07 March 2008

Θεωρία, Νόμος, Δόγμα

...
Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Clive Thompson πρότεινε πρόσφατα στο ιντερνετικό περιοδικό Wired να γίνονται πιο προσεκτικές διατυπώσεις κατά την εκλαϊκευμένη ανακοίνωση επιστημονικών αποτελεσμάτων. Συγκεκριμένα θεωρεί ότι όλες οι περιγραφές που αναφέρονται σε κάποια «θεωρία», γίνονται αντιληπτές από τους λιγότερο μορφωμένους ακροατές ή αναγνώστες ως προσωπικές εικασίες, περίπου όπως χρησιμοποιείται ο όρος «θεωρία» ή «θεωρίες» στην καθομιλουμένη σε όλες τις γλώσσες.

Έτσι, η αναφορά στην «εξελικτική θεωρία» του Δαρβίνου, η οποία επιβεβαιώνεται με κάθε νεότερη μελέτη και σε όλους τους επιστημονικούς τομείς, οι απλοί άνθρωποι την αντιλαμβάνονται ως υπόθεση, η οποία είναι ισοδύναμη με αυτά που λένε οι κληρικοί (Δημιουργισμός).

Ο Thomson θεωρεί ότι, όπως αναφερόμαστε στον «Νόμο του Νεύτωνα», «Νόμο του Αμπέρ» κ.ο.κ. ως μαθηματική έκφραση θεωριών που υπονοούνται και έχουν παρουσιαστεί προηγουμένως, θα έπρεπε και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις να μιλάμε για «νόμο της εξέλιξης» ή «νόμο του Δαρβίνου», «νόμο της σχετικότητας» κτλ.

Η ορθότητα αυτής της πρότασης προσκρούει στις αντιδράσεις ορισμένων επιστημονικών κύκλων επειδή, λένε, υπάρχει κίνδυνος να ταυτιστεί από τους αμόρφωτους ανθρώπους ο όρος «νόμος» με τον όρο «δόγμα», όπως έχουν συνηθίσει αυτοί από τις θεόπληκτες κατηχήσεις. Όμως, κανείς δεν ισχυρίστηκε ποτέ ότι π.χ. οι «νόμοι του Νεύτωνα» αποτελούν δόγματα ή έγιναν ποτέ αντιληπτοί ως αμετάβλητες αλήθειες. Όταν ήρθε δε το πλήρωμα του χρόνου και υπήρχαν οι απαραίτητες περιφερειακές γνώσεις, συμπληρώθηκαν αυτοί οι νόμοι με τις σχετικιστικές διορθώσεις του Αϊνστάιν.
(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)