταρτο των Άγγλων θεωρεί πως ο Γουίνστον Τσόρτσιλ είναι ένα φανταστικό πρόσωπο, όπως επίσης ο Μαχάτμα Γκάντι και ο Τσαρλς Ντίκενς. Από την άλλη πλευρά, πολλοί από τους ερωτηθέντες- δεν διευκρινιζόταν πόσοι- δήλωσαν ότι ο Σέρλοκ Χολμς, ο Ρομπέν των Δασών και η Εleanor Rigby (τίτλος τραγουδιού των Μπιτλς) ήταν όλοι τους αληθινά πρόσωπα.

Η πρώτη μου αντίδραση ήταν να μην το πάρω κατάκαρδα. Δεν εκπλήσσομαι που πολλοί πιστεύουν ότι ο Χολμς και ο Ρομπέν υπήρξαν στην πραγματικότητα. Εξάλλου έχει στηθεί μια ολόκληρη «επιχείρηση Χολμς» και ο κόσμος μπορεί να επισκεφθεί το διαμέρισμα στην Μπέικερ Στριτ, όπου υποτίθεται ότι έζησε ο φανταστικός ντετέκτιβ.

Παράλληλα ο άνθρωπος πάνω στον οποίον βασίστηκε ο θρύλος του Ρομπέν των Δασών υπήρξε πραγματικά, αν και σήμερα ίσως φαίνεται εξωπραγματικό κατά τη φεουδαρχική εποχή να κλέβουν από τους πλούσιους για να δώσουν στους φτωχούς, καθώς στη σύγχρονη οικονομία γίνεται ακριβώς το αντίθετο.

Από την άλλη πλευρά, εγώ προσωπικά όταν ήμουν παιδί πίστευα ότι ο Μπάφαλο Μπιλ ήταν ένας φανταστικός ήρωας, ώσπου ο πατέρας μου μού εξήγησε ότι όχι μόνο υπήρξε στην πραγματικότητα αυτός ο υπέροχος καουμπόι, αλλά ότι ο ίδιος τον είχε δει επάνω στη σκηνή, όταν ο θίασός του έκανε περιοδεία στην πόλη μας. Από τη θρυλική Άγρια Δύση στις επαρχίες του Πιεμόντε στην Ιταλία.

Η εικόνα για το παρελθόν, ακόμη και το πρόσφατο, παραμένει πολύ θολή. Το καταλαβαίνουμε όταν ρωτάμε νέους ανθρώπους. Εδώ στην Ιταλία, έχω διαβάσει για διαγωνίσματα από τα οποία φαίνεται ότι ορισμένοι φοιτητές πιστεύουν πως ο πρώην πρωθυπουργός Άλντο Μόρο (ο οποίος δολοφονήθηκε το 1978) ήταν μέλος των Ερυθρών Ταξιαρχιών (της τρομοκρατικής οργάνωσης που τον σκότωσε) και ότι ο Αλτσίντε ντε Γκάσπερι, πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας καθώς και ένας από τους «πατέρες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ήταν στέλεχος των φασιστών. Είναι πιθανό να σκεφτεί κάποιος ότι έχει περάσει πολύς καιρός από τότε: Γιατί ένας 18χρονος θα πρέπει να γνωρίζει ποιος βρισκόταν στην εξουσία 50 χρόνια προτού γεννηθεί;

Προσωπικά- ίσως επειδή τα σχολεία κατά την περίοδο του φασισμού στην Ιταλία μας έβαζαν τέτοιες πληροφορίες στο κεφάλι γνώριζα σε ηλικία 10 ετών ότι ο πρωθυπουργός στα χρόνια της Πορείας προς τη Ρώμη, η οποία έφερε στην εξουσία τον Μπενίτο Μουσολίνι 20 χρόνια νωρίτερα, ήταν ο Λουίτζι Φάκτα. Στα 18 μου γνώριζα για τους ιταλούς πολιτικούς, όπως ο Ουρμπάνο Ρατάτσι και ο Φραντσέσκο Κρίσπι. Και όλοι αυτοί ανήκαν στον προηγούμενο αιώνα.

Το θέμα είναι ότι η σχέση μας με το παρελθόν έχει αλλάξει. Υπήρχε μια εποχή που μας ενδιέφερε πολύ το παρελθόν, διότι οι πληροφορίες για το τότε παρόν ήταν μάλλον ελάχιστες- οι παλιές εφημερίδες έλεγαν ό,τι είχαν να πουν μέσα σε οκτώ μόνο σελίδες. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, σύγχρονο φαινόμενο, μας τροφοδοτούν με μια τεράστια ποσότητα πληροφοριών για το παρόν και αν «σερφάρω» στο Διαδίκτυο μπορώ να μάθω για εκατομμύρια πράγματα που συμβαίνουν στον κόσμο σήμερα.

Το παρελθόν για το οποίο μας μιλούν τα μέσα ενημέρωσης μέσω του Χόλιγουντ και άλλων βιομηχανιών- ιστορίες για τους ρωμαίους αυτοκράτορες, τον Άγγλο βασιλιά της μεσαιωνικής εποχής Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο και για τις μάχες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου- μας αποκαλύπτεται μαζί με τη ροή των πληροφοριών για το παρόν, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται κανείς να συλλάβει τη χρονική απόσταση μεταξύ του Σπάρτακου και του Ριχάρδου Α΄. Η διαφορά μεταξύ του φανταστικού και του πραγματικού μπερδεύεται ή τουλάχιστον χάνει την ουσία της. Γιατί πρέπει ένα παιδί που βλέπει μια ταινία στην τηλεόραση να πιστεύει ότι ο Σπάρτακος υπήρξε στην πραγματικότητα, ενώ ο Βινίσιος του «Quo Vadis» όχι; Ή ότι ο Ιβάν ο Τρομερός ήταν αληθινό πρόσωπο, ενώ ο τυραννικός αυτοκράτορας Μινγκ του πλανήτη Μόνγκο όχι, από τη στιγμή που οι δυο τους μοιάζουν πολύ μεταξύ τους;

Στον αμερικανικό πολιτισμό, αυτή η σύγχυση μεταξύ του παρόντος και του παρελθόντος αντιμετωπίζεται με επιδεικτική αδιαφορία. Είναι επίσης πιθανό να συναντήσει κανείς καθηγητές Φιλοσοφίας, οι οποίοι πιστεύουν ότι δεν έχει καμία αξία να γνωρίζουμε τι είπε ο Καρτέσιος σχετικά με τον τρόπο του σκέπτεσθαι, δεδομένου ότι αυτό που μας ενδιαφέρει σήμερα είναι τι λένε οι γνωστικές επιστήμες για το θέμα αυτό. Οι άνθρωποι αυτοί ξεχνούν όμως ότι οι γνωστικές επιστήμες έφτασαν στο σημείο που είναι σήμερα, ειδικά χάρη στον προβληματισμό που ξεκίνησε από τους φιλοσόφους του 17ου αιώνα. Εγκαταλείψαμε τη συνήθεια να χρησιμοποιούμε την εμπειρία του παρελθόντος για να κατανοήσουμε καλύτερα το παρόν.

Πολλοί πιστεύουν ότι το παλιό ρητό που λέει ότι η ιστορία είναι σοφή δασκάλα της ζωής αποτελεί μια κοινοτυπία. Δεν υπάρχει, ωστόσο, αμφιβολία ότι αν ο Χίτλερ είχε μελετήσει προσεκτικά την επιχείρηση του Ναπολέοντα στη Ρωσία, δεν θα έπεφτε στην ίδια παγίδα. Και αν ο πρόεδρος Μπους είχε μελετήσει τους βρετανικούς πολέμους στο Αφγανιστάν τον 19ο αιώνα (ή και τον πολύ πρόσφατο πόλεμο μεταξύ των Σοβιετικών και των Ταλιμπάν), θα είχε οργανώσει διαφορετικά τη στρατιωτική επιχείρηση εκεί.

Εκ πρώτης φαίνεται να υπάρχει μια άβυσσος μεταξύ του βρετανού ανόητου που πιστεύει ότι ο Τσόρτσιλ ήταν ένα φανταστικό πρόσωπο και του προέδρου Μπους, ο οποίος εισέβαλε στο Ιράκ πεπεισμένος ότι τα στρατεύματά του θα «τέλειωναν τη δουλειά» μέσα σε δύο εβδομάδες. Δεν είναι όμως έτσι. Εχουμε να κάνουμε με την ίδια θολή αντίληψη της ιστορικής διάστασης.


(©2008 Umberto Εco, BHMA, 19/4/2008)

Και τζαμπατζής ο Μπλαιρ ...

εκτός από ψεύτης και πολεμοκάπηλος!


Χωρίς εισιτήριο συνελήφθη να ταξιδεύει ο πρώην πρωθυπουργός Τόνι Μπλαιρ, στο τρένο από το Λονδίνο για το αεροδρόμιο Χίθροου. Το συγκεκριμένο εισιτήριο στοιχίζει 30 ευρώ, αλλά ο πρώην πρωθυπουργός δεν έκανε τον κόπο να περάσει από το ταμείο, πριν επιβιβαστεί στο τρένο, παρά την αναρτημένη επισήμανση προς τους επιβάτες: «Μην ανεβαίνετε αν δεν έχετε εισιτήριο». Όταν ο ελεγκτής ζήτησε από τον πρώην πρωθυπουργό το εισιτήριό του, εκείνος δεν είχε τίποτα να του επιδείξει: Ούτε εισιτήριο ούτε κάρτα πολλαπλών διαδρόμων ούτε πιστωτική. Παρ’ όλ’ αυτά, τού επέτρεψε να παραμείνει στο τρένο και να συνεχίσει τη διαδρομή και δεν δέχθηκε την προσφορά της συνοδείας του κ. Μπλαιρ να πληρώσει το εισιτήριο. Προς μεγάλη απογοήτευση των υπόλοιπων επιβατών, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν για την άνιση μεταχείριση.

Ένας σαλταδόρος του δημόσιου βίου είναι ο τύπος και επιθυμεί σφόδρα να αναλάβει την προεδρία της Ευρωπαϊκή Ένωσης για να περνάει καλά - και τίποτα άλλο! Γι' αυτό, υπογράψτε το ψήφισμα εναντίον της υποψηφιότητας του Μπλαιρ για την «Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

24 April 2008

Μια ματιά στην άβυσσο...

στους καταρράκτες του Ζαμβέζη


Οι καταρράκτες αυτοί βρίσκονται πάνω στον ποταμό Ζαμβέζη στα σύνορα μεταξύ Ζιμπάμπουε και Ζάμπιας. Διεθνώς είναι γνωστοί οι καταρράκτες με το όνομα Victoria Falls, ενώ οι ντόπιοι τους ονομάζουν "Μόζι όα Τουνία" που σημαίνει Θορυβώδης καπνός. Έτσι αντιλαμβάνονταν οι ιθαγενείς το σύννεφο σταγονιδίων που σχηματίζεται πάνω από τους θορυβώδεις καταρράκτες και φαίνεται ήδη από απόσταση 3Ο χιλιομέτρων. Το ύψος της πτώσης του νερού είναι περί τα 11Ο μέτρα και σε ορισμένα σημεία είναι δυνατόν, αν και πολύ επικίνδυνο, να προσεγγίσουν οι περίεργοι και, στηριζόμενοι στην προεξοχή ενός βράχου, να κοιτάξουν κάτω στην άβυσσο...

(click)

:


:

Η «φωνή» του πλανήτη Κρόνου

...
Τα ραδιοκύματα που φτάνουν στη Γη από τον πλανήτη Κρόνο ακούγονται σαν απειλητικό σφύριγμα του ανέμου (). Όπως όλοι οι πλανήτες του ηλιακού συστήματος, εκπέμπει και ο Κρόνος ραδιοκύματα, τα οποία κατέγραψε ο δορυφόρος Cassini, όταν πέρναγε το έτος 2002 πολύ κοντά σ' αυτό τον πλανήτη με τα δακτυλίδια. Βέβαια, το φάσμα εκπομπής αυτής της ακτινοβολίας βρίσκεται πολύ πέρα από τις ακουστικές συχνότητες. Γι’ αυτό έγινε επεξεργασία των ηλεκτρικών σημάτων κι έτσι προέκυψαν σήματα στην περιοχή των ακουστικών συχνοτήτων (20Hz<f<20kHz).

Μια υπόθεση για τη δημιουργία αυτής της ακτινοβολίας συσχετίζει την καθοδική πορεία φορτισμένων σωματιδίων του «ηλιακού ανέμου» κατά μήκος των δυναμικών γραμμών του μαγνητικού πεδίου και την πρόσκρουσή τους στην ατμόσφαιρα του Κρόνου. Δηλαδή ένα ανάλογο φαινόμενο με το βόρειο σέλας στη Γη.

Ο μουσικός Jeff Oster εντυπωσιάστηκε από αυτούς τους ήχους και δημιούργησε ένα μουσικό κομμάτι με τίτλο «Saturn Calling».

23 April 2008

«Κι α σου μιλώ με παραμύθια»...

(του Παντελή Μπουκάλα, Καθημερινή, 15/4/2008)

Μας αρέσουν οι μύθοι, στην προσωπική μας ζωή αλλά και στον κοινό μας βίο, τον εθνικό. Μας αρέσει να αρπαζόμαστε από μύθους, στην αφήγηση των οποίων είμαστε οι πρωταγωνιστές, σαν ιδανικοί ήρωες ή σαν στόχος ιταμών συνωμοτών, η εικαζόμενη σκοτεινή δράση των οποίων εις βάρος μας υποτίθεται ότι αποδεικνύει αναμφίλεκτα την αξία και τη μοναδικότητά μας. Μας αρέσει, λόγου χάρη, να πιστεύουμε, και να το διαδίδουμε από περιοδικά, εφημερίδες, κανάλια και Διαδίκτυο, ότι η ελληνική για μία και μόνη ψήφο δεν επελέγη ως επίσημη γλώσσα των νεοσύστατων Ηνωμένων Πολιτειών το 1776· το ότι ποτέ δεν έγινε τέτοια ψηφοφορία, δεν εμποδίζει την εθνογλωσσική μας φαντασίωση να μακροημερεύει.

Μας αρέσει να γράφουμε και να λέμε ότι η ελληνική γλώσσα διαθέτει έξι εκατομμύρια λέξεις και ότι κοτζάμ Μπιλ Γκέιτς πρόσταξε τους επιτελείς του να μάθουν αρχαιοελληνικά, διότι λέει άνευ αρχαίων (που «είναι η μόνη νοηματική και μαθηματική γλώσσα»), οι υπολογιστές είναι απλώς κάτι παραπάνω από γραφομηχανή· ούτε ο Γκέιτς έχει δώσει τέτοια διαταγή ούτε τα έξι εκατομμύρια έχουν περισσότερη αλήθεια από όσα ιστορούσε κάθε βράδυ η Χαλιμά, αυτό όμως δεν σημαίνει τίποτε για τους αποφασισμένους.

Μα μήπως αποσύρθηκε από το προσκήνιο ο μύθος πως τάχα ο σκοτεινός συνωμότης Χένρι Κίσινγκερ δήλωσε μια φορά κι έναν καιρό τα εξής: «Ο ελληνικός λαός είναι ατίθασος και γι' αυτό πρέπει να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτιστικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετιστεί. Εννοώ δηλαδή τη θρησκεία, τα πνευματικά και ιστορικά του αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητά του να αναπτυχθεί και να διακριθεί, να επικρατήσει, για να μη μας παρενοχλεί στα Βαλκάνια, να μη μας απασχολεί στην Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή, σε όλη αυτή τη νευραλγική περιοχή, μεγάλης στρατηγικής σημασίας για μας, για την πολιτική των ΗΠΑ».

Πάνε χρόνια τώρα που αποδείχθηκε (και με σχετική διάψευση του Κίσινγκερ και επειδή οι πρώτοι εισαγωγείς της «δήλωσης», το περιοδικό «Νέμεσις» της κ. Λιάνας Κανέλλη, δεν κατάφεραν ποτέ να υποδείξουν πού την εντόπισαν) ότι η όλη υπόθεση δεν έχει ίχνος αλήθειας. Κι όμως, αμετάπειστοι ορισμένοι δημοσιογράφοι, πολιτικοί και πανεπιστημιακοί, συνεχίζουν, φενακίζοντες και φενακιζόμενοι, να στηρίζουν τον ελληνοκεντρισμό τους στη βακτηρία του ψεύδους. Τελευταίος αναπαραγωγός του μύθου, και σε σχεδόν πανεθνικό ακροατήριο πια, ο Λάκης Λαζόπουλος, στο «Τσαντίρι» της περασμένης εβδομάδας. Επικυρωμένος τώρα από τη δημοτικότητα του Λαζόπουλου, ο μύθος θα αντέξει άλλη μια εισοσαετία.

Πώς το 'λεγε ο Σεφέρης στον «Τελευταίο σταθμό» του;
«Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
είναι γιατί τ' ακούς γλυκότερα».
Κάπως έτσι.


.

22 April 2008

Το ταμπού της κλωνοποίησης

(του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 13/4/2008)

Ποιος θυμάται τη Λούις Μπράουν; Ποιος θυμάται τους θρήνους και φόβους που διατυπώθηκαν το 1978 όταν γεννήθηκε το πρώτο «παιδί του σωλήνα» (όπως είχε ονομαστεί τότε από τα ΜΜΕ) ή το πρώτο «παιδί από τεχνητή γονιμοποίηση», όπως λέμε σήμερα; Σήμερα η Λούις Μπράουν είναι ένα από τα χιλιάδες παιδιά που γεννήθηκαν in vitro, μια τριαντατριάχρονη με τα προβλήματα και τις χαρές που έχουν όλες οι γυναίκες στην ηλικία της. Αν βρεθεί σε μπαρ κανείς δεν θα τη θυμηθεί. Δεν είναι σε τίποτε ξεχωριστή από τους άλλους ανθρώπους.

Ποιος θυμάται την «Ντόλι»; Ποιος θυμάται τους θρήνους και τα σενάρια καταστροφής που γράφτηκαν μόλις οι δύο Σκωτσέζοι επιστήμονες αποκάλυψαν στον κόσμο ότι κλωνοποίησαν το πρώτο θηλαστικό; Δώδεκα χρόνια μετά οι ειδήσεις για τον κλωνισμό και άλλων θηλαστικών περνούν στα ψιλά των εφημερίδων. Η βιοτεχνολογία γίνεται ειδησεογραφική ρουτίνα.

Είναι σίγουρο ότι η επόμενη μιντιακή έκρηξη θα γίνει μόλις κάποιος ανακοινώσει ότι κλωνοποίησε άνθρωπο. Για τον Ρόναλντ Γκριν, καθηγητή βιοηθικής στο πανεπιστήμιο του Ντάρμουθ, η ημέρα αυτή δεν είναι μακριά. Η τεχνολογική εξέλιξη είναι ταχύτατη και σίγουρα κάποιοι ετοιμάζονται να διαβούν τον Ρουβίκωνα. Για τον ίδιο βέβαια θα ήταν πιο επιθυμητό να γίνει αυτή η έρευνα ανοιχτά: κάπου στις HΠA, στον Kαναδά, στην Eυρώπη ή στην Iαπωνία, όπου υπάρχουν κρατικές υπηρεσίες που επιβλέπουν προσεκτικά τις επιπτώσεις των πειραμάτων. Οι νομικές απαγορεύσεις όμως κάνουν πιο πιθανή τη λιγότερο επιθυμητή εκδοχή: να γίνει αυτή η έρευνα λαθραία σε κάποιο απομακρυσμένο εργαστήριο offshore όπου ένα απελπισμένο για να αποκτήσει παιδί ζευγάρι θα εναποθέσει τις ελπίδες του στα χέρια κάποιου ερευνητή που θα επιζητεί τη δόξα και την άμεση αναγνώριση.

[...]

Κάθε πολιτισμός κατατρύχεται από τον «μύθο του Προμηθέα». Πολύ περισσότερο ο δυτικός. Ο διευθυντής της επιστημονικής επιθεώρησης «Σκέπτικ», Μάικλ Σέρμερ δεν πολεμά μόνο την ψευδοεπιστήμη και τις μεταφυσικές αντιλήψεις. Εξεγείρεται ενάντια σε απαγορεύσεις που φρενάρουν την επιστημονική πρόοδο. «Oι τεχνοφοβικοί», έγραφε παλιότερα, «που αντιστέκονται σε κάθε είδους περιπέτεια στην απαγορευμένη γνώση, παρουσιάζουν το μέλλον ως μια επιστημονική κόλαση όπου όρνια θα κατατρώγουν τα σωθικά μας στην αιωνιότητα. Aς το σκεφθούμε για μια στιγμή.

H μαζική υστερία και ο ηθικός πανικός που συνοδεύει τον κλωνισμό, δεν είναι τίποτε περισσότερο από την κοινή στην ιστορία απόρριψη όλων των νέων τεχνολογιών, συνοδευόμενη με επιπλέον άγχος που παράγεται όταν οι ιατρικές πρόοδοι πετούν πολύ κοντά στον Ηλιο της Θρησκείας. «Mόνο ο Θεός μπορεί να το κάνει αυτό», λένε οι θρησκευτικοί Λουδίτες. «Mόνο η Φύση μπορεί να το κάνει αυτό», λένε οι κοσμικοί Λουδίτες.

Στην πραγματικότητα όμως η φύση ήδη κλωνοποιεί ανθρώπους. Aποκαλούνται δίδυμοι. Γιατί οι ηθικολόγοι δεν ζητούν τη νομοθετική απαγόρευση της τεκνοποίησης δίδυμων; Γιατί γίνεται φυσικά και σύμφωνα με τον Nόμο του Λουδιτισμού: «Mόνο ο Θεός/η φύση μπορεί να το κάνει αυτό.»

Aνοησίες! Oι περισσότεροι από μας είμαστε ζωντανοί επειδή προόδευσε η ιατρική και οι πρακτικές προσωπικής υγιεινής διπλασίασαν τον μέσο όρο ζωής τον τελευταίο αιώνα.

Tι θεϊκό ή φυσικό έχει η μεταμόσχευση καρδιάς ή πνευμόνων, το τριπλό μπαϊπάς, και οι τεχνολογίες που βοηθούν τη γέννηση; Aπολύτως τίποτε! Kι όμως. Aποδεχόμαστε με χαρά αυτές τις προόδους γιατί τις συνηθίσαμε και –ακόμη πιο σημαντικό– ευεργετηθήκαμε από αυτές.» (πλήρες κείμενο >>>)

21 April 2008

21η Απριλίου και τα έργα της...

Απριλιανή βία και απάτη


Η δικτατορία άρχισε με την αναίσχυντη απάτη για να προχωρήσει στην ωμότερη τυραννία ­ όπως ομολογούν οι ίδιοι οι πρωτεργάτες της


του ΜΑΡΙΟΥ ΠΛΩΡΙΤΗ, 2001


Πόσοι θυμήθηκαν πως, τις προάλλες, έκλεισαν 34 χρόνια από το χουντικό πραξικόπημα της 21.4.1967; Ελάχιστοι, φοβάμαι ­ εκτός από κάποιες φευγαλέες αναφορές στις εφημερίδες και στα άλλα ΜΜΕ. Κι όμως, πιστεύω πως δεν φτάνει να τιμούμε και να γιορτάζουμε τις ηρωικές ώρες του τόπου (1821, 1940, Αντίσταση) αλλά πρέπει και να αποτιμούμε τις μελανότατες σελίδες του, που σταμάτησαν την Ιστορία, μόλυναν τα επιτεύγματα γενεών, διασύρανε τη χώρα και μετατρέψανε τον λαό μας σε υποζύγιο μερικών κτηνωδών αρχολάγνων. Όσο οι πρώτες μπορούν να μας φρονηματίζουν, τόσο οι δεύτερες πρέπει να μας «φρονιμεύουν», για ν' αποφεύγουμε τις παγίδες που στήνουν οι λαθροκυνηγοί της Ιστορίας. 


Εκείνο, που προπάντων οφείλουν να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι είναι πώς ένας ολόκληρος λαός μπορεί, εν μια νυκτί, να υποδουλωθεί και να εξευτελισθεί από την απάτη και τη βία μιας δράκας «εθνοσωτήρων». 

Γιατί το μέγα όπλο των απριλιανών διαρρηκτών δεν ήταν τόσο τα τανκς και οι ξιφολόγχες, όσο τα πελώρια ψεύδη που επινόησαν για να δικαιολογήσουν και ν' αγιοποιήσουν το προδοτικό εγχείρημά τους. 

Για να «τιμήσουμε», λοιπόν, την επέτειο του αίσχους, ας θυμηθούμε μερικά από τα βασικά «εθνικά» επιχειρήματά τους ­ και, κυρίως, την παταγώδη διάψευσή τους, όχι από τους αντιπάλους τους, αλλά απ' αυτούς τους ίδιους τους Μωυσήδες του έθνους. 

Όταν τελείωνε η δίκη των «πρωταιτίων» στον Κορυδαλλό, ο αρχηγός και προφήτης τους Γ. Παπαδόπουλος έστειλε urbi et orbi ένα κείμενο, όπου «εξέθετε συνοπτικώς» τα «του μεγάλου ιστορικού εγχειρήματός» του, τις «πατριωτικές αιτίες» που το υπαγόρευσαν και τους επτάχρονους άθλους του. Από το μεγαλειώδες αυτό κείμενο θα κορφολογήσουμε ολίγα τινά για το «πνεύμα» και τις πράξεις της «Επανάστασης» ­ αντιπαραθέτοντας τις αναιρέσεις του από τον ίδιο τον μεγαλόπνευστο συντάκτη του και τους συνενόχους του. 

Α) Οι λόγοι που επέβαλαν στις πατριωτικές ψυχές των απριλιανών συμμοριτών το πραξικόπημα και τη συνακόλουθη δικτατορία, ήταν ­ έγραφε ο Παπαδόπουλος ­ η «διαφθορά του κοινοβουλευτισμού» και ο επικρεμάμενος «κομμουνιστικός κίνδυνος».
 
Όμως, ο αρχιπροπαγανδιστής του «καθεστώτος» Γ. Γεωργαλάς, σε υπόμνημά του της 16.8.1968, έψεγε την «Επανάσταση» ότι «δεν προεκόμισε αποδείξεις» γι' αυτή τη διαφθορά και, έτσι, «δεν εδικαιολόγησεν εξ αυτής της πλευράς την έλευσίν της», ήγουν την αρπαγή της εξουσίας. 

Το πιο αποστομωτικό, όμως, το είχε πει ο ίδιος ο αρχισυνωμότης, απευθυνόμενος προς τους... Ευρωπαίους (16.12.1969): «Το μίασμα του κομμουνισμού έχει παύσει να αποτελεί κίνδυνον δια τον ελεύθερον κόσμον». Και ακόμα καλύτερα, σε συνέντευξη στη «Sunday Telegraph» της 2.8.1970: «Στα χρόνια πριν από την κατάληψη της εξουσίας (από τη χούντα) η δημοκρατία στην Ελλάδα δεν εκινδύνευε ν' ανατραπεί από την άμεση δράση του κομμουνισμού»! Και ο «Γκαίμπελς» της χούντας Γεωργαλάς, στο παραπάνω υπόμνημα: «Η απειλή επικειμένης ενόπλου συρράξεως (με τους κομμουνιστές) και ανύπαρκτος ήτο και ουδόλως απεδείχθη... Ούτω το προβληθέν ως δήθεν κύριον αίτιον της Επαναστάσεως κατέρευσεν από ανυπαρξίαν στοιχείων»...
 
Β) «Η Επανάστασις εγκατεστάθη δια της ομογνώμου αποφάσεως των Ενόπλων Δυνάμεων»,«Ουδείς μας εγνώριζε, ουδένα εγνωρίζαμεν», ουδείς εγνώριζε τι αντιμετωπίζαμεν». Πώς, τώρα οι 10.000 αξιωματικοί των Ε.Δ. είχαν «αποφασίσει ομόθυμα» το πραξικόπημα, αλλά ταυτόχρονα οι ηγέτες του ήταν άγνωστοι στους πάντες, είναι ένα μυστήριο που μόνο η χουντική σχιζοφρένεια γνωρίζει τη λύση του... έγραφε ο Παπαδόπουλος. Και όμως, λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα, στις 27.4.67, ερέκαζε καμαρώνοντας: 

Γ) «Ουδέποτε άλλοτε εις την ιστορίαν της Ελλάδος καθεστωτική ή πολιτική μεταβολή έγινε δεκτή με μεγαλύτερον και αυθορμητότερον ενθουσιασμόν», συνέχιζε ο Γ.Π. Και ακριβώς για να συγκρατήσει τον ακράτητο παλλαϊκό ενθουσιασμό, επέβαλε τον εφτάχρονο στρατιωτικό νόμο, έστησε δεκάδες στρατοδικεία που απαγγείλανε 4.500 καταδίκες, φυλάκισε, εκτόπισε, βασάνισε χιλιάδες χιλιάδων «ενθουσιώδεις» πολίτες... 
 
Και ιδού αδιάψευστος μάρτυρας της λαϊκής λατρείας: «Ο ελληνικός λαός έχει αηδιάσει την Επανάστασιν... Δεν τους θέλει ο λαός... Η Επανάστασις στηρίζεται σε 20-30 αξιωματικούς», έγραφε ο Παττακός σε υπόμνημά του προς τον «αδελφόν» Παπαδόπουλο (7.8.1968). 

Δ) Οσο για τους σκοπούς του ιστορικού εγχειρήματος, ο γεννήτωρ του έγραφε τα σπαρακτικά τούτα: «Απεβλέψαμεν την εγκαθίδρυσιν μιας νέας και υγιούς δημοκρατίας... να ιδρύσωμεν κράτος δικαίου, ισχύος και ελευθερίας».
 
Κάπως αλλιώς, όμως, τα έβλεπαν οι συνεργοί του: «Υπάρχει ανηθικότης, αδικία και νεποτισμός... Η "χούντα" (sic) καλοπερνά, κλέβει, φιλοξενείται», θρηνούσε ο «άγιος» Παττακός στο παραπάνω υπόμνημα... «Ευτελής ποιότης και κακοσμία μεθόδων, αι οποίαι προσιδιάζουν μόνον εις φασιστικά καθεστώτα», δήλωνε ο άλλος «αδελφός», ο Μακαρέζος, τον Νοέμβριο του 1973. Κι ένα ακόμα πρωτοπαλίκαρο, ο Σταματελόπουλος, κατηγορούσε, τον ίδιο καιρό, τους «συναδέλφους» του για την «συσσωρευθείσα υπό της τυραννίας κόπρον του Αυγείου»...
 

Ε) «Απεβλέψαμεν εις την αναμόρφωσιν της πολιτικής ζωής», λέει ο Γ.Π. Και την αναμόρφωση αυτή την επωμίσθηκαν οι βασανιστές της ΕΣΑ μ' επικεφαλής τον Ιωαννίδη, τον πρωτεργάτη της κυπριακής τραγωδίας, και οι σαλταδόροι του «καθεστώτος», που κατηγορήθηκαν για σωρό καταχρήσεις, υπεξαιρέσεις, απάτες, πλαστογραφίες και αλυσίδα άλλων ευγενών επιδόσεων... 

Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολύ ακόμα. Αλλά δεν νομίζω πως χρειάζονται κι άλλες μαρτυρίες: η απριλιανή δικτατορία ­ όπως κάθε δικτατορία ­ άρχισε με την αναίσχυντη απάτη, για να προχωρήσει αμέσως στην ωμότερη τυραννία. Είναι χαρακτηριστικό πως η πρώτη πράξη της ήταν μια χυδαία πλαστογραφία: το διάταγμα της 21.4.67, που επέβαλε τον στρατιωτικό νόμο, φερόταν υπογραμμένο από τον τότε πρωθυπουργό, ενώ ο Π. Κανελλόπουλος είχε ήδη συλληφθεί από τους σμπίρους της χούντας! Κι έτσι συνέχισε ως το τέλος. 

Γι' αυτό είπα πως τέτοιου είδους «επέτειοι» δεν πρέπει να λησμονιούνται, αλλά αντίθετα να μνημονεύονται, για να μας θυμίζουν πως η επαγρύπνηση και η γνώση των πραγματικών κινδύνων είναι οι ασφαλιστικές δικλίδες για να φράζονται οι δρόμοι στους εθνοκάπηλους, πατριδοκάπηλους, θρησκειοκάπηλους ­ που δεν μπορούν να επιπλεύσουν παρά μόνο εκμεταλλευόμενοι την ευπιστία, την άγνοια, την αδράνεια, την απροθυμία αντίστασης των πολιτών...
Το ΒΗΜΑ, 29/04/2001

19 April 2008

Άλλη μια φορά υπέρ και κατά του μακαρίτη Χριστόδουλου


Από τότε που ανακοινώθηκε η ασθένεια του
μακαρίτη πρώην Αρχιεπισκόπου, απέφυγα κατά το δυνατόν να δημοσιεύσω σ' αυτό το blog σχόλια και κείμενα για το βίο και την πολιτεία του. Τώρα φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να ξεχνιώνται οι λεπτομέρειες και επανέρχονται μερικοί με επαίνους και μυθοπλασίες, άγνωστο με ποιο στόχο.

Έτσι, στην τοπική εφημερίδα της Νότιας Αττικής «Αττικός Παρατηρητής» δημοσιεύτηκαν ένας επαινετικός απολογισμός για την παρουσία και το έργο του πρώην Αρχιεπισκόπου και ταυτόχρονα μια απάντηση επ' αυτού του κειμένου από τον εκδότη της εφημερίδας. Παραθέτω εδώ και τα δύο κείμενα, την απάντηση μάλιστα στην αρχική μορφή της, μια και οι ανάγκες σελιδοποίησης συχνά επιβάλλουν περικοπές!

Kυρός ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ
Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος
Γράφει ο κ. Σ. Κ.
- τ. Δ/ντής Υπουργ. Παιδείας & Θρησκ/των -
Βαρύ το πένθος της Ορθοδοξίας μας, από τη μεγίστη απώλεια του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Κυρού ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ένθερμου υποστηρικτή των πανανθρώπινων αξιών!

Η Θλίψη Κλήρου-Λαού υπήρξε βαθύτατη, αφού στα 10 χρόνια της Ποιμαντορίας Του, κατόρθωσε να προσεγγίσει το Χριστεπώνυμο πλήθος και να φέρει όλους μας πιο κοντά στην Εκκλησία.

Αναμφισβήτητο γνώρισμά Του, ήταν το «αμέριστο ενδιαφέρον» για το πού «οδεύει η νεολαία της Χώρας μας» με το να κατορθώσει να δώσει «νέα πνοή» στις σχέσεις Κλήρου - Λαού, προκαλώντας τον Εκκλησιασμό των παιδιών μας, λέγοντας τη γνωστή πλέον σε όλους μας φράση, «ελάτε ...όπως είσθε, γιατί και εγώ σας πάω!!»

Υπήρξε ο χαμογελαστός συνομιλητής Ιεράρχης –δίχως ανθρώπινα ταμπού– συζητώντας επί παντός «επιστητού θέματος», μη φειδόμενος του πολύτιμου χρόνου Του.

Η πιο γενναία όμως απόφαση, στην «αδόκητο ταλαιπωρία» των τελευταίων στιγμών της επίγειας ζωής Του, ήταν να θέσει τον εαυτόν Του, κάτω από το νόμο του Θεού, ώστε να «καρτερεί υπομονετικά το θείο Θέλημα», ελεύθερος από κάθε πλάνη, αφού ο «θείος νόμος», είναι «ο ολοκληρωμένος νόμος!»

Ως κήρυκας της «αγάπης», έβλεπε όλους μας ως «αδελφούς» Του, πολύ πιο μπροστά, αφότου επιτελούσε το αξιόλογο έργο του Ιερωμένου, ως επιχωρίου Μητροπολίτη Δημητριάδος.

Τύχης αγαθής, ως θητεύσας επαγγελματικά στο Υπουργείο Παιδείας, είχα τη χαρά μέσω του συναδέλφου μου Ιωάννη Παρασκευαΐδη, αδελφού του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου, να γνωρίσω και τον ίδιο προσωπικά, επωφελούμενος της ευρυμαθείας Του περί τα Εκκλησιαστικά, αλλά και τις απόψεις Του, σχετικά με τις ξένες Χριστιανικές Εκκλησίες, ως ο πλέον ειδήμων, συνομιλώντας ίσος προς ίσον, αφού, εκτός των άλλων προσόντων, ομιλούσε άπταιστα ξένες γλώσσες.

Επίσης στις συναντήσεις μας, με την ιδιότητα μου, του Προέδρου Επιτροπής Σχέσεων με την Εκκλησία Διεθνούς Ανθρωπιστικής Οργάνωσης, ο Μακαριστός Αρχιεπίσκοπος εξέθετε με ενθουσιασμό στα μέλη της Επιτροπής μας, το πολλαπλό έργο δράσης της Αρχιεπισκοπής, δυστυχώς άγνωστο στο ευρύ κοινό όπως: την ενίσχυση των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, κυρίως των απόρων κρατουμένων μητέρων και ανηλίκων κοριτσιών, με τη δημιουργία της «Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης της Εκκλησίας της Ελλάδος ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ», στη στήριξη των «κακοποιημένων γυναικών και παιδιών».

Ακόμη, με πρωτοβουλία Του, ανεπτύχθηκαν δύο επί πλέον πρωτοπόρες φιλανθρωπικές δραστηριότητες, όπως το «ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΤΑΒΙΘΑ», το οποίο διανέμει συνεχώς ρουχισμό εις τους έχοντας ανάγκη, και βέβαια τη γνωστή σε ολίγους «ΚΙΒΩΤΟ», ένα όχημα που διασχίζει τις φτωχές γειτονιές και χορηγεί σιωπηρά! συσσίτια σε άστεγους και άπορους, αλλά παράλληλα με τη συνδρομή 60 εθελοντών, παραδίδει «δωρεάν πακέτα αγάπης» σε Σωφρονιστικά Καταστήματα της χώρας μας, όπως και στο «Κέντρο Παλινοστούντων Προσφύγων» στο Λαύριο.

Είναι πλείστες όσες οι «σιωπηλές προσφορές», τις οποίες καθιέρωσε ο Μακαριστός Χριστόδουλος, αφού ο Θεός του εχάρισε – όπως άλλωστε σε όλους τους ανθρώπους – τα «τρία ιδιαίτερα προνόμια», το «ζην» δηλαδή την ύπαρξή Του, το «ευ ζην», όπου εν ζωή εδίδαξε με τις πράξεις Του, και το «αεί ζην», στην άυλο ουράνια ύπαρξή Του!

Το πλήθος πιστών στην «Εξόδιο Ακολουθία» του Αρχιεπισκόπου, και η ομολογουμένως τεράστια πρωτοφανής κοσμοσυρροή λαού, με τα αισθήματα αγάπης και συγκίνησης στο σκήνωμά Του, απέδειξαν περίτρανα ότι οι «ανθρώπινες αξίες» θα ενυπάρχουν προς δόξαν Θεού!

Ευελπιστούμε, ότι και ο νέος Προκαθήμενος Αρχιεπίσκοπος ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ θα συνεχίσει το έργο του Μακαριστού Προκατόχου Του, στην «αγαστή σχέση» ΚΛΗΡΟΥ – ΛΑΟΥ. Γένοιτο!




Και η απάντηση στην εφημερίδα «Αττικός Παρατηρητής»

πρ. Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος
Μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα


Αγαπητέ κ. Σ.,
Σέβομαι απεριόριστα την εκτίμηση και τον θαυμασμό σας προς το πρόσωπο και το έργο του μακαρίτη αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου και δεν θα επέτρεπα στον εαυτό μου οποιοδήποτε σχόλιο στις απόψεις σας, εφόσον τις εκφράζατε αυτές ιδιωτικά, σε μένα προσωπικά ή σε κύκλο φίλων. Επειδή όμως θεωρήσατε απαραίτητο να δημοσιευτεί αυτό το κείμενό σας στην εφημερίδα, πιστεύω ότι ενδιαφέρεστε να τεθούν οι απόψεις σας σε δημόσιο διάλογο και ότι θα επιθυμούσατε εσείς ο ίδιος να πληροφορηθείτε τυχόν αντιρρήσεις που υπάρχουν για το πρόσωπο και το έργο του συγκεκριμένου κληρικού.

Θεωρώ απαραίτητο να σημειώσω καταρχάς ότι δεν ισχύει βέβαια το παραποιημένο ρητό «ο αποθανών δεδικαίωται», αλλά μόνο το βιβλικό απόφθεγμα στη σωστή μορφή του, «ο αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας». Αυτό σημαίνει, δηλαδή, όπως σίγουρα γνωρίζετε, ότι δεν δικαιώνεται αυτόματα κάθε αποθανών, αλλά ότι δεν έχει πια αυτός τη δυνατότητα να αμαρτήσει. Και ισχύει αυτό κατ’ εξοχήν για τον μακαρίτη πρώην Αρχιεπίσκοπο.

Κι αν ξεφεύγουμε εύκολα από την εσφαλμένη απόδοση αυτής της (αυτονόητης) φράσης του αποστόλου Παύλου, δεν φαίνεται να έχουμε ξεφύγει από τα στερεότυπα που συνόδευσαν τη ζωή και το θάνατο του πρώην Αρχιεπισκόπου. Πού το είδατε το ενδιαφέρον του μακαρίτη για τη νεολαία; Επειδή είπε κάποτε, προμελετημένα ενώπιον των τηλεοπτικών μηχανών λήψεως «σας πάω»; Να σας θυμίσω ότι λίγο μετά επετίμησε ο ίδιος κάποιον από την ίδια παρέα που έκανε χαβαλέ, όπως συνηθίζουν οι 15άρηδες, «Παιδί μου είσαι χάχας;» Δεν το πολυέδειξαν οι τηλεοράσεις, έχει καταγραφεί όμως και δείχνει ότι ήταν κατασκευασμένη η έκφραση συμπάθειας για τη νεολαία. Και, όσον αφορά την ουσία, προσωπικά δεν είδα και δεν βλέπω από τηλεοράσεως πολλούς νέους στην κυριακάτικη λειτουργία. Ηλικιωμένους ανθρώπους βλέπω να εκκλησιάζονται, όπως παλαιότερα.

Άμα θέλεις τους νέους «όπως είναι» και «τους πας», τότε πρέπει να τους δεχτείς και να υποστείς τα ελαττώματα της κάθε εποχής και να έχεις κατανόηση για τη συμπεριφορά τους, ακόμα και μέσα στο ναό. Δυστυχώς, οι ανώτεροι κληρικοί, δεν έχουν δικά τους παιδιά και δεν γνωρίζουν τη συμπεριφορά που έχουν αυτά στην καθημερινότητα του σπιτιού και στις παρέες, σε μικρή, σε μεγαλύτερη ή σε εφηβική ηλικία. Οι άγαμοι κληρικοί κρίνουν τα οικογενειακά θέματα και τους νέους με βάση τις αναμνήσεις από τη δική τους νεότητα, πριν από αρκετές δεκαετίες, γι’ αυτό εκτίθενται συχνά με εύκολες κουβέντες και οδηγίες.

Θυμάστε ποτέ, πριν από τον μακαρίτη Χριστόδουλο, να χειροκροτούν οι εκκλησιαζόμενοι εντός του ναού; Επειδή μικρός πήγαινα τακτικά στην εκκλησία (λειτουργίες, κατηχητικό, χαιρετισμοί κτλ.), θυμάμαι ότι μόνιμη επωδός ήταν ότι στο ναό δεν φωνάζουμε, δεν συζητάμε, δεν θορυβούμε, μόνο προσευχόμαστε και προσκυνάμε. Θυμάστε εσείς, επειδή έχετε και κάποια ηλικία, να χειροκροτούν μέσα στο ναό τον παπά ή τον μητροπολίτη, ακόμα και για τα πιο συγκινητικά κηρύγματά τους, ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο ξωκλήσι; Γιατί λέτε εισήγαγε αυτή την κακή συνήθεια ο μακαρίτης, τη στιγμή μάλιστα που είχε ο ίδιος ως σύνθημα «πίσω στις παραδόσεις»; Μπορεί από απερισκεψία, μπορεί από ματαιοδοξία, σίγουρα όχι με βάση κάποια χριστιανική αρετή.

Θυμάμαι, τότε που διεκδικούσε ο μακαρίτης για πολλοστή φορά κάτι από την πολιτεία, έθεσε στην πρωινή λειτουργία, τη ρητορική ερώτηση στο ακροατήριο: «Θέλετε ο Αρχιεπίσκοπος να είναι αμέτοχος στη ζωή της κοινωνίας;» Την ώρα που έπρεπε να εξηγεί το Ευαγγέλιο, μίλαγε για τον εαυτό του! Ακούστηκαν τότε ως απάντηση κάποιες αχνές φωνές από κάτω «όχι, όχι» -λες και θα μπορούσε κάποιος να απαντήσει με «ναι»-, οπότε αμέσως έδειξε ο Αρχιεπίσκοπος με το δάκτυλο το ακροατήριο και αποφάνθηκε ο ίδιος: «Ο λαός μίλησε!» Έκανε δημοψήφισμα κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας και καταμέτρησε το αποτέλεσμα αυτοπροσώπως.



(click για μεγέθυνση)


Είναι ανθυπολεπτομέρειες αυτά, αλλά αποτελούν σημαντικό μέρος των αναμνήσεών μου από την εκκλησιαστική δραστηριότητα του μακαρίτη και ακριβώς έτσι τα εισέπραξαν και άλλοι πολίτες, οι οποίοι δεν ήταν προκατειλημμένοι υπέρ ή εναντίον του, αλλά ανοιχτοί σε κάθε εντύπωση. Αυτούς τους ουδέτερους, νέους και λιγότερο νέους, ουδόλως τους πλησίασε ο αποθανών Αρχιεπίσκοπος, ο οποίος θα ήταν ίσως κατάλληλος για κομματικός αρχηγός ή για σταρ του θεάματος, αλλά ήταν τελείως ακατάλληλος για ποιμενάρχης.

Κι επειδή αναφέρετε ότι αναδείχθηκε ο μακαρίτης και ως «κήρυκας της αγάπης», θα ήθελα να σας ρωτήσω, οι καυγάδες του με τον Πατριάρχη Κων/πόλεως έδειχναν κάποια αγάπη; Οι συνεχείς αντιδικίες του με συναδέλφους του μητροπολίτες, με μέλη της κυβερνήσεως, με εκπροσώπους του πολιτικού κόσμου, με δημάρχους, με διανοουμένους και άλλα γνωστά στελέχη της ελληνικής κοινωνίας, θεωρείτε εσείς ότι ήταν εκδηλώσεις αγάπης; Δεν ξέρω αν σε άλλες εποχές, συγκρίσιμες με τη δική μας από πλευράς πολιτικής και κοινωνικής ηρεμίας (χωρίς πολεμικές συρράξεις, εμφύλιο πόλεμο, πολιτικές αναταραχές κτλ.) υπήρξε εκκλησιαστικός παράγων με τόσες έριδες και συγκρούσεις στον κοινωνικό του περίγυρο. Πιθανόν εσείς να βλέπατε το χαμόγελο και τις τυπικές κινήσεις «ευλογίας» των χεριών του Αρχιεπισκόπου, άλλοι πρόσεχαν όμως το περιεχόμενο των λόγων του και διέβλεπαν τους στόχους του.


Τον Σεπτέμβριο 2006 έγραψε ο Π. Μανδραβέλης στην εφημερίδα Καθημερινή: «Oλόκληρη η πορεία και η σκέψη του (Χριστόδουλου) βρίσκεται στην άκρα δεξιά. Όχι τη σύγχρονη –αυτή που αντιπαλεύει σήμερα η δημοκρατική Eυρώπη–, αλλά τη σκοταδιστική. H προτροπή του προς τους μαθητές "όπισθεν ολοταχώς" δεν ήταν απόρροια ενός καλώς εννοούμενου συντηρητισμού, που θα ήταν αναμενόμενος εκ της θέσης του, αλλά διακήρυττε την επιστροφή σε έναν ελληνορθόδοξο (προ του νεοελληνικού διαφωτισμού) Μεσαίωνα, σε μια ελληνορθόδοξη σαρία. Oι φασιστικού τύπου επιθέσεις του στους διανοούμενους και τους διαφωτιστές (μάλιστα με επίθετα του τύπου: "γραικύλοι", "πουρκουάδες", "μίσθαρνα ξένων δυνάμεων", "ξενοσπουδαγμένοι φωταδιστές"), δεν είναι κουβέντες που ξέφυγαν εξαιτίας του αρχιεπισκοπικού οίστρου "να παίξει στα κανάλια". Eίναι ενταγμένες σε ένα απλοϊκό όσο κι επικίνδυνο σκεπτικό, ότι ο ορθολογισμός και ο προβληματισμός μολεύει τους απλούς ανθρώπους και γι’ αυτό πρέπει να απαξιωθεί.»

Αναφερθήκατε στο «φιλανθρωπικό έργο» του μακαρίτη. Γίνεται πολύ συχνά αναφορά σ’ αυτό, τη στιγμή που θα έπρεπε, αν είναι υπαρκτό, να αποσιωπάται! Γιατί, αν το όποιο φιλανθρωπικό «έργο» του χρηματοδοτήθηκε από τον ίδιο, από δικά του περιουσιακά στοιχεία, η χριστιανική ταπεινότητα επιβάλλει τη σιωπή, «μη γνώτο η αριστερά σου…» Αν πάλι το «έργο» χρηματοδοτήθηκε θεσμικά από την Εκκλησία, σ’ αυτή θα έπρεπε να αποδίδεται ο έπαινος και όχι προσωπικά στον επικεφαλής της, εικάζοντας ότι θα συνεχιστεί αυτό το έργο και με τον επόμενο και τον μεθεπόμενο κ.ο.κ. προκαθήμενο της Εκκλησίας.

Για να γίνω κατανοητός: ο Ερυθρός Σταυρός (Ε.Σ.), για παράδειγμα, προσφέρει επίσης κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο, σίγουρα με κρατική χρηματοδότηση, αλλά και με χρήματα από κάποιους εράνους, από δικά του περιουσιακά στοιχεία και από εισφορές συγκεκριμένων χορηγών. Ακούσατε ποτέ να συζητείται ότι ο πρόεδρος του Ε.Σ. έκανε αυτό και εκείνο το φιλανθρωπικό έργο; Μάθατε ποτέ πόσους ασθενείς ή τραυματίες περιέθαλψε στα νοσοκομεία του αυτός ο σημαντικότατος φιλανθρωπικός οργανισμός; Ακούσατε ποτέ ότι ο Ε.Σ. αρνείται να επιτρέψει έλεγχο στην οικονομική διαχείριση των κονδυλίων του από το κράτος ή να παραβλεφθεί μια κακοδιαχείριση 5-6 εκατομμυρίων ευρώ; Πόσοι Έλληνες γνωρίζουν, ποιος είναι ο επικεφαλής του Ε.Σ.; Δεν λέω ότι πρέπει να αποσιωπηθούν το όνομα και η δραστηριότητα του κάθε επικεφαλής, εγώ θα έλεγα ότι πρέπει να αναφέρονται, αλλά δεν κατανοώ γιατί επαινείται μετά θάνατον ο Αρχιεπίσκοπος για «έργο» της Εκκλησίας ή έστω της «Αλληλεγγύης» που έγινε με ξένα χρήματα!


Και για να κλείσω αυτό το θέμα: Θεωρώ σημαντικό να αναφέρω εδώ ότι κύριος σκοπός της Εκκλησίας δεν είναι η διαχείριση χρημάτων και η συγκρότηση μηχανισμών «φιλανθρωπίας» με διοικητικά έξοδα, προσλήψεις προσωπικού, συγκρότηση συμβουλίων, υψηλές αμοιβές διαχειριστών κτλ., αλλά -κατά την εκκλησιαστική διδασκαλία- η φροντίδα για την ψυχή των πιστών και η προετοιμασία τους για τη μετάβαση στον άλλο κόσμο, ελπίζουμε στον Παράδεισο. Όλα τα άλλα είναι αρμοδιότητα του κοινωνικού κράτους και μόνο καθ’ υπέρβασιν ανατίθενται τέτοιες ευθύνες σε άλλους κοινωνικούς φορείς υπό τη διοίκηση μη κρατικών παραγόντων: Ανέφερα ήδη τον Ε.Σ., μπορώ ακόμα να αναφέρω το Ίδρυμα «Ωνάση», το «Μέγαρο Μουσικής», το «Ευγενίδειο Ίδρυμα», τη «Φιλοζωική Εταιρία» κ.ο.κ.

Εδώ είχε ξεχαστεί τελείως ο κύριος σκοπός της Εκκλησίας και ασχολούμασταν με αυτήν μόνο με την ιδιότητα του πολιτικού φορέα, ο οποίος διέθετε αυτόνομες απόψεις για κάθε εκκρεμότητα εσωτερικής, εξωτερικής, στρατιωτικής, εκπαιδευτικής κτλ. πολιτικής, ως διαχειρίστρια της περιουσίας υπέργηρων κυριών, ως μηχανισμό με εμπλοκή στο «στήσιμο» εκλογής μητροπολιτών και πατριαρχών, ως κέντρο εκμαίευσης δικαστικών αποφάσεων, ως διεκπεραιώτρια γάμων, βαπτίσεων, αγιασμών, ευλογίας οχημάτων και άλλων κερδοσκοπικών δραστηριοτήτων…

Όσον αφορά δε την κατάληξη του κειμένου σας ότι η «κοσμοσυρροή λαού» κατά την κηδεία του μακαρίτη Χριστόδουλου αποδεικνύει (!) ότι «ενυπάρχουν ανθρώπινες αξίες» -ό,τι κι αν σημαίνει αυτή η φράση-, πρέπει να σας θυμίσω ότι κατά την κηδεία της μακαρίτισσας Αλίκης Βουγιουκλάκη υπήρξε στην πομπή πολύ μεγαλύτερη «κοσμοσυρροή». Σε μια πολιτεία 4-5 εκατομμυρίων κατοίκων, κάθε απερχόμενος επώνυμος μπορεί να «πετύχει» την προσέλευση 5Ο-6Ο χιλιάδων ανθρώπων. Μην το κάνετε θέμα λοιπόν, γιατί επ’ αυτού κυκλοφορούν και διάφορα ανέκδοτα, τα οποία δεν θέλω να παραθέσω εδώ.

Με εκτίμηση
Σ.Φρ.

17 April 2008

Η βιολογική εξέλιξη των φιδιών

Προϊστορικό φίδι με δύο πόδια φωτίζει την εξέλιξη των ερπετών


Η μελέτη του απολιθώματος ενός φιδιού (καλλιτεχνική απεικόνισή του στο μέσον) που «παγιδεύτηκε» μέσα σε έναν ασβεστόλιθο αποκάλυψε στους επιστήμονες σημαντικά στοιχεία. Το απολίθωμα ανήκει στο είδος Εupodophis descouensi, είχε μήκος 85 εκατοστά και ζούσε στα τέλη της Κρητιδικής Περιόδου, πριν από 92 εκατομμύρια χρόνια. Ερευνητές του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Φωτός που βρίσκεται στην Γκρενόμπλ της Γαλλίας διαπίστωσαν ότι αυτό το φίδι είχε δύο πόδια. Η ανακάλυψη θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική αφού οι επιστήμονες ως σήμερα είχαν ελάχιστα στοιχεία που να δείχνουν την εξελικτική πορεία των ερπετών. Το νέο εύρημα θα φωτίσει αυτή την πορεία.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα προηγμένο σύστημα ακτίνων Χ με το οποίο αποκαλύφθηκε η ύπαρξη των δύο ποδιών στο πίσω μέρος, πολύ κοντά στην άκρη της ουράς του. Οι ερευνητές είχαν διακρίνει στην αρχική μελέτη του απολιθώματος το ένα πόδι, αλλά χρειάστηκε η συμβολή των ακτινογραφιών για να εντοπιστεί και το δεύτερο. «Μετά τον εντοπισμό του ενός ποδιού θεωρούσαμε πολύ πιθανό,αν όχι βέβαιο, ότι υπάρχει και δεύτερο. Τώρα μελετούμε το δεύτερο πόδι μήπως τυχόν εντοπίσουμε κάποια χαρακτηριστικά ή στοιχεία που δεν έχουμε εντοπίσει στο πρώτο» δήλωσε στο ΒΒC η Αλεξάντρα Χουσαγιέ, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Το απολίθωμα του φιδιού ανακαλύφθηκε σε ένα χωριό του Λιβάνου πριν από οκτώ χρόνια και ήταν χωρισμένο σε δύο μέρη, αφού ο ασβεστόλιθος στον οποίο είχε παγιδευτεί ήταν σπασμένος σε πολλά κομμάτια. Τα πόδια έχουν μήκος μόλις δύο εκατοστά και οι επιστήμονες πιστεύουν ότι δεν είχαν καμία απολύτως χρησιμότητα στα φίδια. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία οι επιστήμονες θεωρούν ότι η εξελικτική πορεία των φιδιών ξεκίνησε πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια.

Στην επιστημονική κοινότητα έχουν αναπτυχθεί δύο αντίθετες θεωρίες: η μία αναφέρει ότι η εξέλιξη των φιδιών ξεκίνησε στη στεριά και αρχικά διέθεταν άκρα τόσο στο μπροστινό μέρος του σώματος όσο και πίσω. Καθώς τα φίδια άρχιζαν να προσαρμόζονται στο περιβάλλον τα άκρα άρχιζαν να εξαφανίζονται. Πρώτα εξαφανίστηκαν τα μπροστινά άκρα και στη συνέχεια τα πίσω. Η δεύτερη θεωρία αναφέρει ότι η εξελικτική διαδικασία ξεκίνησε στο νερό από τα θαλάσσια ερπετά. Η ανακάλυψη του απολιθώματος με τα πόδια ίσως βοηθήσει στο να διαπιστωθεί ποια από τις δύο θεωρίες είναι πιο κοντά σε αυτό που συνέβη.

16 April 2008

«Bαθύτατη ντροπή» για τα σεξουαλικά σκάνδαλα

...
«Βαθύτατη ντροπή» για τα σεξουαλικά σκάνδαλα που έχουν ταράξει τα τελευταία χρόνια συθέμελα την Καθολική Εκκλησία στις ΗΠΑ εξέφρασε την Τρίτη ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣτ' εν πτήσει προς την Ουάσινγκτον, για το πρώτο του ταξίδι στην Αμερική ως επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Δεσμεύθηκε ότι από πλευράς Αγίας Έδρας θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφευχθούν ανάλογα φαινόμενα στο μέλλον, μεταδίδει το Reuters.

Ο ποντίφικας αναμένεται ότι θα συναντήσει στις ΗΠΑ ένα ιδιαίτερα διαφοροποιημένο ποίμνιο, το οποίο παραμένει έντονα προβληματισμένο από τα σεξουαλικά σκάνδαλα των καθολικών ιερέων που ήλθαν σταδιακά στο φως από το 2002, υποχρεώνοντας τις καθολικές επισκοπές να καταβάλλουν συνολικά άνω των δύο δισ. δολαρίων σε διακανονισμούς αγωγών. Αυτό είναι το πρώτο ταξίδι του Βενέδικτου ΙΣτ' στις ΗΠΑ, αλλά και το πρώτο που πραγματοποιεί προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μετά το σάλο που προκάλεσαν τα σεξουαλικά σκάνδαλα.

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Βενέδικτος ΙΣτ' θα αναφερθεί και επί αμερικανικού εδάφους στα σκάνδαλα που έχουν συνταράξει την Καθολική Εκκλησία των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, εν μέσω αποκαλύψεων για σεξουαλική παρενόχληση παιδιών που συνέβαιναν επί δεκαετίες, αλλά συχνά συγκαλύφθηκαν συστηματικά από τους ηγέτες της εκκλησίας.

Ένα δίκτυο θυμάτων κακοποίησης αναφέρει, πάντως, ότι δεν είχε καμία απάντηση από το Βατικανό στο αίτημα να συναντήσει το Βενέδικτο. Η πρόεδρος του Δικτύου των Επιζώντων από όσους Κακοποιήθηκαν από τους Ιερείς (SNAP), Μπαρμπαρα Μπλέην, εξέφρασε την άποψη ότι ο Πάπας θα συναντήσει μία μικρή ομάδα θυμάτων που θα έχουν επιλεγεί προσεκτικά.

Ο ποντίφικας έχει αποκηρύξει τη «βρωμιά» μέσα στην εκκλησία και θεωρείται πιθανό να ανοίξει ο ίδιος τη συζήτηση του θέματος όταν συναντήσει τους επισκόπους της αμερικανικής εκκλησίας στην Ουάσιγκτον και κατά τις συναντήσεις του με μοναχούς και μοναχές το Σάββατο στη Νέα Υόρκη.

Αλλωστε, οι περισσότεροι Αμερικανοί καθολικοί περιμένουν από τον Πάπα να αναφερθεί στο θέμα της ηθικής και της θρησκείας και ενδιαφέρονται λιγότερο για τις απόψεις του για τον πόλεμο στο Ιράκ, τις οποίες θα συζητήσει με τον Τζορτζ Ο.Μπους την Τετάρτη στην Ουάσιγκτον. Ειδικότερα οι Ισπανόφωνοι καθολικοί περιμένουν από τον Πάπα να αναφερθεί στα ζητήματα της μετανάστευσης.

Με τα 67,5 εκατομμύρια πιστούς της, η Αμερικανική Καθολική Εκκλησία υστερεί μόνο από το Μεξικό και τη Βραζιλία σε ό,τι αφορά στο μέγεθος του εκκλησιάσματος, αλλά σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ο αριθμός των πιστών στις ΗΠΑ παραμένει σταθερός, καθώς το 1/3 των πιστών που εγκατέλειψε την Καθολική εκκλησία αντικαταστάθηκε από τους μετανάστες από τη Λατινική Αμερική.

Οι αναλυτές θεωρούν ότι το μέλλον της Καθολικής Εκκλησίας στις ΗΠΑ είναι συνδεδεμένο με τους νέους πληθυσμούς των μεταναστών και ο Πάπας Βενέδικτος, ο οποίος φέρεται να είναι ιδιαίτερα ανήσυχος για την εξέλιξη, θα πρέπει να ασχοληθεί και με το πρόβλημα της έλλειψης ιερέων και την απροθυμία των λαϊκών να αναλάβουν ακόμη μεγαλύτερο ρόλο.

(Newsroom ΔΟΛ, ΑΠΕ/dpa)

15 April 2008

Καπιταλιστικό Βιάγκρα!

(του Νίκου Δήμου, Lifo, 11/4/2008)

Κάνουμε συλλογή από απίθανες απόψεις:

Μετά τη θεωρία της περασμένης εβδομάδας ότι η αντίθεση στη βία είναι θέμα «πολιτικού καθωσπρεπισμού» (και όχι ανθρωπιάς), έχουμε νέα ιδιοφυή αποκάλυψη: πως η εφεύρεση του Βιάγκρα έγινε κατ’ εντολήν του διεθνούς καπιταλισμού.

Η άποψη αυτή διατυπώθηκε από τη Λιάνα Κανέλλη σε τηλεοπτική εκπομπή για το συνταξιοδοτικό. Την άκουσα με τ’ αυτιά μου. Αν μου την έλεγαν, δεν θα την πίστευα.

Και τι δουλειά έχει ο διεθνής καπιταλισμός με το Βιάγκρα; Αμ, δεν έχετε φαντασία! Ούτε δυνατότητες ενόρασης και ερμηνείας της παγκοσμιοποιημένης συνομωσίας.

Οι κεφαλαιοκράτες έδωσαν εντολή να εφευρεθεί το Βιάγκρα ώστε οι εργαζόμενοι να αισθάνονται υγιείς και ακμαίοι ακόμα και μετά τα εξήντα. Παίρνοντας το μπλε χάπι, νιώθουν σεξουαλικά ικανοί και βαρβάτοι. Οπότε εκεί έρχονται οι εκμεταλλευτές τους και λένε: «Αφού μπορείς να πηδάς, μπορείς και να δουλεύεις!».

ΑΡΑ: επιμήκυνση του χρόνου εργασίας! Αργότερα στη σύνταξη. Μεγαλύτερη εκμετάλλευση. Στύψιμο μέχρις εσχάτων. Διαβολικό. Σαλεύει το μυαλό του ανθρώπου μπροστά στην επινοητικότητα του διεθνούς καπιταλισμού (ή της Λιάνας).

Τώρα βέβαια, αν το ξανασκεφθούμε, θα έρθουν μερικές αμφιβολίες. Οι εργοδότες δεν θέλουν περισσότερη εργασία από υπερήλικες - αυτό που ψάχνουν είναι φθηνότερη εργασία από νέους. Που παράγουν περισσότερα, με χαμηλότερο κόστος. Γι’ αυτό τρέχουν στην Ανατολική Ευρώπη ή στην Άπω Ανατολή. Γι’ αυτό ανθούν η Ινδία και η Κίνα.

Αλλά σαν θεωρία συνομωσίας είναι από τις καλύτερες. Όχι, εσείς νομίζατε πως η εφεύρεση του Βιάγκρα ήταν αποτέλεσμα επιστημονικής προόδου και εξέλιξης. Χα! Τίποτα δεν είναι τυχαίο, μια και τον κόσμο κυβερνά το αόρατο Διευθυντήριο (εδώ συμπληρώνετε τα ονόματα της αρεσκείας σας: Λέσχη Μπιλντερμπέργκ, Επτά Σοφοί της Σιών, Ναΐτες, Μασόνοι, Ελίτες, Νταβός, G7 ή 8 κ.λπ.).

Αχ, η Λιάνα! Αυτό το απίθανο μείγμα αντιφατικών ιδεολογιών: εθνικισμού και ορθοδοξίας αφενός - άθεου και διεθνιστικού κομμουνισμού αφετέρου. Αυτό το αριστερο-δεξιό υβρίδιο, που συνεχώς καπνίζει και μιλάει, λέγοντας ό,τι του καπνίσει…

14 April 2008

Bραβείο τεχνολογίας της Χιλιετίας

...
Τέσσερις επιστημονικές ανακαλύψεις περιλαμβάνονται στην τελική λίστα για το Διεθνές Βραβείο Τεχνολογίας της Χιλιετίας, όπως ανακοίνωσε η Ακαδημία Τεχνολογίας της Φινλανδίας.

Οι τέσσερις εφευρέσεις, που αφορούν το αποτύπωμα DNA, βίο-υλικά αναγέννησης του ανθρώπινου ιστού, τις κινητές τηλεπικοινωνίες και τα δίκτυα οπτικών ινών, αντιπροσωπεύονται από έξι επιστήμονες. Ο νικητής, που θα ανακοινωθεί στις 11 Ιουνίου, θα λάβει χρηματικό έπαθλο 800.000 ευρώ, ενώ οι υπόλοιπες τρεις εφευρέσεις θα μοιραστούν το ποσό των 345.000 ευρώ.

Ο καθηγητής Άλεκ Τζέφρις, του τμήματος γενετικής του πανεπιστημίου του Λέστερ της Βρετανίας είναι ο ένας από τους φιναλίστ για την εφεύρεση του στο αποτύπωμα του DNA. «Καμία άλλη εξέλιξη της σύγχρονης γενετικής δεν είχε τόση άμεση επίπτωση παγκοσμίως στις ζωές τόσων εκατομμυρίων ανθρώπων» αναφέρει η ακαδημία στη σχετική ανακοίνωση.

Ένας άλλος υποψήφιος, ο καθηγητής Ρόμπερτ Λάνγκερ, του Τμήματος Επιστημών Υγείας και Τεχνολογίας του Χάρβαρντ, επιλέχθηκε από την ακαδημία για τις «ανακαλύψεις και την ανάπτυξη πρωτοποριακών βίο-υλικών ελεχχόμενης απελευθέρωσης φαρμάκου και αναμόρφωσης ιστού, που έχουν σώσει και βελτιώσει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων».

Ο Άντριου Τζ. Βίτερμπι, επίτιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια, επελέγη για την ανακάλυψη του αλγορίθμου Βίτερμπι, «κύριου στοιχείου των σύγχρονων ασύρματων και ψηφιακών τηλεπικοινωνιακών συστημάτων».

Η τέταρτη ανακάλυψη, που κατέστησε δυνατή την κατασκευή δικτύων οπτικών ινών υψηλής χωρητικότητας, περιλαμβάνει τρεις επιστήμονες: Τον καθηγητή Εμάνουελ Ντεσουρβίρ του Κέντρου Εταιρικής Έρευνας και Τεχνολογίας στη Γαλλία, τον Δρ. Ράντι Τζιλ των Εργαστηρίων Bell στις ΗΠΑ και τον καθηγητή Ντέιβιντ Πέιν του πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον στη Βρετανία. Η ακαδημία επέλεξε τους τρεις επιστήμονες για την «εξαιρετική συνεισφορά τους στις τηλεπικοινωνίες με την ανάπτυξη και κατασκευή ενισχυμένων οπτικών ινών».

Το Βραβείο Τεχνολογίας της Χιλιετίας, που απονέμεται κάθε δύο χρόνια, καθιερώθηκε από την κυβέρνηση της Φινλανδίας το 2004. Δίνεται για επιτεύγματα στους τομείς ενέργειας και περιβάλλοντος, τηλεπικοινωνιών και πληροφορίας, νέων υλικών, υγείας και κοινωνικών επιστημών, ενώ άτυπα θεωρείται το βραβείο Νόμπελ Τεχνολογίας.

Προηγούμενοι νικητές περιλαμβάνουν τον Ιάπωνα καθηγητή Σούτζι Νακαμούρα για τις εφευρέσεις του στην τεχνολογία λέιζερ και τον φωτισμό LED αλλά και τον Τιμ Μπέρνερς-Λι, εφευρέτη του Hyper Text Transfer Protocol (http) και «πατέρα» του World Wide Web.

(www.kathimerini.gr, Γαλλικό Πρακτορείο, BBC, 13/4/2008)

13 April 2008

Ευρωκαταδίκη Ελλάδας για το θρησκευτικό όρκο

Δελτίο Τύπου από το Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι

21 Φεβρουαρίου 2008

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) εκφράζει τη μεγάλη ικανοποίησή του για τη σημερινή ομόφωνη καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) στην Υπόθεση Αλεξανδρίδη. Η σχετική προσφυγή Νο. 19516/2006 υποβλήθηκε στο ΕΔΔΑ από το ΕΠΣΕ και αφορούσε άλλωστε το νομικό σύμβουλο του ΕΠΣΕ Θεόδωρο Αλεξανδρίδη. Η Ελλάδα, κατά το ΕΔΔΑ, παραβίασε το Άρθρο 9 (ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ο προσφεύγων υποχρεώθηκε να αποκαλύψει στο δικαστήριο ότι δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος προκείμενου να ορκιστεί στην τιμή και στη συνείδησή του και όχι στο Ευαγγέλιο) και το Άρθρο 13 (δικαίωµα πραγµατικής πρoσφυγής) της Σύμβασης (δεν υπάρχει στην Ελλάδα νομική δυνατότητα αποκατάστασης για την παραβίαση της ελευθερίας της θρησκείας).

Το ΕΔΔΑ αποφάσισε επίσης πως η Ελλάδα πρέπει να καταβάλει 2.000 ευρώ στον προσφεύγοντα για ηθική βλάβη. Είναι αξιοσημείωτο πως, όπως το ΕΔΔΑ αναφέρει, η ελληνική κυβέρνηση έδωσε δύο διαφορετικές εκδοχές της διαδικασίας ορκωμοσίας στην προσπάθειά της να αποφύγει την καταδίκη, μια συνηθισμένη πρακτική δυστυχώς που ελάχιστα τιμά την Ελλάδα γενικά και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, που συντάσσει τις παρατηρήσεις της κυβέρνησης, ειδικότερα. Το δελτίο τύπου του ΕΔΔΑ με αναφορά και στο κείμενο της απόφασης ακολουθεί στα αγγλικά.

Η απόφαση είναι πάρα πολύ σημαντική καθώς ουσιαστικά το ΕΔΔΑ θεωρεί πως η τρέχουσα πρακτική του θρησκευτικού όρκου στα ποινικά δικαστήρια παραβιάζει τη θρησκευτική ελευθερία. Το ΕΠΣΕ έχει κάνει ήδη άλλες πέντε σχετικές προσφυγές στο ΕΔΔΑ και μια (και με άλλο αντικείμενο) στην Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Αυτές αφορούν δεκάδες περιπτώσεις υποχρέωσης των στελεχών του να αποκαλύψουν ότι δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι σε καταθέσεις τους σε διάφορα ελληνικά δικαστήρια, πταισματοδίκες ή αστυνομικά τμήματα.

Η προσφυγή στον ΟΗΕ (Βασιλάρη και λοιποί κατά Ελλάδας, με αριθμό 1570/2007) αφορά κυρίως την υπόθεση εκπροσώπων συλλόγων που είχαν κάνει ρατσιστική έκκληση για την απομάκρυνση των Ρομά του Ριγανόκαμπου το Νοέμβριο 2001 και αθωώθηκαν από δικαστήριο της Πάτρας όπου δικάζονταν για παραβίαση του αντιρατσιστικού Ν. 927/79. Κατά τη δίκη αυτή δύο μάρτυρες στελέχη του ΕΠΣΕ χρειάστηκε να αποκαλύψουν τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας. Η προσφυγή αυτή βρίσκεται στο στάδιο της απόφασης της Επιτροπής. Η δε πρώτη νέα προσφυγή στο ΕΔΔΑ αφορά 14 περιπτώσεις ορκωμοσίας μεταξύ Φεβρουαρίου-Ιουλίου 2006 και στάλθηκε στην ελληνική κυβέρνηση στις 29 Ιανουαρίου 2008 με πανομοιότυπα ερωτήματα με εκείνα της υπόθεσης Αλεξανδρίδης κατά Ελλάδας (Δημητράς κατά Ελλάδας).

«Η Ελλάδα πρέπει άμεσα να αλλάξει τη διαδικασία ορκωμοσίας στα ποινικά δικαστήρια, όπως το έχει ήδη κάνει για τα πολιτικά δικαστήρια επί Υπουργίας Μιχάλη Σταθόπουλου, ώστε να μην παραβιάζεται η θρησκευτική ελευθερία των ορκιζόμενων», δήλωσε ο Παναγιώτης Δημητράς, Εκπρόσωπος του ΕΠΣΕ που υπέβαλε την προσφυγή, και πρόσθεσε: «Οι δε δικαστικοί λειτουργοί και δικαστικοί υπάλληλοι πρέπει να μάθουν να μη θεωρούν δεδομένη την ορθόδοξη χριστιανική ταυτότητα κάθε ατόμου που καταθέτει, κάτι που μερικές φορές οδηγεί σε αυτόματη αλλά λανθασμένη καταγραφή στα πρακτικά ή στις καταθέσεις, όπως στην περίπτωση αυτή».

12 April 2008

Ψελλίσματα για ένα επαίσχυντο παρελθόν

Καθολική Εκκλησία και σύγχρονη δουλεία



Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Γερμανίας χρησιμοποίησε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έξι χιλιάδες ανθρώπους ως σύγχρονους σκλάβους, αναφέρει έκθεση που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα αποκαλύπτοντας μία από τις μελανότερες ιστορικές περιόδους στην ιστορία της.

Η Εκκλησία είχε παραδεχθεί την εκμετάλλευση καταναγκαστικής εργασίας κατά τη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος και είχε αποζημιώσει τους παθόντες με 1,5 εκατομμύριο ευρώ ήδη από το 2000. Ωστόσο η τελευταία μελέτη που τιτλοφορείται «Καταναγκαστική Εργασία και Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία 1939-1945» είναι η πληρέστερη μέχρι σήμερα καθώς καταγράφει λεπτομερώς την τύχη 1.075 αιχμαλώτων πολέμου και 4.829 αμάχων που εξαναγκάστηκαν διά της βίας να δουλέψουν προς όφελος 800 ρωμαιοκαθολικών ιδρυμάτων, όπως νοσοκομείων, γηροκομείων, βοηθώντας τους ναζί να κερδίσουν τον πόλεμο.

Η Εκκλησία, η οποία έκτοτε, χρηματοδότησε περισσότερα από 200 προγράμματα «συμφιλίωσης» παραδέχεται ότι ο πραγματικός αριθμός των ανθρώπων που εργάστηκαν για λογαριασμό της δεν θα γίνει ποτέ γνωστός.

«Δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να αποκρύψουμε από την κοινή γνώμη ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ήταν τυφλή και αγνοούσε τι γίνονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι, πόσο υποφέρουν οι άνδρες, οι γυναίκες ακόμα και μικρά παιδιά που μεταφέρθηκαν ακουσίως και κακήν κακώς στη Γερμανία για να δουλέψουν σαν σύγχρονοι σκλάβοι», τόνισε κατά την παρουσία της έκθεσης ο μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου πρώτος τη τάξη στην ιεραρχία της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, Καρλ Λέμαν.

Τόσο καθολικοί όσο και διαμαρτυρόμενοι υπήρξαν θύματα των ναζί, αλλά με την εξαίρεση ορισμένων ατόμων που όρθωσαν το ανάστημά τους κατά του καθεστώτος, οι περισσότεροι δεν έφεραν ιδιαίτερη αντίσταση.

Τα Ες Ες επίταξαν περισσότερα από 300 μοναστήρια και άλλα ιδρύματα που λειτουργούσαν υπό την αιγίδα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας από 1940 έως το 1942, ενώ χιλιάδες καθολικοί κατέληξαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, προσέθεσε ο Kαρλ Γιόζεφ Χιμέλ, που συνυπογράφει την έκθεση.

Σε τηλεοπτική συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε από το Μάινζ ο κ. Χίμελ υπογράμμισε ότι την εποχή παντοδυναμίας του Χίτλερ η εκκλησία είχε επιλέξει ως πολιτική τον «ανταγωνισμό της συνεργασίας».

Οι χώρες προέλευσης


Το μεγαλύτερο ποσοστό των εργατών προερχόταν από την Πολωνία, την Ουκρανία και τη Σοβιετική Ένωση. Ως γνωστόν, οι ναζί μετέφεραν βιαίως εκατομμύρια αμάχους από τις κατακτηθείσες περιοχές για να βοηθήσουν στην πολεμική οικονομία. Στο τέλος του πολέμου, το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού της Γερμανίας ήταν ξένοι εργάτες που εργάζονταν καταναγκαστικά. Οι συνθήκες διαβίωσής τους ήταν άθλιες.


(Reuters, www.kathimerini.gr, 10/4/2008)

11 April 2008

Από την εξελικτική Βιολογία...

στην εξελικτική Χημεία


(Τάσος Καφαντάρης, Το ΒΗΜΑ, 06/04/2008)

Μία από τις ειρωνείες της ανθρώπινης ιστορίας είναι ότι την εποχή ακριβώς που κάποιοι στις ΗΠΑ επιχειρούν να ξαναθάψουν την κατά Δαρβίνο Θεωρία της Εξέλιξης, η επιστήμη της χημείας καλπάζει ακάθεκτη προς μια δαρβινική εκδοχή της - την εξελικτική χημεία. Ο θεμελιωτής της είναι ο βραβευθείς το 1987 με το Νομπέλ Χημείας για τα επιτεύγματά του στην υπερμοριακή χημεία Ζαν-Μαρί Λεν (Jean-Marie Lehn). Βρέθηκε στις 26-27 Μαρτίου στην Πάτρα, προσκεκλημένος τού εκεί πανεπιστημίου, και «Το Βήμα» έσπευσε να συζητήσει μαζί του και να σας μεταφέρει τις σκέψεις του.

Από τη φιλοσοφία στη χημεία

Στήθηκε με την άνεση κινηματογραφικού αστέρα για να τον φωτογραφίσω. Τον κοίταξα μέσα από τον φακό με την περιέργεια ανθρωπολόγου: το ροδαλό και σχεδόν απόλυτα συμμετρικό πρόσωπό του πρόδιδε το DNA του γερμανικού φύλου των Φράγκων που είχε ριζώσει στην Αλσατία προτού επεκταθεί σε όλη τη Γαλλία. Τα πλατινένια μαλλιά του και ο χρυσαφί σκελετός των γυαλιών του ταίριαζαν με το ραφινάρισμα των χρόνων που πέρασε στο Παρίσι, στο Collège de France. Αλλά τα ολοζώντανα και διεισδυτικά γαλανά του μάτια δεν άφηναν να ξεχάσεις τον νευρώδη ορεσίβιο που έκρυβε μέσα του.

Γιος Αλσατού φούρναρη που εγκατέλειψε το αλεύρι για να γίνει ο οργανίστας της εκκλησίας, γεννήθηκε στο μεσαιωνικό χωριό του Ρόσχαϊμ στις 3Ο Σεπτεμβρίου 1939. Μεγάλωσε με κλασική παιδεία: ελληνικά, λατινικά, γερμανικά, αγγλικά, γαλλική λογοτεχνία, πιάνο και όργανο... αλλά και φούρνισμα στον φούρνο που διαχειριζόταν πλέον η μαμά. Τελείωσε το λύκειο με το όνειρο να σπουδάσει φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Ωστόσο η παρακολούθηση των μαθημάτων ενός νέου καθηγητή της χημείας - του Γκυ Ουρισόν - τον έπεισε οριστικά ότι το μέλλον του ήταν στην οργανική χημεία. Μετά το πρώτο πτυχίο, εντάχθηκε στο εργαστήριο του Ουρισόν με στόχο ένα διδακτορικό. Το πήρε το 1963 και πέρασε έναν χρόνο στο Χάρβαρντ, όπου συμμετείχε στην προσπάθεια σύνθεσης της βιταμίνης Β12.

Επέστρεψε στο Στρασβούργο πεπεισμένος ότι ο καλύτερος τρόπος να μάθεις τις φυσικές ιδιότητες των μορίων είναι να συνθέτεις διατάξεις που επιτρέπουν την αποκάλυψη συγκεκριμένης ιδιότητας και της σχέσης της με τη δομή. Το 1966 αναγορεύθηκε επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Εχοντας βασικό του εργαλείο έναν φασματογράφο NMR, άρχισε να ψάχνει θέματα που τον είχαν απασχολήσει φιλοσοφικά ως νέο: Πώς μιλάει το πνεύμα με την ύλη; Πώς μετατρέπονται οι εντολές του εγκεφάλου σε βιολογικές διεργασίες; Πώς «επικοινωνούν» οι νευρώνες; Είχε δει ότι τα ηλεκτρικά φαινόμενα στα κύτταρα των νεύρων εξαρτώνται από τη διάχυση ιόντων νατρίου και καλίου μέσα από τις μεμβράνες τους. Είχε μάθει επίσης ότι τα φυσικά αντιβιοτικά μπορούσαν να κάνουν τις μεμβράνες διαπερατές από κατιόντα. Μήπως θα μπορούσε να συνθέσει χημικές ουσίες που θα εμφάνιζαν τέτοιες ιδιότητες; Το κατάφερε, με τον σχηματισμό «μοριακών κλωβών» που αιχμαλώτιζαν κατιόντα (cation cryptates). Ηταν η αρχή για αυτό που ονομάστηκε υπερμοριακή χημεία: τη χημεία παρέμβασης στους δεσμούς μεταξύ των μορίων προκειμένου να προκαθορίζονται η διάταξή τους στον χώρο και η συμπεριφορά τους.

Το κύριο πεδίο έρευνάς του ως το 1978 - οπότε του απονεμήθηκε το Νομπέλ - ήταν αυτό της «υπερμοριακής αυτοοργάνωσης», δηλαδή ο σχεδιασμός προγραμματισμένων υπερμοριακών συστημάτων. Αυτή η αναζήτηση οδήγησε σε μια καλύτερη κατανόηση του δρόμου μετάβασης από συμπυκνωμένη ύλη σε οργανωμένη ύλη, την ύλη που ως υψηλότερο επίπεδο έκφρασής της έχει τους ζώντες οργανισμούς.

Συστατική δυναμική χημεία

Από το 1990 και μετά, η έρευνα του Λεν και των «οπαδών του» πέρασε σε ακόμη πιο αναβαθμισμένο επίπεδο. Εφαλτήριο βάθρο της υπήρξε η κατανόηση του ότι η υπερμοριακή χημεία είναι κατ' ουσίαν μια «δυναμική χημεία» που σέβεται τη σύσταση των επί μέρους δομών της. Μια υπερμοριακή δομή μπορεί να ανταλλάσσει συνεχώς τα μοριακά συστατικά της, να τα συσσωματώνει, να τα αποδεσμεύει και να τα επαναδιατάσσει. Με άλλα λόγια, μπορεί να μετατρέπει συνεχώς τη σύστασή της συνεπεία της εγγενούς ανατρεψιμότητας των δεσμών αλληλεπίδρασης που συγκρατούν αυτά τα συστατικά. Αυτή η πληρέστερη θεώρηση έφερε τον ορισμό μιας ευρύτερης χημείας, που καλύπτει τόσο τη μοριακή όσο και την υπερμοριακή χημεία, τη νυν λεγόμενη συστατική δυναμική χημεία (constitutional dynamic chemistry, ή εν συντομία CDC).

Η συστατική δυναμική χημεία του Λεν έχει ήδη αντίκτυπο στην έρευνα για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων, στην επιστήμη των υλικών και στη νανοτεχνολογία. Αλλά, μέσω της επέκτασης του προγραμματισμού των χημικών συστημάτων της, οδηγεί τώρα στην καθιέρωση μιας προσαρμοστικής και εξελικτικής χημείας.

Δεν τα λέμε εμείς... Τα λέει το ίδιο το δελτίο της Επιτροπής Νομπέλ, τα είπε και ο ίδιος ο Λεν την Τετάρτη 26 Μαρτίου, λίγο προτού ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ Χημείας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, και την Πέμπτη 27 Μαρτίου χαιρετίζοντας την έναρξη του 9ου Συνεδρίου Ιατρικής Χημείας. Απόλυτα αιτιολογημένα, τα φώτα της γέφυρας του Ρίου έλουσαν γιορταστικά τον νυχτερινό ουρανό της Τετάρτης, ειδικά αναμμένα προς τιμήν του ξεχωριστού επισκέπτη της.

Μήπως σας πρόλαβαν, κύριε Λεν;

Το πρωί της Πέμπτης είχαμε μόλις μισή ώρα διαθέσιμη προτού επιστρέψει στο συνέδριο για την προαναφερθείσα ομιλία του. Διέκρινα το άγχος στο επιφανειακά ήρεμο πρόσωπό του, αλλά ο δημοσιογραφικός σαδισμός δεν μου άφηνε περιθώρια ευγένειας. Εχοντας πρόσφατη την ανακάλυψη της προηγούμενης εβδομάδας (βλ. άρθρο για τα «Νανοσμήνη» στο «BHMAScience» τής 23/3/2008, σελ. 52-53), τον ρώτησα:

- Τι προσπαθείτε να κάνετε, κύριε καθηγητά; Να αποδείξετε τον Δαρβίνο μέσω της χημείας; Το ρωτάω γιατί αυτό περίπου προκύπτει από την κατασκευή ενός «χημικού εγκεφάλου» στρατιών νανορομπότ που εξήγγειλε ένας ινδός ερευνητής στην Ιαπωνία προ ημερών.

Είδα το ροδαλό του πρόσωπο να κοκκινίζει επικίνδυνα. Το σώμα του τσιτώθηκε και τα μάτια του ακτινοβολούσαν τώρα με την κάψα του πάγου. «Ποιος το είπε αυτό; Πού; Σε ποιο περιοδικό δημοσιεύτηκε;».




Του εξήγησα, όσο μπορούσα. Επαναπρογραμμάτισε σε δευτερόλεπτα την αυτοκυριαρχία του και μου απάντησε με αυστηρό καθηγητικό ύφος. Αλλά, πίσω από τις προσεκτικές εκφράσεις του, ένιωθες πια τον «πόνο του πατέρα που του 'χαν κλέψει το παιδί του».

«Η υπερμοριακή χημεία είναι μια δυναμική χημεία που, μέσω του ελέγχου των ασθενών δεσμών μεταξύ των μορίων, μας οδηγεί σε μια προσαρμοστική και εξελικτική χημεία. Οι προοπτικές που διανοίγονται μέσω αυτής είναι τεράστιες, αλλά πρέπει να είμαστε συγκρατημένοι και σεμνοί. Δεν υπάρχει ακόμη κάτι που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί χημικός εγκέφαλος!

Επιτεύχθηκε χημικά η παράλληλη επεξεργασία; Ισως, αλλά ούτε και η παράλληλη επεξεργασία των υπολογιστών δεν μας έχει δώσει ακόμη το δικαίωμα να μιλούμε για κάτι που προσεγγίζει την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου. Εχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας και δεν είναι σωστό να υποκύπτουμε σε πομπώδεις τίτλους του είδους "Νοημοσύνη των Μηχανών", "Εξυπνη Χημεία", "Νανορομπότ" και άλλα παρόμοια».

- Εστω. Συμφωνείτε όμως στη στόχευση; Ο χημικός έλεγχος πολύπλοκων δομών οδηγεί στην ανάπτυξη υβριδικών συστημάτων και στη μελλοντική σύζευξη ανθρώπων - μηχανών;

«Ναι».

Ο τόνος του μαλάκωσε και στα μάτια του επέστρεψε ο διψασμένος για ανακαλύψεις ερευνητής. Για τα επόμενα -πόσα;- λεπτά της ώρας, μου ανέλυε πυρετωδώς το πώς δουλεύει τώρα η χημεία, πώς ο φημισμένος συμπατριώτης μας Κ. Νικολάου συνθέτει στο Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ θαυματουργές νέες ουσίες, συνδυάζοντας γνώσεις χημείας, βιολογίας, φαρμακευτικής και ιατρικής...

Οι φιλόσοφοι πανεπιστήμονες

Τον παρακολουθούσα εκστασιασμένος. Είχα μπροστά μου έναν ασπρομάλλη με το πάθος 20άρη, ένα απίστευτα αστραποβόλο πνεύμα, μια διανόηση που οι πολλοί πεθαίνουν χωρίς να συναντήσουν.

- Αλλά αυτή η διεπιστημονικότητα της έρευνας τι συνεπάγεται;, τον ρώτησα. Μήπως ότι η διερεύνηση τέτοιας πολυπλοκότητας απαιτεί όχι απλώς επιστήμονες αλλά πανεπιστήμονες;

«Αυτό είναι αλήθεια. Η κατάσταση θυμίζει εκείνη του 19ου αιώνα, όταν οι επιστήμονες ήταν υποχρεωμένοι να γνωρίζουν πολλά πεδία επιστήμης για να προχωρήσουν. Ωστόσο δεν μπορούμε να επιστρέψουμε εκεί, διότι οι γνώσεις μας είναι τώρα πολλαπλάσιες. Δεν μπορούμε να χάσουμε τη βαθιά εξειδίκευση. Είναι όπως στη μουσική: Δεν μπορείς να είσαι το πρώτο βιολί, ο τέλειος πιανίστας ή ο εξαίρετος τσελίστας και ταυτόχρονα να διατείνεσαι ότι παίζεις όλα τα όργανα εξίσου καλά. Η μόνη λύση είναι αυτή της ορχήστρας: οι εξειδικεύσεις συνδυάζονται, επικοινωνούν και συντονίζονται μέσω ενός μαέστρου».

- Και με το υπερτονισμένο εγώ των επιτυχημένων στον τομέα τους επιστημόνων τι γίνεται; Είναι εύκολη η υπαγωγή τους σε ορχήστρα;

«Ο εγωισμός υπάρχει, αλλά είναι μικρότερος από εκείνον των καλλιτεχνών. Πολύ μικρότερος!».

- Εκτός από το ζητούμενο του συντονισμού των ερευνών, η πρόοδος σε συστήματα που αλληλεπιδρούν με το σώμα και τον εγκέφαλο του ανθρώπου θέτει ακόμη πιο επιτακτικά τα ζητήματα ηθικής των επιστημόνων. Μήπως πριν από την εξειδίκευση θα είναι μελλοντικά απαραίτητη μια γερή περιήγηση στη φιλοσοφία, όπως αυτή που είχατε εσείς προτού αφοσιωθείτε στη χημεία;

«Μου θέτετε πολύ ενδιαφέροντα ερωτήματα... Πιστεύω και εγώ ότι θα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο για κάτι τέτοιο. Οχι μια πλήρη εκπαίδευση στη φιλοσοφία, αλλά σίγουρα ένα άνοιγμα της σκέψης στο τι επιπτώσεις μπορούν να έχουν οι επιστημονικές επιλογές μας στον κόσμο γύρω μας».

- Αλλά, τότε, μήπως μας προκύψει το έλλειμμα κατάλληλων δασκάλων για μια τέτοια παιδεία;

«Μου φαίνεται ότι μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με την πληθώρα κατάλληλης βιβλιογραφίας. Αν αναθέτουμε στους φοιτητές μας κατάλληλες εργασίες, αυτοί θα βρουν τις κατάλληλες πηγές για να μάθουν το πώς θα γίνουν ενσυνείδητοι επιστήμονες».

- Ο προβληματισμός για τον βέλτιστο τρόπο εκπαίδευσης άρτιων ερευνητών είναι έντονος τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη. Το είδαμε στην έκθεση του Μισέλ Ροκάρ το 2007, αλλά το είδαμε και στη συνταγή διαχωρισμού της έρευνας από την εκπαίδευση καθηγητών που προτείνει το δίκτυο LERU, των 20 ευρωπαϊκών πανεπιστημίων αριστείας. Συμφωνείτε και εσείς με την εξειδίκευση των πανεπιστημίων που ζητεί το LERU;

«Είμαι υπέρ του συγχρωτισμού και κατά του διαχωρισμού! Εκείνο που πραγματικά χρειαζόμαστε είναι δομές που θα ενισχύουν το πνεύμα δημιουργικότητας και καινοτομίας των νέων ερευνητών, αλλά με την παράλληλη ανάπτυξη του αισθήματος ευθύνης για τα κονδύλια και τον εξοπλισμό που τους διατίθεται. Οπως εγώ ως διευθυντής ερευνών είμαι υπόλογος για τη διαχείριση των πόρων που μου διατίθενται, το ίδιο πρέπει να είναι και ο κάθε ερευνητής ξεχωριστά.

Η νοοτροπία του ανεύθυνου προστατευτισμού πρέπει να σταματήσει! Οσο για τον διαχωρισμό της εκπαίδευσης από την έρευνα, μου είναι αδιανόητος. Οι νέοι επιστήμονές μας χρειάζονται απλά κίνητρο, παρακίνηση με παραδειγματισμό και σύγχρονη τεχνολογία στα χέρια τους».

- Και δωρεάν εγχειρίδια και δημοσιευμένες εργασίες... ίσως;



«Σαφώς. Αλλά πρέπει να συναποφασίσουμε για το ποιος πληρώνει. Το κράτος δεν υπάρχει για να πληρώνει για τα πάντα. Δεν υπάρχει πλέον κάτι που μπορεί να είναι απολύτως δωρεάν. Ολα έχουν ένα κόστος που πρέπει από κάπου να πληρωθεί. Το μόνο που θα μας ήταν θεωρητικά εύκολο θα ήταν να συμφωνήσουμε στη δωρεάν παροχή βιβλίων και διατριβών στις φτωχές χώρες και την επί πληρωμή στις πλούσιες. Στην πράξη όμως ακόμη και αυτή η διαχείριση είναι πολύπλοκη και τα όρια διάκρισης ασαφή».

- Δεν θα μπορούσαμε να εξοικονομήσουμε τα αναγκαία κονδύλια από τη μείωση των εξόδων μετακίνησης των επιστημόνων για τα τόσα συνέδρια που γίνονται; Δεν θα μπορούσαν πολλά από αυτά να διεξάγονται μέσω τηλεδιάσκεψης στο Διαδίκτυο;

«Οντως - και προσωπικά το κάνω ήδη σε πολλές περιπτώσεις. Οχι σε όλες, διότι η προσωπική επαφή έχει πλεονεκτήματα που δεν τα παρέχει η ψηφιακή. Αλλά το θέμα είναι ότι και με αυτή την οικονομία τα κονδύλια δεν επαρκούν για τη δωρεάν διάθεση».

Η χημεία της κοσμογονίας

- Ας ξεφύγουμε από τα γήινα προβλήματα, πετώντας για λίγο στη γειτονιά του ηλιακού μας συστήματος. Το εξερευνητικό διαστημόπλοιο Cassini μάς αποκάλυψε πρόσφατα ότι ο Τιτάνας διαθέτει όχι μόνο πολλά γήινα χαρακτηριστικά, αλλά και ωκεανό. Εναν ωκεανό όχι νερού, αλλά μεθανίου και άλλων συστατικών που μπορούν να συνθέσουν οργανικές ύλες. Να υποθέσουμε ότι εκεί θα μπορούσε να στηθεί μελλοντικά το μεγαλύτερο εργαστήριο «εξελικτικής χημείας»;

Χαμογέλασε με την περίσκεψη παιδιού που αναπολεί τον Αϊ-Βασίλη αλλά γνωρίζει πως δεν υπάρχει:

«Η σκέψη είναι πολύ δελεαστική, αλλά δυστυχώς το κρύο που επικρατεί στον Τιτάνα είναι απαγορευτικό για την εξέλιξη χημικών αντιδράσεων. Χρειαζόμαστε θερμότερους πλανήτες. Το κακό είναι ότι δεν πρέπει να είναι και αυτοί υπέρμετρα θερμοί, όπως η Αφροδίτη, διότι τότε οι μοριακοί δεσμοί σπάνε. Η αναζήτησή μας για τον πλανήτη που θα μας επιτρέψει να τον κάνουμε κατοικήσιμο μέσω γεωμηχανικής συνεχίζεται. Ενα διαφωτιστικό βιβλίο που θα πρότεινα στους αναγνώστες σας είναι το "Vital Dust: Life as a Cosmic Imperative" του Christian de Duve».

- Σας ευχαριστώ εκ μέρους τους, αλλά λύστε μου μια έσχατη απορία: Η ενασχόλησή σας τόσο φιλοσοφικά όσο και χημικά με τους μηχανισμούς της δημιουργίας, σας έδωσε απαντήσεις στο αρχέγονο ερώτημα αν το Σύμπαν το σχεδίασε ένας Δημιουργός;

Περίμενα μια κομψή απάντηση, στο πλαίσιο που κινείται η πλειονότητα των επώνυμων επιστημόνων. Με ξάφνιασε, επιβεβαιώνοντας την αίσθησή μου ότι είναι ένας άνθρωπος που δεν λέει ούτε λέξη αν δεν την εννοεί:

«Δεν έχω πλέον καμία τέτοια απορία. Εκεί έξω δεν υπάρχει τίποτε άλλο. Κανένας δεν σχεδίασε το Σύμπαν! Κανένας δεν όρισε να γεννηθεί ένας Αϊνστάιν και ένας Πλανκ για να μας δώσουν τη Θεωρία της Σχετικότητας και την Κβαντική Φυσική. Το μόνο που με απασχολεί είναι η διερεύνηση των συνθηκών υπό τις οποίες τα μόρια μπορούν να συνθέτουν τον εγκέφαλο ενός Αϊνστάιν και ενός Πλανκ!»